Trăn trở vượt khó, ló mô hình hay

Những năm dài loay hoay vượt khó

Cuối tháng 5, dưới trời nắng nóng đến bỏng da, tôi được ông Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Mỹ và ông Nguyễn Hữu Thủy, Giám đốc HTX Nông nghiệp Công Bình, đưa đến thăm nơi sản xuất nông nghiệp tập trung tại thôn Yên Bình. Đây là cánh đồng rộng gần 30 ha, hiện đang được chuyển đổi để phát triển trồng cây hoa thiên lý sau nhiều năm HTX vật lộn tìm hướng đi phù hợp.

Ông Thủy cho biết, trước đây  vùng đất này là những bãi cây bụi rậm, được khai hoang để giải quyết đất sản xuất cho các hộ di dân xây dựng vùng kinh tế mới từ nơi khác chuyển đến vào những năm cuối thập kỷ 70 của thế kỷ trước. Song, do điều kiện đầu tư không đồng bộ, nhất là thiếu và yếu về hệ thống thủy lợi, lại thêm tư duy bảo thủ, lạc hậu, tự phát  nên sản xuất của bà con cũng chỉ luẩn quẩn trong việc trồng các loại cây, như: dâu, đay, sắn, khoai lang bản địa, cùng các cây rau màu khác manh mún, nhỏ lẻ, để rồi cái đói nghèo vẫn cứ bám theo.

Hơn 10 năm trước, địa phương tổ chức cho bà con chuyển sang trồng mía. Hăng hái được thời gian đầu, nhưng dần về sau, năng suất, sản lượng, giá trị thu nhập từ cây mía đem lại dao động 4-5 triệu đồng/sào, thành ra cũng chỉ lấy công làm lãi, chỉ đủ ăn chứ không có tích lũy làm giàu.

Năm 2017, HTX Công Bình đỡ đầu về kỹ thuật canh tác và bao tiêu đầu ra cho sản phẩm, bằng việc đưa trồng đại trà cây bí trên phần lớn diện tích, cho thu nhập có năm đạt 12 triệu đồng/sào. Song, thường xuyên xảy ra tình trạng “được mùa, mất giá” nên dần dà bà con cũng ít mặn mà với cây bí.

Mô hình mới ló ra

Mô hình trồng hoa thiên lý ở cánh đồng thôn Yên Bình, xã Yên Mỹ được xuất phát từ câu chuyện bất ngờ và cũng khá lý thú. Đó là, trong một chuyến tham quan mô hình phát triển sản xuất ở huyện Nông Cống của ông Nguyễn Trọng Diện, xã viên HTX Công Bình. Trên đường đi, tình cờ ông thấy có vài hộ gia đình trồng cây hoa thiên lý ở bờ rào và trước sân nhà. Lúc đầu, ông tưởng người ta trồng làm cảnh, nhưng khi hỏi ra thì được biết, họ trồng vừa làm cảnh, vừa để ăn và hái bán. Lúc đó, ông nảy ra ý định trồng cây thiên lý ở vườn nhà.

Ông Nguyễn Trọng Diện chăm sóc vườn thiên lý đang trong thời kỳ sinh trưởng.

Đồng thời, sau chuyến đi đó, ông đề xuất với Ban Giám đốc HTX ý tưởng của mình. Như một lực “hấp dẫn”, Ban Giám đốc HTX đã nghiên cứu, tìm hiểu sâu về loại hoa thiên lý trên nhiều kênh thông tin, đặc biệt, được Phòng Nông nghiệp huyện tổ chức đi tham quan mô hình trồng hoa thiên lý leo giàn tại xã Hồng Phong (Nam Sách - Hải Dương). Nhờ học hỏi kinh nghiệm trồng cây thiên lý trong chuyến đi thực tế, cộng với việc nghiên cứu đánh giá đặc điểm, điều kiện đồng đất của địa phương, thấy việc trồng cây hoa thiên lý có tính khả thi cao.

Theo đó, HTX đã xây dựng kế hoạch và được đại đa số xã viên đồng tình. Năm 2019, HTX tiến hành chuyển đổi, hướng dẫn một số hộ trồng thử 1.000m2. Sau một thời gian thấy cây hoa thiên lý dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, cho hiệu quả kinh tế cao, HTX tiến hành chuyển đổi  từ trồng bí sang trồng hoa thiên lý trên diện tích gần 20 ha, với 40 hộ tham gia.

Ông Nguyễn Trọng Diện đang thu hoạch hoa thiên lý trên cánh đồng.

Gặp ông Nguyễn Trọng Diện đang thu hoạch hoa thiên lý trên cánh đồng, được ông chia sẻ: “Ngay khi bắt đầu xây dựng mô hình chuyển đổi, tôi được cán bộ HTX tuyên truyền, hướng dẫn, cho đi tham quan… nên đã mạnh dạn bỏ cây mía, cây bí để đầu tư trồng hoa thiên lý, đến nay có tổng diện tích 2ha. Việc đầu tư ban đầu hết khoảng 100 triệu đồng/ha, còn những năm sau  đầu tư không đáng kể, nhưng lại cho thu nhập đều đặn. Từ tháng 2 đến tháng 9, cách một ngày lại thu hái một lứa, mỗi lứa 1,5 tạ, giá bán bình quân 50.000 đồng/kg tại vườn. Thu nhập bình quân khoảng 25 triệu đồng/sào/năm, ít công chăm sóc và thu nhập lại cao hơn nhiều so với cây mía, cây bí.

Ông Diện cho biết thêm, cây thiên lý ít bị sâu bệnh, sau một năm trồng là cây leo giàn và cho thu hoạch bông, người trồng chỉ cần lưu ý phải luôn cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây, bón phân định kỳ. Vườn hoa của ông chủ yếu sử dụng phân hữu cơ như: phân trâu, bò ủ mục; tưới nước giữ độ ẩm bình thường; nắng, ánh sáng càng nhiều thì càng tốt.

Hoa thiên lý có giá bán bình quân 50.000 đồng/kg tại vườn.

Liền kề với hộ ông Diện, là khu vườn của ông Phương, rộng 1ha. Ông Phương chia sẻ, hướng dẫn cách trồng hoa thiên lý: Giống trồng bằng dây, khoảng cách 2,5-3m. Làm giàn cho cây leo, cắm cột phải vững chắc; phía trên giàn cho giăng dây kẽm loại lớn để tạo độ bền chắc cho giàn làm nơi cho dây thiên lý bám vào lâu dài. Dưới đất, đắp các mô nhỏ rồi cho tro trấu, phân bò, rơm khô, để cây thiên lý có đủ dinh dưỡng phát triển tươi tốt. Tuổi thọ của cây khoảng 4-5 năm.

Trao đổi phóng viên, Giám đốc HTX Nguyễn Hữu Thủy  cho biết, từ ngày chuyển sang trồng cây hoa thiên lý với diện tích 20ha, vốn ban đầu không lớn, canh tác nhàn nhã hơn, mà giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích lại có sự vượt trội, nên bà con xã viên rất hào hứng. Đáng chú ý, nơi đây đã trở thành một trong những địa chỉ tin cậy cung cấp hàng trăm tấn rau sạch mỗi năm cho người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh.

Do thấy được hiệu quả, nên hiện nay, ngoài sản xuất theo quy mô lớn, tập trung ở thôn Yên Bình, các thôn khác trong xã cũng đã và đang cải tạo vườn chuyển sang trồng hoa thiên lý, ước tính có thêm khoảng gần 10 ha, đưa tổng diện tích trồng hoa thiên lý trên địa bàn lên gần 30ha.

Làm bài toán so sánh ở một địa bàn còn nhiều khó khăn như Yên Bình, khi tổng thu nhập hàng năm trước đây của bà con trong thôn chỉ khoảng 5-6 tỷ đồng, lại còn bấp bênh, thì việc phát triển mô hình trồng cây hoa thiên lý đã đem lại thu nhập hàng chục tỷ đồng/năm là một thành công lớn. Đây thực sự là mong ước của cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương sau bao năm vượt khó, xây dựng vùng kinh tế mới nay đã trở thành hiện thực.

Câu chuyện trồng thiên lý bán hoa tưởng như không có gì mới lạ, nhưng lại đạt hiệu quả kinh tế cao, bất ngờ thật sự đang hiện hữu ở vùng đất Yên Mỹ.