Là người có kinh nghiệm trong sản xuất các loại cây ăn quả, anh Phạm Văn Trọng ở thôn 11, xã Hòa Phú (TP. Buôn Ma Thuột - Đắk Lắk) mạnh dạn đưa hơn 200 cây na Thái về thay thế diện tích xoài già cỗi, bước đầu mang lại hiệu quả cao.
Anh Trọng cho biết, cây na Thái trồng tại địa phương chỉ 2 năm tuổi bắt đầu ra hoa, cho trái. Đây là loại cây trồng có tính thích nghi tốt, chịu được hạn nhưng không chịu úng, kháng sâu bệnh tốt hơn các giống na địa phương.
Hiện, vườn na Thái của anh Trọng đã được 5 năm tuổi, có một số cây được 7 năm tuổi đang cho trái sum suê. Đây là số cây anh trồng đầu tiên để đánh giá sự thích nghi, trước khi trồng đồng loạt.
Ưu điểm trái na Thái là có trọng lượng quả lớn gấp đôi quả na địa phương, có quả nặng hơn 1 kg. Quả ít hạt, vỏ mỏng, hương vị thơm ngọt đậm và mẫu mã đẹp nên được thị trường ưa chuộng. Với điều kiện thời tiết Buôn Ma Thuột, cây na Thái cho thu hoạch từ tháng 6 đến Tết Nguyên đán, nhưng thu tập trung từ tháng 8 - 9. Dịp Tết Nguyên đán, giá na Thái lên đến 80.000 - 100.000 đồng/kg, ngày thường giá sỉ 35.000 - 40.000 đồng/kg, hiện sản lượng chưa nhiều nên cung vẫn không đủ cầu.
Anh Trọng chăm sóc cho vườn na Thái.
Mỗi cây na Thái 5 năm tuổi cho thu hoạch 35 - 40 kg/vụ. Nếu vào thời kỳ kinh doanh ổn định, chăm sóc tốt, có thể cho 50 - 70 kg/cây. Nếu trồng với mật độ 625 cây/ha (4 x 4m), cùng giá bán như hiện nay, thu nhập 700 -900 triệu đồng/ha/năm. Hiệu quả kinh tế cao hơn một số loại cây ăn quả khác cùng thời điểm.
Điểm khác biệt là, cây na Thái trồng tại Buôn Ma Thuột có độ ngọt đậm đà hơn so với một số nơi khác. Cây rụng lá trơ trọi trong mùa khô, đối với những ai chưa biết sinh lý cây na Thái tại địa phương này có thể nghĩ là vườn na đã suy kiệt. Tuy nhiên, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu rơi hạt thì cây sẽ đâm chồi, nảy lá xanh tức thì, song song với quá trình bung hoa khoe sức sống trên cành. Một đến ba năm đầu, tận dụng thời gian cây rụng hết lá trong mùa khô, anh Trọng cắt tỉa tạo tán và tưới đủ nước (vì cây rất cần nước), để khi bộ lá mới xuất hiện sẽ khỏe hơn, tăng cường quang hợp cung cấp năng lượng nuôi quả trong cả thời kỳ phát triển. Khi cây phân bố cành đều các hướng, hoa ra nhiều đợt, cho thu hoạch kéo dài trong 6 tháng (trừ mùa khô). Kể cả giai đoạn nuôi quả và khi quả sắp chín cũng thường xuyên kiểm tra đất và cung cấp đầy đủ nước cho cây, tránh để cây bị héo thì mới nâng cao hiệu quả kinh tế.
Đối với thời tiết đặc thù của Tây Nguyên, bên cạnh thuận lợi cho cây na Thái phát triển, nhưng đồng thời cũng dễ tạo điều kiện phát sinh sâu bệnh hại, nhất là giai đoạn mang trái thường xuất hiện rệp sáp trắng và sâu đục quả gây hại. Lúc này, cần chú trọng việc bao từng quả mới đảm bảo mẫu mã đẹp, năng suất, chất lượng cao. Ngoài ra, nên quan tâm về quy trình bón phân để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho cây, đặc biệt là bổ sung phân hữu cơ nhiều thì vườn na Thái mới phát huy hiệu quả. Vào thời kỳ kinh doanh ổn định, tùy theo sức khỏe của đất, sức khỏe của cây và khả năng cho quả mà bổ sung dinh dưỡng đủ và đúng lúc mới khai thác được tiềm năng năng suất bền vững.