Long Thành: Vụ 1 thửa đất cấp 2 “sổ đỏ” có dấu hiệu việc sai lệch hồ sơ?

Lời khai “trái khoáy” với hợp đồng chuyển nhượng

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (gọi chung là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – sổ đỏ) là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất. Việc thu hồi lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được quy định cụ thể tại Luật Đất đai, Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai. Mặc dù các quy định trong Luật đã rất chặt chẽ, rõ ràng nhưng thực tiễn thực hiện trong thời gian qua vẫn còn gặp không ít vướng mắc do sự bất cập, chồng chéo trong hệ thống pháp luật, dẫn đến các cách hiểu khác nhau khi áp dụng pháp luật vào giải quyết từng vụ việc cụ thể.

Như trường hợp của ông Nguyễn Viết Tài. Ngày 10/01/2013, ông Tài ký hợp đồng nhận chuyển nhượng tại Văn phòng công chứng Thống nhất tỉnh Đồng Nai để mua thửa đất 359m² thuộc thửa đất số 17, tờ bản đồ 39 có vị trí tại xã An Phước, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai của vợ chồng ông Trần Văn Hải và bà Phùng Thị Tố Hà.

Trước khi tiến hành các thủ tục về việc ký hợp đồng chuyển nhượng, ông Tài đã tìm hiểu và tiến hành các bước nhằm tránh khiếu kiện về sau này. Cụ thể, ông Tài đã lên UBND xã An Phước để xác nhận đủ điều kiện giao dịch, trích lục bản đồ địa chính để kiểm tra thực địa là đất trống không có tranh chấp và đã được cấp sổ đỏ hợp pháp số BD 274219 do UBND huyện Long Thành cấp cho vợ chồng ông Trần Văn Hải và bà Phùng Thị Tố Hà.

Tiếp đến, ông Tài có ký hợp đồng mua lại miếng đất trên và tiến hành xây dựng một căn nhà cấp 4 trên phần đất mua để ở và sinh sống. Khi tiến hành xây dựng không phát sinh tranh chấp, khiếu kiện.

Tuy nhiên, khi ông Tài làm thủ tục sang tên sổ đỏ ngày 13/01/2014, UBND huyện Long Thành ban hành quyết định số 189/QĐ-UBND về việc thu hồi sổ đỏ số BD 274219 do UBND huyện Long Thành cấp cho vợ chồng ông Trần Văn Hải và bà Phùng Thị Tố Hà từ năm 2011. Lý do được UBND huyện Long Thành đưa ra là trước đó đã cấp sai chủ sử dụng đất.

Từ đây, thửa đất của ông Tài bắt đầu phát sinh tranh chấp với ông Nguyễn Hữu Trí khi ông này khởi kiện cho rằng đây là phần đất của mình. Điều đáng nói, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AH 422824 của ông Nguyễn Hữu Trí vốn dĩ được cấp cho ông Nguyễn Văn Dậu và bà Lý Hồng Vân. Đến năm 2011, ông Dậu và bà Vân bán lại cho ông Nguyễn Hữu Trí bằng hình thức chỉnh lý trang 04. Còn Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BD 274219 cấp ngày 19/7/2011 cấp cho ông Trần Văn Hải và bà Phùng Thị Tố Hà được cấp ngày 19/7/2011, người bán cho ông Nguyễn Viết Tài vào ngày 10/01/2013.

Liên quan đến vấn đề trên, trong biên bản lấy lời khai của đương sự là bà Thái Thị Phụ do Toà án Nhân dân huyện Long Thành lập. Bà Thái Thị Phụ khẳng định thửa đất số 55 tờ bản đồ số 8 đã được chồng bà bán toàn bộ diện tích đất cho ông Phan Văn Ngọc. Sau khi chồng bà Phụ chết, bà không còn diện tích nào để chuyển nhượng cho bà Lý Hồng Vân. Đồng thời, bà Thái Thị Phụ cũng cam kết những lời khai là hoàn tàn đúng sự thật và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Điều trái khoáy, trong hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất của thửa đất số 55 tờ bản đồ số 8 được lập tại Phòng Công chứng số 4 (tỉnh Đồng Nai) giữa bà Thái Thị Phụ và Bà Lý Thị Hồng Vân lại xác lập việc chuyển nhượng thửa đất trên. Rõ ràng, có sự “bất nhất” giữa lời khai của đương sự và hợp đồng chuyển nhượng mà chưa được làm rõ?

Cần khách quan xem xét bản chất vụ việc

Trở lại vụ việc của ông Nguyễn Viết Tài, trước khi tiến hành giao dịch mua bán, UBND xã An Phước (Long Thành) đã niêm yết công khai 15 ngày theo quy định của pháp luật tại trụ sở UBND xã, tuy nhiên không có phát sinh khiếu nại.

Trước đó, tại Tờ trình số 64/TTr.UBND ngày 28/6/2011 của UBND xã An Phước và Tờ trình số 354/TTr.TN-MT ngày 6/7/2011 của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Long Thành đều xác nhận người đang sử dụng đất là ông Trần Văn Hải và bà Phùng Thị Tố Hà. Trong danh sách cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đều có sự xác nhận của lãnh đạo UBND huyện Long Thành, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Long Thành, Giám đốc Văn phòng Đăng ký Đất đai huyện Long Thành.

Liên quan đến vụ việc tranh chấp đất đai của ông Nguyễn Viết Tài không thể phủ nhận trách nhiệm của chính quyền địa phương. Cụ thể, trách nhiệm các phòng nghiệp vụ, trách nhiệm của UBND huyện Long Thành.

Về vấn đề này, tại các văn bản của Toà án Nhân dân huyện Long Thành và Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Long Thành đều khẳng định rõ. Cụ thể, liên quan đến trách nhiệm của UBND huyện Long Thành, tại bản án của UBND huyện Long Thành khẳng định việc UBND huyện Long Thành có sai sót trong quá trình cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dẫn đến việc giao dịch “ngay tình” giữa ông Nguyễn Viết Tài và ông Trần Văn Hải bị vô hiệu. Do đó, ông Nguyễn Viết Tài hoàn toàn có quyền yêu cầu khởi kiện chủ thể có lỗi là UBND huyện Long Thành phải bồi thường thiệt hại theo quy định của Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước.

Rõ ràng, phần lỗi thuộc về các phòng nghiệp vụ, trách nhiệm của UBND huyện Long Thành. Tuy nhiên, viện dẫn cho việc “cấp nhầm” Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được UBND huyện Long Thành khẳng định việc cấp hai “sổ đỏ” trên một thửa đất để dẫn đến tranh chấp đều đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Việc “phủi trách nhiệm” liệu có hợp tình?

Liên quan đến vấn đề trên, ý kiến của Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Long Thành trong bản kế hoạch phối hợp tổ chức phiên toà rút kinh nghiệm. Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Long Thành nhận thấy: Vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất” như trường hợp của ông Nguyễn Viết Tài là quan hệ pháp luật đang xảy ra ở nhiều địa phương. Nguyên nhân để xảy ra tranh chấp còn có trách nhiệm của Cơ quan nhà nước về quản lý đất đai như: Vi phạm về xác minh, về lập sơ đồ địa chính, về lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, về thẩm định hồ sơ…. Dẫn đến UBND huyện Long Thành “cấp nhầm” một thửa đất cho hai người sử dụng đất.

Trong bản giải trình của người được UBND huyện Long Thành uỷ quyền là ông Nguyễn Hoàng Nghĩa, Phó trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Long Thành, điệp khúc “đảm bảo đúng quy định của pháp luật” được lặp lại. Cụ thể, ông Nghĩa cho rằng việc UBND huyện Long Thành ban hành quyết định số 189/QĐ-UBND về việc thu hồi Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất số BD 274219 do UBND huyện Long Thành cấp ngày 19/7/2011 ghi tên ông bà Trần Văn Hải, Phùng Thị Tố Hà tại xã An Phước, huyện Long Thành là đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật.

Dưới góc nhìn pháp luật, tại Điều 106 Luật Đất đai năm 2013 quy định các trường hợp Nhà nước thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trong đó có trường hợp thu hồi lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng, không đủ diện tích, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích, nguồn gốc theo quy định, trừ trường hợp người sử dụng đất đó đã chuyển quyền sử dụng đất cho người khác theo quy định của pháp luật đất đai.

Điều này có nghĩa, đối với các giấy chứng nhận dù đã được kết luận là cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng, không đúng nguồn gốc… theo quy định nhưng người sử dụng đất đó đã chuyển quyền sử dụng đất cho người khác theo quy định của pháp luật đất đai thì không thu hồi lại giấy chứng nhận đã cấp.