Bảo hiểm xe máy: Chủ xe khó đòi quyền lợi

Mạng xã hội cũng râm ran nhiều bài viết cho rằng bảo hiểm xe máy là chuyện mà xưa nay hiếm người nhớ đến vì chẳng ai mong muốn tai nạn xảy đến chưa kể câu chuyện truyền tai nhau và thủ tục cũng rất nhiêu khê khiến nhiều người ngao ngán.

Bảo hiểm xe máy bắt buộc có tác dụng gì?

Bảo hiểm xe máy bắt buộc có tên gọi đầy đủ là bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới khi tham gia giao thông. Sản phẩm này có ý nghĩa rất lớn trong bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân và chủ phương tiện khi có tai nạn xảy ra. 

Bảo hiểm xe là một trong những loại giấy tờ người lái xe khi điều khiển phương tiện bắt buộc phải mang theo (quy định tại Khoản 2, Điều 58, Luật Giao thông năm 2008).

Tại Nghị định số 103/2008/NĐ-CP của Chính phủ ban hành tháng 9.2008 (đến nay đã qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung) quy định rõ về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.

Theo đó, đây là loại hình bảo hiểm mà các cá nhân hoặc doanh nghiệp phải mua theo luật định. Mặt khác, đây là một trong số những chính sách an sinh xã hội của Nhà nước nhằm bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân trong vụ tai nạn giao thông do xe cơ giới gây ra; đồng thời giúp bảo vệ tài chính cho chủ xe cơ giới trước những rủi ro bất ngờ.

Bảo hiểm xe máy bắt buộc sẽ không chịu trách nhiệm chi trả thiệt hại về người và phương tiện cho chủ xe (người mua bảo hiểm). Thay vào đó, bảo hiểm bắt buộc này dùng để khắc phục hậu quả tai nạn cho nạn nhân và đảm bảo trách nhiệm của người điều khiển xe máy khi tham gia giao thông đường bộ.

Khi tai nạn xảy ra, trong phạm vi mức trách nhiệm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường cho chủ xe cơ giới số tiền mà chủ xe cơ giới đã bồi thường hoặc sẽ phải bồi thường cho người bị thiệt hại.

Trường hợp chủ xe cơ giới chết hoặc bị thương tật toàn bộ vĩnh viễn, doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường trực tiếp cho người bị thiệt hại.

Trường hợp cần thiết, doanh nghiệp bảo hiểm phải tạm ứng ngay những chi phí cần thiết và hợp lý trong phạm vi trách nhiệm bảo hiểm nhằm khắc phục hậu quả tai nạn.

Mức bồi thường bảo hiểm về người sẽ được xác định dựa trên Bảng quy định trả tiền bồi thường thiệt hại về người theo quy định của Bộ Tài chính. Và mức bồi thường thiệt hại về tài sản được xác định theo thiệt hại thực tế và theo mức độ lỗi của chủ xe cơ giới.

Bảo hiểm xe máy bắt buộc trách nhiệm dân sự sẽ không chịu trách nhiệm bồi thường trong các trường hợp sau: Hành động cố ý gây thiệt hại của chủ xe, lái xe, hoặc của người bị thiệt hại; Lái xe gây tai nạn cố ý bỏ chạy không thực hiện trách nhiệm dân sự của chủ xe, lái xe cơ giới; Lái xe không có Giấy phép lái xe hoặc Giấy phép lái xe không phù hợp đối với loại xe cơ giới bắt buộc phải có Giấy phép lái xe; Thiệt hại gây ra hậu quả gián tiếp như: giảm giá trị thương mại, thiệt hại gắn liền với việc sử dụng và khai thác tài sản bị thiệt hại; Thiệt hại đối với tài sản bị mất cắp hoặc bị cướp trong tai nạn; Chiến tranh, khủng bố, động đất; Thiệt hại đối với tài sản đặc biệt bao gồm: vàng, bạc, đá quý, tiền, các loại giấy tờ có giá trị như tiền, đồ cổ, tranh ảnh quý hiếm, thi hài, hài cốt.

Mới có 30% số xe máy được mua bảo hiểm

Nói rõ hơn về các quy định hiện hành liên quan đến bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, ông Phùng Ngọc Khánh, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho hay, sau hơn 10 năm thực hiện Nghị định số 103/2008, chế độ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới góp phần đảm bảo an toàn giao thông và tăng cường trật tự xã hội. Thể hiện rõ nhất là sau 10 năm đã giải quyết bồi thường bảo hiểm hỗ trợ cho nạn nhân tai nạn giao thông khắc phục hậu quả với gần 594 nghìn vụ tai nạn giao thông, trung bình 9 triệu đồng/vụ; trong đó có hơn 101 nghìn vụ tai nạn xe máy, trung bình 5 triệu đồng/vụ.

Tuy nhiên, ông Khánh cũng thừa nhận, kết quả thực hiện thời gian qua cũng cho thấy bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới vẫn còn những tồn tại, vướng mắc cả về chính sách và công tác tổ chức, triển khai thực hiện. Cụ thể một số quy định hiện hành về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới không còn phù hợp, đồng bộ với hệ thống văn bản pháp luật có liên quan. Trong đó mức trách nhiệm bảo hiểm theo quy định hiện hành chưa theo kịp với biến động ngày càng tăng về giá dịch vụ khám, điều trị, chăm sóc y tế và chi phí sửa chữa, thay thế tài sản bị thiệt hại trong các vụ tai nạn do xe cơ giới gây ra.

Cũng theo ông Khánh, phí bảo hiểm mặc dù đã được quy định trên cơ sở rủi ro liên quan phương tiện (đến loại xe, mục đích sử dụng xe) nhưng chưa căn cứ vào rủi ro liên quan chủ xe, lái xe (lịch sử tai nạn, vi phạm giao thông), do đó chưa phát huy tối đa vai trò công cụ kinh tế trong bảo đảm trật tự an toàn giao thông.

Số liệu tổng hợp cho thấy tỉ lệ tham gia bảo hiểm của xe máy đến nay vẫn còn rất thấp, mới chỉ đạt 30% trên tổng số lượng cả nước có gần 60 triệu chiếc. Trong khi đó, tỉ lệ này của ôtô là 90% trong tổng số 3 triệu chiếc ôtô trên cả nước.

Người mua gây tai nạn có công an kết luận mới được bồi thường

Gọi điện thoại đến đường dây nóng của Công ty bảo hiểm X.T theo số in trên Giấy chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới tôi được nghe giọng của một nhân viên tư vấn là nam.

Đầu tiên, người này cho biết, bảo hiểm bắt buộc phí 66.000 đồng thì công ty sẽ có trách nhiệm bồi thường khi người mua bảo hiểm đâm va vào người khác và gây thiệt hại về tài sản và về con người thì bảo hiểm sẽ thay mặt người mua bồi thường cho bên kia. Mức bồi thường theo tối đa về người là 100 triệu đồng/người/vụ, về tài sản tối đa 50 triệu đồng/người/vụ.

Còn với bảo hiểm tự nguyện người ngồi trên xe là loại bảo hiểm không bắt buộc, người mua mới được nhận bồi thường, trường hợp tử vong sẽ được bồi thường 20 triệu đồng/người, phí bảo hiểm này 10.000 đồng/người.

Tương tự với câu hỏi trên với Công ty bảo hiểm B.Đ, tôi được nhân viên tư vấn mở đầu: “Loại bảo hiểm bắt buộc 66.000 đồng là ai cũng phải mua, đó là loại bảo hiểm ra đường công an hay kiểm tra đó”.

Tới phần điều kiện được chi trả, nhân viên Công ty X.T cho hay, điều kiện quan trọng nhất là phải có hồ sơ công an. Trong hồ sơ phải ghi kết luận vụ tai nạn là do lỗi của người mua bảo hiểm. Người mua bảo hiểm phải có thêm giấy chứng tử (nếu tử vong); hồ sơ bệnh án, giấy chứng thương (nếu bị thương) của người bị người mua bảo hiểm tông trúng.

Nhân viên bảo hiểm cũng nói thêm, sau khi đầy đủ các hồ sơ thủ tục (tức là có kết luận điều tra tai nạn của công an) thì trong vòng 15 – 30 ngày, bảo hiểm sẽ chi trả tiền. Tôi thắc mắc: “Hồ sơ công an đâu phải ngày một, ngày hai, để có kết luận một vụ tai nạn và hoàn thành thủ tục có khi mất cả tháng. Rồi đợi thêm chừng đó thời gian mới được bảo hiểm chi trả nữa sao” thì nhân viên không nói gì.

Giảm thủ tục, tăng bồi thường

Theo ông Phùng Ngọc Khánh, việc sửa đổi nghị định 103 năm 2008 sẽ theo hướng đơn giản hóa thủ tục, sao cho thuận tiện nhất cho người dân. Có thể mức bồi thường dưới 10 triệu đồng/vụ, thủ tục bồi thường sẽ rất đơn giản. Với mức bồi thường cao hơn mới yêu cầu hồ sơ phải đủ các thủ tục về biên bản hiện trường, giám định thiệt hại của cơ quan chức năng.

Nhiều người cho rằng họ không mặn mà với bảo hiểm xe máy do thủ tục đang làm khó người thụ hưởng, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp bảo hiểm?, ông Khánh thừa nhận, quả thật thủ tục bồi thường bảo hiểm đối với xe máy hiện đang có rất nhiều vấn đề nên người dân mới phản ảnh, chưa mặn mà với việc mua sản phẩm này. Nếu việc cung cấp sản phẩm bảo hiểm được thuận lợi và chất lượng cùng nội dung rõ ràng, người dân sẽ không ngần ngại khi mua sản phẩm này.

Với bảo hiểm giá 10.000 - 20.000 đồng được các đại lý tung ra bán cho người đi xe máy nhằm đối phó với công an trong tuần tới, chúng tôi sẽ tổ chức kiểm tra, giám sát hoạt động này. Kể cả việc bán bảo hiểm dạo hay bán ở vỉa hè, mức khuyến mãi, việc thực hiện các chế độ tài chính, chế độ kế toán... cũng phải được giám sát, kiểm tra chặt chẽ. Tất cả các sai phạm nếu có của đại lý bảo hiểm, của doanh nghiệp (DN) bảo hiểm sẽ bị Bộ Tài chính xử lý.

Cũng phải nói thêm là việc tuyên truyền bán bảo hiểm thời gian qua rất yếu. Doanh nghiệp bảo hiểm phải có trách nhiệm tư vấn, thông tin rõ ràng cho khách hàng sản phẩm nào là bắt buộc, sản phẩm nào là tự nguyện để người dân nắm rõ và thực hiện. 

Cũng xin khẳng định những lỗi, sai phạm của doanh nghiệp bảo hiểm không ảnh hưởng đến quyền lợi của người chủ xe máy cũng như người điều khiển xe máy khi mua bảo hiểm.

Trong thời gian tới, theo dự thảo nghị định mới quy định trách nhiệm dân sự chủ xe cơ giới, trong đó có xe máy, Bộ Tài chính đề xuất thủ tục bồi thường phải giảm theo hướng tạo điều kiện tối đa cho người chủ xe máy, người đi xe máy mà không may gây tai nạn làm thiệt hại về người, tính mạng, sức khỏe và tài sản của người khác. Đặc biệt, khách hàng phải nhận được sự hỗ trợ của các doanh nghiệp bảo hiểm, của cơ quan quản lý trong việc hoàn thiện các thủ tục, cũng như đẩy nhanh thời gian trả tiền bồi thường bảo hiểm.

Theo quy định, trách nhiệm bồi thường tối đa về người là 100 triệu đồng/vụ và thiệt hại về tài sản là 50 triệu đồng/vụ đối với tai nạn do xe máy gây ra. Tuy nhiên, trên thực tế xảy ra rất nhiều vụ va chạm gây thiệt hại rất nhỏ. Người dân thường tự giải quyết mà không liên hệ với các doanh nghiệp bảo hiểm. 

Sắp tới Bộ Tài chính sẽ pối hợp với một số bộ ngành sửa đổi quy định theo hướng những trường hợp mà người dân tự giải quyết được, thủ tục sẽ đơn giản và mức phí bảo hiểm phải phù hợp. 

Ngoài ra, cần cân nhắc mức phí hoặc là tăng mức trách nhiệm bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm so với hiện nay. Mức phí bảo hiểm phải tương ứng với rủi ro của xe, chủ xe và người điều khiển xe.