Đề xuất cách xử lý cán bộ, công chức bị xóa tư cách chức vụ

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân thay mặt cơ quan soạn thảo phát biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: VGP/Lê Sơn

Một trong những các vấn đề lớn được đại biểu quan tâm là hình thức kỷ luật giáng chức và xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức (CBCC) đã nghỉ việc, nghỉ hưu.

Hệ quả pháp lý của văn bản người bị xóa tư cách chức vụ đã ký khi đương chức?

Góp ý về các hình thức kỷ luật, xử lý kỷ luật đối với CBCC sau khi nghỉ việc, nghỉ hưu, xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm, nhiều đại biểu khẳng định việc rà soát, hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý kỷ luật CBCC để thống nhất, đồng bộ giữa xử lý kỷ luật về Đảng và xử lý kỷ luật về hành chính Nhà nước là cần thiết.

Tuy nhiên, “thống nhất, đồng bộ” không có nghĩa là bên Đảng có hình thức kỷ luật nào thì bên Nhà nước phải có hình thức kỷ luật như vậy mà là sự thống nhất, đồng bộ về tính chất, sự nghiêm khắc của chế tài xử lý kỷ luật.

Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển (Lâm Đồng) thì giữa trách nhiệm chính trị và trách nhiệm pháp lý có đặc thù khác nhau.

Đại biểu Hiển phân tích việc quy định xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm có những điểm bất hợp lý. Về mặt pháp lý, rất khó giải thích thế nào là tư cách chức vụ và trong các văn bản bổ nhiệm các chức vụ hiện nay không có văn bản nào dùng khái niệm là tư cách chức vụ. Quy định hình thức xử lý kỷ luật trên không tương thích và thống nhất với các quy định về trách nhiệm hình sự trong Bộ luật Hình sự và các quy định về xử lý kỷ luật với CBCC đương chức.

Theo Bộ luật Hình sự hiện hành, nếu một CBCC giữ chức vụ, quyền hạn cao bị xử lý hình sự với hình phạt nghiêm khắc nhất là tù có thời hạn hoặc chung thân thì họ vẫn không bị xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm.

Tương tự, nếu CBCC bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cao nhất là buộc thôi việc, họ cũng không bị xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm trước đó. Điều này tạo ra sự bất hợp lý là người gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng đến mức phải xử lý hình sự lại không bị xóa tư cách chức vụ trước đó, còn người đã nghỉ hưu có thể không phải chịu trách nhiệm hình sự nhưng lại bị xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm.

Đại biểu Nguyễn Văn Hiển cũng phân tích quy định như trên tạo sự tranh cãi không cần thiết về hệ quả pháp lý đối với những văn bản, quyết định người này ký khi còn đương chức, khi xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm thì các văn bản này có còn hiệu lực pháp lý hay không?

Dẫn kinh nghiệm của Đức, ông cho biết công chức đã nghỉ hưu vẫn phải chịu trách nhiệm về những vi phạm của mình lúc đương chức và hình thức kỷ luật là giảm và truất lương hưu vĩnh viễn, đồng thời hệ quả pháp lý là người bị kỷ luật sẽ không còn có quyền giới thiệu và được giới thiệu là nguyên Bộ trưởng, Thứ trưởng...

“Tôi thấy quy định này logic về pháp lý và đáp ứng yêu cầu thực tiễn Việt Nam, tức là phải kỷ luật cái hiện hữu đang có là giảm và truất lương hưu, hệ quả của nó là tác động đến lợi ích vật chất và tinh thần của người bị kỷ luật bao gồm lương hưu và các chức danh, chức vụ đã có trước khi nghỉ hưu. Người bị kỷ luật không còn quyền tự giới thiệu và được giới thiệu với chức danh này. Mặt khác chúng ta không vướng và sa đà vào câu chuyện người này bị kỷ luật thì những văn bản, quyết định của người này còn có hiệu lực hay không”, đại biểu Nguyễn Văn Hiển nói.

Từ quan điểm đó, đại biểu đề nghị không nên quy định xóa tư cách chức vụ đã đảm nhiệm mà nên quy định hình thức kỷ luật giảm, truất lương hưu vĩnh viễn kèm theo hệ quả pháp lý là tước bỏ hoặc cắt giảm chế độ chính sách đang được hưởng gồm lương hưu, danh hiệu, danh xưng, huân, huy chương.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên) cho rằng khi CBCC đã nghỉ việc, nghỉ hưu về địa phương thì không còn trong biên chế, không hưởng lương ngân sách mà hưởng lương hưu qua hệ thống bảo hiểm xã hội, đưa đối tượng này vào luật rất là khó, có thể là khiên cưỡng.

Đồng tình với sự cần thiết phải đưa biện pháp xử lý đối tượng này vào trong luật và vấn đề ở đây là đối với CBCC bị xóa tư cách, đại biểu cho rằng xem xét hệ quả vật chất, chúng ta chỉ có thể dễ dàng tước bỏ của họ các phụ cấp đặc thù hoặc quyền lợi đi khám bảo vệ sức khỏe, còn lương thì không thể cắt được vì họ hưởng bảo hiểm xã hội. Theo đại biểu, vấn đề cần quan tâm là hệ lụy pháp lý, tức những quyết định, bằng cấp mà người đó khi còn đương chức đã ký thì khi xóa tư cách của họ, các văn bản, giấy tờ này còn hiệu lực hay không.

Quy định thật rõ về “người có tài năng”

Một vấn đề khác được nhiều đại biểu thảo luận là chính sách đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ.

Theo dự thảo Luật, người có tài năng trong hoạt động công vụ là CBCC có năng lực chuyên môn vượt trội, có đóng góp lớn, hiệu quả cho cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc lĩnh vực công tác mà ít người đạt được. Nhà nước có chính sách trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng đối với họ trong hoạt động công vụ.

Một số đại biểu cho rằng nhân tài muốn phát triển cần có môi trường đào tạo tốt. Tuy nhiên, người có tài nhưng tâm không tốt thì chúng ta không cần. “Thực tế, nhiều người có đủ yếu tố như vừa giỏi, vừa có môi trường cống hiến, vừa có nhiệt huyết, nhưng lại không muốn đóng góp cho đất nước mà chỉ lo vun vén cá nhân, lợi ích nhóm… Người có tài mà không có tâm là người phá hoại, có tâm mà không có tài là người vô dụng. Do vậy, nhân tài phải tổng hòa giữa người có tài, có tâm, chí công vô tư, đầy đủ nhiệt huyết đóng góp cho đất nước”, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn nói.

Đại biểu Nguyễn Bắc Việt (Ninh Thuận) cho rằng dự thảo quy định chưa rõ ràng về người có tài. Theo ông, người tài phải là người đóng góp to lớn cho đất nước và cho nhân dân, do đó, dự luật cần sửa theo hướng người tài là người có năng lực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn vượt trội; được xã hội, tổ chức, cơ quan nhìn nhận; có góp lớn hiệu quả cho đất nước, cho nhân dân.

“Có như vậy thì mới xử lý được câu chuyện về đức và tài. Chứ ông chỉ có tài cho cơ quan, nhưng lại làm hại cho dân, cho nước thì không thể gọi là nhân tài”, đại biểu Nguyễn Bắc Việt nói.