Nguy cơ ngộ độc thực phẩm do nắng nóng kéo dài

Bài học từ những vụ ngộ độc do thời tiết nắng nóng

Vụ ngộ độc thực phẩm mới đây nhất xảy ra tại Nghệ An vào ngày 9/5 vừa qua, tại bếp ăn bán trú Trường mầm non Thuận Sơn, xã Thuận Sơn, huyện Đô Lương làm 76 người bị ngộ độc.

Vụ ngộ độc thực phẩm tại huyện Đô Lương, Nghệ An

Vụ ngộ độc được xác định do vi khuẩn Tụ cầu vàng S.aureus có trong món sữa chua lên men do các cô nuôi của trường tự chế biến. nguyên nhân là do thời tiết nắng nóng và vấn đề bảo quản thực phẩm không đúng cách, không bảo đảm dẫn đến thực phẩm rất dễ bị nhiễm vi sinh vật gây ngộ độc.

Có rất nhiều vụ ngộ độc nguyên nhân cũng từ thời tiết nắng nóng, dễ làm phân hủy thực phẩm và thức ăn nếu để bên ngoài, không bảo quản tốt sẽ là điều kiện để cho các vi khuẩn phát triển, gây ngộ độc cho người sử dụng.

Trời nóng làm cho thức ăn nhanh hỏng, dễ bị ôi thiu nếu không được bảo quản đúng cách. Ở khoảng 32-43 độ C, vi khuẩn phát triển nhanh nhất, có thể nhân đôi chỉ sau 20 phút.

Vừa qua, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tiếp nhận các trường hợp rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm. Anh Nguyễn Tấn Phong (40 tuổi, quận 12, TP HCM) ăn hải sản chế biến tại quán, vài tiếng sau ói mửa, đau bụng, tiêu lỏng... Tình trạng ngày càng nặng hơn nên anh đến bệnh viện. Bác sĩ siêu âm thấy viêm ruột, xét nghiệm máu cho thấy phản ứng viêm tăng, đi kèm rối loạn điện giải do nôn ói và tiêu lỏng. Người bệnh được dùng kháng sinh, truyền dịch và điều trị các triệu chứng kèm theo. Bệnh nhân xuất viện sau 3 ngày khi các tình trạng được cải thiện.

Theo bác sĩ Hoài Phương, nguy cơ bị ôi thiu hoặc vi khuẩn gây bệnh xâm nhập rất cao ở các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật, có nhiều dầu, đạm như thịt, cá, hải sản, sữa... Ngộ độc cũng thường xảy ra khi ăn thực phẩm chưa được nấu chín hoặc còn tái như rau quả sống, sushi, nem chua... Bác sĩ cũng khuyên mọi người lưu ý khi dùng thực phẩm bảo quản trong hộp, chai, lọ đóng kín như dưa cải muối chua; thịt, cá đóng hộp... vì có nguy cơ xảy ra ngộ độc do vi khuẩn kỵ khí Clostridium botulinum. Không nên ăn tiết canh heo, gà, vịt... vì chứa rất nhiều vi khuẩn, ký sinh trùng như liên cầu lợn, giun sán. Những món ăn này không có tác dụng bổ máu, giải nhiệt trong mùa nóng như nhiều người lầm tưởng.

Bên cạnh đó, nhiệt độ tăng cao cũng khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể dễ bị suy giảm, nhất là ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi. Khi tiếp xúc với các độc tố của vi khuẩn trong thực phẩm, cơ thể sẽ giảm khả năng chống cự hơn.

Cần làm gì để phòng ngộ độc thực phẩm trong mùa nắng nóng?

Khi nhiệt độ tăng cao, các loại rau củ quả, thịt cá dễ hư hỏng nên tránh để trong môi trường phòng quá lâu (khoảng một ngày) vì chúng mau héo úa, biến chất. Sau khi mua rau củ quả về, gia đình nên rửa sạch, cho vào ngăn mát của tủ lạnh, dùng trong khoảng 3 ngày đến một tuần. Tuy nhiên, cũng tùy từng rau củ quả, không phải loại nào cũng cần bảo quản trong tủ lạnh. Ví dụ hành tây, khoai tây... dễ bị thối, giảm hương vị, độ ngon khi bảo quản trong tủ lạnh. Với các thực phẩm này, nên giữ ở nơi mát mẻ trong gian bếp, ít ánh sáng, không quá 3 ngày.

Lưu ý khi bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh vào thời điểm nắng nóng

Các loại thịt, cá, khi mua về, tốt nhất nên rửa sạch ngay và cho vào ngăn đông lạnh hoặc đông mềm, không để ở nhiệt độ phòng. Thời gian dùng tối đa là 3-5 ngày. Những ngày nắng nóng, việc rã đông thực phẩm ở nhiệt độ phòng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Cách tốt nhất là rã đông trong ngăn mát tủ lạnh.

Người tiêu dùng khi lựa chọn các loại thực phẩm trong mùa hè nên mua những thực phẩm còn tươi, có nhãn mác ở những cửa hàng cố định, đặc biệt lưu ý hạn sử dụng của sản phẩm. Đặc biệt, đối với việc bảo quản thực phẩm bằng tủ lạnh phải chú ý cả hai mặt “Lợi - Hại” của chiếc tủ lạnh. Tủ lạnh chỉ có tác dụng làm chậm sự biến chất của thực phẩm; hạn chế sự sinh sôi và phát triển của vi sinh vật do cơ chế giảm nhiệt độ và độ ẩm. Nếu đưa quá nhiều thực phẩm vào tủ lạnh, không khí lạnh không lưu thông được; nhiệt độ ngăn mát, ngăn đá không đảm bảo; thực phẩm không vệ sinh, sơ chế trước khi bảo quản trong tủ lạnh; thực phẩm sống để lẫn thức ăn chín… sẽ làm gia tăng ô nhiễm thực phẩm.

Cách xử lý khi ngộ độc thực phẩm

Ăn phải đồ ăn, thức uống bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc, ôi thiu, biến chất... gây ngộ độc thực phẩm với biểu hiện sốt, nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng... Theo bác sĩ, tiến sĩ Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, trong trường hợp ngộ độc nặng, người bệnh có thể tiêu chảy ra máu, mất nước, trụy tim mạch, sốc nhiễm khuẩn, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nếu tự nôn ra thức ăn nhiễm độc bạn sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Ảnh: Freepik

Các dấu hiệu nhận biết ngộ độc thực phẩm thường xảy ra sau khi ăn thực phẩm nhiễm độc vài phút, vài giờ hoặc một đến hai ngày. Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể tự khỏi trong vòng 48 giờ. Tuy nhiên, ở mức độ nặng, người bệnh cần được sơ cứu đúng cách để đề phòng các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Dưới đây là một số gợi ý của tiến sĩ Khanh để xử trí tại nhà khi ngộ độc thực phẩm.

Uống bù nước

Nôn và tiêu chảy nhiều có thể gây mất nước. Người bệnh nên uống nước lọc, chanh muối, dừa tươi, nước gạo rang hoặc dung dịch oresol pha theo hướng dẫn sử dụng để cải thiện. Không nên uống đồ uống có nhiều đường vì có thể khiến tình trạng tiêu chảy nặng hơn. Không dùng dung dịch oresol đã pha sau 24 giờ.

Khi bị mất nước nặng, người bệnh thường có biểu hiện môi và da khô, lạnh; khát nước; mắt trũng; tiểu ít hoặc nước tiểu vàng đậm; li bì, nếp véo da mất chậm... Lúc này, bệnh nhân cần được cấp cứu truyền dịch.

Ăn thức ăn dễ tiêu hóa

Khi ngộ độc thực phẩm, người bệnh tạm thời không nên ăn trong vòng vài giờ. Sau khi hết triệu chứng nôn, bạn có thể ăn nhẹ và chia nhỏ các bữa ăn để cơ thể nhanh bình phục. Bạn nên lựa chọn các món dễ tiêu hóa như cháo, bột yến mạch, trái cây mềm... để giảm tải gánh nặng cho ruột. Dùng thêm sữa chua giúp cân bằng lại hệ vi sinh đường ruột. Bạn nên tránh ăn các thức ăn cay, chiên rán, nhiều chất béo.

Không tự ý dùng thuốc chống tiêu chảy

Dùng thuốc chống tiêu chảy ngay từ đầu có thể làm chậm quá trình đào thải chất độc ra khỏi cơ quan tiêu hóa. Người bệnh chỉ nên uống thuốc khi tiêu chảy không khu trú, kéo dài sau khi có chỉ định của bác sĩ.

Theo dõi tình trạng sốt và đưa đến cơ sở y tế

Trường hợp ngộ độc nặng, người bệnh có thể bị rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp, khó thở. Do vậy, bệnh nhân khi có triệu chứng đau bụng nhiều, nôn nhiều không hết, đi ngoài phân lỏng nhiều và sốt cần đến cơ sở y tế. Dựa theo kết quả khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm xét nghiệm máu, cấy phân... để tìm kiếm vi sinh vật gây bệnh và xác định nguyên nhân ngộ độc, từ đó, lên phác đồ điều trị phù hợp.

Nên giữ lại mẫu thực phẩm nghi ngờ ngộ độc, bao gồm thông tin nhãn mác; bệnh phẩm nôn hoặc tiêu chảy của bệnh nhân và đưa cho bác sĩ để xác định nguyên nhân. Trường hợp ngộ độc tập thể cần báo cho các cơ quan y tế dự phòng hoặc chính quyền địa phương để có hướng xử trí phù hợp.