Đừng đẩy nông dân vào cảnh khát nước!

Có một thực tế khiến nhiều người cười ra nước mắt là không được sử dụng nước sạch vẫn phải coi là nước sạch. Với việc gắn kết nơi có nước hợp vệ sinh với nơi có nước sạch (trạm cấp nước tập trung), nhiều địa phương mạnh dạn khẳng định: địa phương mình đạt 100% số hộ sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh. Còn tiêu chí thế nào là nước sạch, nước hợp vệ sinh hoặc có bao nhiêu nông dân được sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh thì chẳng địa phương nào dám tính.

Ông Nguyễn Văn Vũ ở ấp Ninh Thạnh 1 (xã Ninh Hoà - Hồng Dân) cho biết: “Vào mùa hạn, nhiều lúc bơm mãi mà không có nước. Đến khi có nước lại phải để lắng trong thật lâu mới nấu ăn được vì nước giếng khoan có mùi bùn và dơ lắm, ấy thế mà vẫn được xếp vào nhóm cây nước hợp vệ sinh”.

Tại thị trấn Phước Long (huyện Phước Long), chỉ vì chạy theo thành tích mà ngành chức năng tại đây đã báo cáo: “Hiện thị trấn có 100% hộ dân dùng nước ngầm, nước hợp vệ sinh”. Nhưng trong văn bản số 88, ngày 29/6/2010 gửi UBND tỉnh xin đầu tư trạm cấp nước sinh hoạt cho thị trấn thì UBND huyện Phước Long lại khẳng định: “Khu vực này đang sử dụng nguồn nước giếng khoan rất dơ bẩn, nhiễm phèn, mặn nặng, ảnh hưởng đến sức khoẻ của nhân dân”. Phải chăng đây chính là một trong những nguyên nhân để các cơ quan quản lý Nhà nước chưa thấy được nhu cầu bức thiết của người dân, khi địa phương nào cũng thay nhau báo cáo bằng những con số đẹp?

Vừa khát nước sạch, người dân nhiều vùng nông thôn ở Bạc Liêu còn phải đối mặt với nạn ô nhiễm nguồn nước ngày càng nặng nề do chất thải từ sản xuất, sinh hoạt. Hiện tỷ lệ hộ gia đình nông thôn có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh trong toàn tỉnh chỉ đạt 37%, riêng các làng nghề truyền thống hầu hết chưa có hệ thống xử lý rác thải, nước thải mà đều được xả trực tiếp xuống các dòng sông, kênh rạch.

Cùng với nước sạch, xây dựng nhà tiêu hợp vệ sinh cũng là một trong những chương trình quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng sống cho người dân vùng nông thôn, nhưng đến nay tỷ lệ hộ gia đình nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh mới đạt 28,11%. Khảo sát dọc tuyến kênh Vĩnh Mỹ - Phước Long, chúng tôi thấy vẫn còn khá nhiều “cầu tõm” (cầu vệ sinh tự tạo), trong khi đó bà con lại chủ yếu dùng nguồn nước này để tưới cho rau màu.

Hậu quả nặng nề

Môi trường và nguồn nước bị ô nhiễm nhưng dù muốn hay không, người dân vẫn phải sử dụng nước ngầm để phục vụ sản xuất, sinh hoạt. Thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường Bạc Liêu cho thấy, tính đến cuối năm 2009, tỉnh có hơn 103.190 giếng khoan và hiện vẫn tiếp tục gia tăng. Đáng nói là trong tổng số hơn 2.300 giếng khoan đã bị hư hỏng, chỉ có 440 giếng được tráng lấp. Đây là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm và làm cạn kiệt nguồn nước ngầm.

Ông Lê Thanh Tòng, Trưởng phòng Tài nguyên nước - Khoáng sản - Khí tượng thuỷ văn (Sở Tài nguyên và Môi trường Bạc Liêu) cảnh báo: “Mực nước ngầm ở tầng thứ 2 đã giảm trung bình 0,5m/năm. Đây là mức báo động, vì tài nguyên nước không phải là vô hạn. Vì thế cần sớm đầu tư xây dựng các trạm cấp nước tập trung cho người dân vùng nông thôn, nhằm hạn chế nạn khai thác và sử dụng nguồn nước ngầm một cách tràn lan”. Thực tế thấy, với sự biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, khô hạn ngày càng trở nên gay gắt, nếu không có kế hoạch khai thác, sử dụng nguồn nước ngầm một cách hợp lý, nguy cơ thiếu và không có nước ngọt, nước hợp vệ sinh sử dụng, dẫn đến dịch bệnh lan tràn là rất khó tránh khỏi. Vì thế, việc điều tra, đánh giá đúng thực trạng sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh và chất lượng nguồn nước ở các vùng nông thôn hiện nay là rất cần thiết.

Lư Dũng