Hiểm họa từ thuốc lá điện tử, đâu là giải pháp?

Lực lượng chức năng TP. Hà Nội mới đây thu giữ 15.000 sản phẩm thuốc lá điện tử các loại, trị giá hơn 1,5 tỷ đồng.

 

Thu giữ số lượng lớn

Mới đây, Đội QLTT số 14 (Cục QLTT Hà Nội) phối hợp Công an TP Hà Nội đột kích, kiểm tra cơ sở kinh doanh thuốc lá điện tử tại số 33 ngõ 12 Thạch Cầu, Long Biên, Hà Nội. Khi kiểm tra lực lượng chức năng thu giữ 15.000 sản phẩm thuốc lá điện tử các loại, đang được trưng bày, bày bán tại cửa hàng.

Toàn bộ số hàng bị kiểm tra nói trên chủ yếu là sản phẩm thuốc lá điện tử Fizzy Max Pod Disposable 2000 nhiều màu, tương ứng với các mùi hương khác nhau được đóng trong các thùng carton. Chủ cơ sở khai nhận, toàn bộ số hàng này được nhập từ nước ngoài về chủ yếu là để bán qua mạng điện tử.

Giá trị số lượng sản phẩm nói trên lên đến hơn 1,5 tỷ đồng. Lực lượng chức năng đã tạm giữ toàn bộ số hàng trên, để xử lý theo quy định của pháp luật.

Tại Đà Nẵng, ngày 09/7, Cục QLTT thành phố Đà Nẵng đã chỉ đạo Đội QLTT số 2 và Đội QLTT số 3 tiến hành kiểm tra đột xuất 02 địa điểm kinh doanh sản phẩm thuốc lá điện tử trên địa bàn quận Hải Châu. Qua kiểm tra đã phát hiện 1.484 đơn vị sản phẩm thuốc lá điện tử, tinh dầu, đầu lọc, máy hút sử dụng cho sản phẩm thuốc lá điện tử có nhiều loại, nhiều mùi vị, hương thơm và thông tin về hàm lượng nicotine không được thể hiện chính xác, cụ thể trên sản phẩm, không rõ nguồn gốc, xuất xứ.

Cục QLTT thành phố Đà Nẵng kiểm tra địa điểm kinh doanh thuốc lá điện tử tại  số 09 Chu Văn An, quận Hải Châu.

  

Tại thời điểm kiểm tra, người đại điện của cả 02 địa điểm kinh doanh đều không xuất trình được hóa đơn, chứng từ kèm theo chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa. Lực lượng chức năng đã tiến hành tạm giữ toàn bộ sản phẩm có dấu hiệu vi phạm nói trên để tiếp tục xác minh, làm rõ.

Bằng các biện pháp nghiệp vụ, Đội Quản lý thị trường số 2 (Cục QLTT tỉnh Bình Thuận) bất ngờ “đột kích” cơ sở kinh doanh trên đường Cô Giang, phường Phước Hội, thị xã Lagi để kiểm tra thì phát hiện nhiều sản phẩm gồm: thuốc lá điện tử, máy hút thuốc lá, đầu lọc, pin… được cơ sở bày bán công khai, la liệt từ quầy trưng bày, sàn nhà đến cầu thang tầng 1. Tại tầng 2 của cơ sở, lực lượng phát hiện thêm nhiều chai tinh dầu đủ chủng loại do nước ngoài sản xuất.

Qua kiểm đếm, lực lượng quản lý thị trường ghi nhận gần 1.125 sản phẩm gồm: thuốc lá điện tử, máy hút thuốc lá, đầu lọc, pin, lõi máy, tinh dầu… chủ yếu do Trung Quốc, Malaysia và Mỹ sản xuất. Chủ địa điểm kinh doanh chưa xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của các sản phẩm trên và lô hàng. Đội Quản lý thị trường số 2 đã tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Hiểm họa khó lường

Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) đã từng tiếp nhận em N.H.M (học sinh của một trường trung học phổ thông tại Hà Nội) bị ngộ độc cấp tính sau lần đầu tiên được bạn bè mời sử dụng thuốc lá điện tử. Sau khi sử dụng, em M bị rơi vào trạng thái vật vã, kích thích, loạn thần, ảo giác... Sau khi khám, làm các xét nghiệm, bác sĩ xác định, bệnh nhân bị ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử với các dấu hiệu điển hình.

Theo lãnh đạo Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), thuốc lá điện tử thế hệ mới có mẫu mã đa dạng, cuốn hút nên đang trở thành một sản phẩm “hút” giới trẻ. Những loại này có sạc pin và bộ phận chứa chất lỏng, dung dịch làm nguyên liệu đốt có thể thay thế, đưa vào tùy thích. Đây chính là kẽ hở để thuốc lá điện tử bị “biến tướng”, trộn thêm ma túy.

Từ năm 2019, bệnh viện mới bắt đầu ghi nhận các trường hợp nhập viện do ngộ độc ma túy có trong thuốc lá điện tử. Các bệnh nhân khi nhập viện đều có biểu hiện điển hình của ngộ độc ma túy, đó là bị sốc, co giật, ảnh hưởng nặng nề tới hệ thần kinh, tâm thần, tim mạch…

Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương Nguyễn Viết Nhung cho hay, trong các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, kim loại, chì, thủy ngân..., nên ảnh hưởng không nhỏ đến hệ hô hấp, tim mạch, não bộ… Đặc biệt, propylene glycol trong thuốc lá điện tử có thể tạo thành propylene oxide - một chất gây ung thư khi được đun nóng.

Còn theo lãnh đạo Trung tâm Thử nghiệm lâm sàng (Bệnh viện Da liễu trung ương), thành phần nicotine có trong thuốc lá điện tử còn gây ra vấn đề rối loạn mạch máu, gây co mạch, giãn mạch bất thường và là nguyên nhân hàng đầu gây lão hóa da sau ánh sáng mặt trời. Ngoài ra, với những người có sẵn bệnh lý liên quan đến mạch máu, như: xơ cứng bì, mề đay, vảy nến…, nếu dùng thuốc lá chứa nicotine sẽ khiến các bệnh này nặng lên. Do đó, với những bệnh nhân đang điều trị về da liễu, các bác sĩ đều khuyên họ từ bỏ ngay thuốc lá để phác đồ điều trị hiệu quả hơn.

Theo khuyến cáo, hành động đưa ngón tay lên miệng khi hút thuốc làm tăng nguy cơ lây truyền vi rút SARS-CoV-2. Thêm vào đó, khi sử dụng chung ống điếu, ống tẩu cũng là nguyên nhân làm tăng việc lan truyền vi rút trong cộng đồng. Thậm chí, những người hút thuốc khi nhiễm vi rút SARS-CoV-2 có nguy cơ phải chăm sóc đặc biệt, thở máy hoặc tử vong cao gấp 2,4 lần bình thường.

Thiếu hành lang pháp lý

Thời gian qua, mặc dù các cơ quan liên tục bắt giữ nhiều vụ buôn bán thuốc lá điện tử nhưng với lợi nhuận khủng, các cửa hàng sau khi bị xử lý lại tiếp tục hoạt động rầm rộ. Như cơ sở kinh doanh thuốc lá điện tử mang tên The Vape Club tại địa chỉ số 5 Ngô Quyền và số 6 Nhà Chung (Hoàn Kiếm, Hà Nội) tiếp tục rao bán rầm rộ. Đặc biệt, trên các trang mạng xã hội, nhiều người bán hàng rao bán công khai các loại vape, pod, thậm chí cigar trị giá ước tính lên đến cả trăm triệu đồng.

Theo ông Hoàng Đại Nghĩa, Đội trưởng Đội QLTT số 1 (Cục QLTT Hà Nội), hiện việc kinh doanh theo hình thức online, qua các trang mạng xã hội, hình thức livestream… kết hợp với bán hàng tại cửa hàng rất phổ biến.

Đặc biệt, đối với mặt hàng thuốc lá điện tử, là loại hình trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe thanh, thiếu niên. Khi hút thuốc lá điện tử có chứa nicotine thay thế, vẫn gây nghiện, và nhất là chất lượng tinh dầu tạo mùi không được kiểm soát, có thể đó là các hoá chất gây độc hại, ảnh hưởng hệ hô hấp, phế quản, phổi của người sử dụng.

Tình trạng thuốc lá điện tử nhập lậu thiếu chế tài để kiểm soát khiến lực lượng chức năng chỉ có thể xử lý ở hành vi hàng không nguồn gốc xuất xứ, không xử lý tận gốc vấn đề. Đối với việc bắt xong lại mở lại bán như trường hợp The Vape Club, ông Nghĩa cho rằng, lực lượng QLTT địa bàn nào phải chịu trách nhiệm trực tiếp về hành vi sai phạm trên địa bàn đó. Các hình thức xử lý từ khiển trách đến xử lý kiểm điểm, điều chuyển công tác người đứng đầu địa bàn.

Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương Nguyễn Viết Nhung cho rằng, trước khi thuốc lá điện tử, thuốc lá thế hệ mới tràn lan trên thị trường cần ban hành ngay quy định cấm vận chuyển và buôn bán. Ngoài ra, tại các cơ sở y tế, cán bộ y tế đóng vai trò then chốt trong tư vấn phòng, chống tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng. Để bảo vệ giới trẻ khỏi tác động của các sản phẩm thuốc lá điện tử, cần có biện pháp quản lý chặt chẽ việc quảng cáo, rao bán các sản phẩm này, đặc biệt là trên môi trường mạng xã hội, internet…

Trong khi đó, theo Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), không chỉ ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe khi sử dụng, việc lợi dụng thuốc lá điện tử để sử dụng các chế phẩm ma túy có tác động tiêu cực đến xã hội, ảnh hưởng đến thế hệ tương lai của đất nước. Do đó, Bộ Y tế đã có đề xuất cần có biện pháp mạnh cấm nhập khẩu, sản xuất cũng như kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam. WHO cũng kêu gọi, các quốc gia cần có hành động kịp thời để giúp thế hệ trẻ không bị lừa dối, bởi các quảng cáo đang gây nhầm lẫn rằng có loại thuốc lá ít hại cho sức khỏe; từ đó xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh.