Phát triển kinh tế - xã hội đừng bỏ qua văn hóa

Ngày 30/10, Quốc hội bắt đầu thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2019; Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2020.

Văn hóa là gốc rễ

Theo đại biểu Dương Minh Ánh (Hà Nội), trong năm qua, lĩnh vực văn hóa đã đạt được những thành tựu đáng kể nhưng xét về tổng thể, văn hóa chưa được coi trọng tương xứng với tiềm lực kinh tế đang phát triển của đất nước.

Theo đại biểu, văn hóa là gốc rễ của mọi vấn đề. Với một đất nước đang trên đà phát triển như nước ta lại càng cần phải coi trọng và tập trung nguồn lực đầu tư cho văn hóa.

Đại biểu đề nghị Chính phủ ưu tiên bố trí tăng cường nguồn ngân sách tu bổ các công trình văn hóa, bảo đảm phát huy giá trị di sản văn hóa; có giải pháp quản lý chặt chẽ, thận trọng hơn đối với việc cấp phép phát hành các tác phẩm điện ảnh, các ấn phẩm; chỉ đạo các bộ ngành địa phương nghiên cứu kỹ sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập, tránh sắp xếp cơ học, nóng vội, duy ý chí.

Văn hóa phải trở thành vốn kinh tế

Theo đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp): Văn hóa được xác định là nền tảng tinh thần cho hoạt động kinh tế, là mục tiêu, động lực của phát triển KT-XH. Chỉ khi nào văn hóa trở thành vốn kinh tế và con người được coi là nhân tố quyết định cho sử dụng các nguồn lực khác và tạo dựng môi trường văn hóa cho hoạt động kinh tế thì lúc đó chúng ta mới có sự phát triển bền vững.

Nhấn mạnh quan điểm này, đại biểu cho rằng, chúng ta vui mừng trước các kết quả kinh tế, nhưng kinh tế không phải yếu tố duy nhất cải thiện chất lượng đời sống của người dân, thậm chí nếu tăng trưởng nóng về kinh tế mà không làm tốt an sinh xã hội thì đến lúc nào đó sẽ có hậu quả khôn lường về mặt xã hội. 

Chỉ ra một loạt thực trạng buồn về văn hóa, xã hội thời gian qua, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa đề nghị, Chính phủ cần quan tâm nhiều hơn đến chất lượng đời sống của người dân, bao gồm cả đời sống vật chất và tinh thần. Một số hiện tượng xã hội cần được nghiên cứu, phân tích để có biện pháp xử lý thỏa đáng.

Cụ thể, gia tăng nạn sử dụng bạo lực để giải quyết các quan hệ xã hội, gia đình có nguyên nhân từ đâu?

Có phải dấu hiệu của bệnh trầm cảm, sự tổn thương, uất ức trong mỗi con người, mà nguyên nhân sâu xa từ việc các vấn đề xã hội chưa được kịp thời xử lý?

Hay, hiện tượng lệch lạc trong xu hướng thần tượng đã dẫn đến “chiến tranh trên mạng” có xuất phát từ sự lệch lạc về nhận thức?

Những băn khoăn mà đại biểu Hoa đề nghị các cơ quan chức năng cần quan tâm nghiên cứu từ góc nhìn văn hóa để có giải pháp kịp thời.

Thông qua xây dựng nông thôn mới để khơi dậy văn hóa làng xã

Theo đại biểu Hoa, các hoạt động văn hóa chủ yếu là sự kiện, lễ kỷ niệm. Không phủ nhận sự công phu, ấn tượng của các sự kiện đó, nhưng cử tri băn khoăn về sự lãng phí của những cuộc kỷ niệm lớn với số lượng người tham dự lớn, những màn diễu hành hoàng tránh… Bên cạnh đó, nhiều công trình mang danh tâm linh ảnh hưởng đến di tích, quang cảnh, môi trường, an ninh - quốc phòng. Nhiều lễ hội bị lạm dụng và biến tướng. 

“Dường như chúng ta chưa có nền văn hóa phát triển bền vững”, đưa ra nhận định này, đại biểu cho rằng, muốn thực hiện được mục tiêu phát triển văn hóa bền vững cần đưa các hoạt động văn hóa về giá trị thực chất, khơi dậy ở người dân ý thức bảo vệ văn hóa, đạo đức truyền thống.

Ví dụ, trong xây dựng văn hóa trong nông thôn mới không phải xây dựng các thiết chế văn hóa để đạt tiêu chí nông thôn mới. Điều quan trọng là phải thông qua nông thôn mới khơi dậy văn hóa làng xã, với tình làng, nghĩa xóm, tối lửa tắt đèn có nhau, đặc biệt là phát huy tinh thần làm chủ của người dân trong xây dựng nếp sống văn hóa, gắn văn hóa với phát triển kinh tế. Theo đại biểu, “trong lĩnh vực văn hóa đôi khi không phải vấn đề ngân sách mà là cách làm”.