Thanh Hoá: Di tích Quốc gia Lê Thì Hiến bị… lãng quên

Thế nhưng kể từ khi được công nhận là di tích cấp Quốc gia, cho đến nay di tích này vẫn chưa được quan tâm đầu tư xứng tầm khiến cho nó đang dần bị… lãng quên.

Thanh Hoá nổi tiếng là vùng đất “địa linh nhân kiệt”, là nơi sản sinh ra nhiều người con tuấn kiệt làm rạng danh non sông, đất nước. Dưới thời vua Lê Thần Tông, Thanh Hoá cũng sản sinh ra nhiều người tài giỏi, trong đó không thể không kể đến danh tướng Lê Thì Hiến (còn gọi là Lê Thời Hiền), quê làng Phú Hào, huyện Lôi Dương, tỉnh Thanh Hóa nay là thôn Phú Hào, xã Thọ Phú (Triệu Sơn). Ông là một trong những vị tướng có tài thao lược, đánh đông dẹp bắc đều toàn thắng.

Bia đá ghi chép công trạng của các vị tướng thời Hậu Lê biến thành bức tường rào của nhà dân.

Ông sinh năm 1611, mất năm 1676, hưởng thọ 65 tuổi. Trong sự nghiệp binh đao của mình, ông đã được triều Hậu Lê phong tặng nhiều huân danh cao quý như: Đô đốc Đồng tri, tước Hào Quận Công, rồi thăng Hữu Đô đốc. Năm Kỷ Hợi 1659, ông được phong Thiếu bảo, trấn thủ ở Nghệ An, Sơn Tây, Tuyên Quang. Năm Giáp Dần 1674, ông được thăng Thái phó. Sau khi mất được tặng Thái tể thụy là Nghiêm Trí và được chính quyền phong kiến lúc bây giờ, xây dựng văn bia, lăng mộ (năm 1677) để tưởng nhớ công lao của ông.

Trải qua bao nhiêu thăng trầm của thời gian và biến cố của lịch sử, di tích này đã bị tàn phá gần như hoàn toàn, chỉ còn lại một số dấu tích như 1 đôi voi phục, 1 đôi tuấn mã, văn bia, hương án, sập ngự… Chính những dấu tích này lại là một kho tàng quý giá cho ngành điêu khắc đá của Việt Nam. Nhờ những hoa văn chạm trổ tinh xảo, đẹp đến từng chi tiết nhỏ mà năm 1993, di tích đã được nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Thế nhưng thật đáng buồn, kể từ khi được công nhận là di tích đến nay, quần thể trên chỉ được đầu tư một số tiền nhỏ giọt để xây dựng một bức tường bao quanh, còn mọi thứ dường như vẫn chưa được quan tâm đầu tư xứng tầm, khiến cho nó đang dần bị lãng quên.

Quần thể di tích Lê Thì Hiến được toạ lạc ở một khu đất khá đẹp, rộng gần 10ha, phía đông, phía nam được bao bọc bởi dòng sông nhà Lê, phía bắc là cánh đồng lúa mênh mông, trong khuôn viên có nhiều cây cổ thụ to cao, khiến di tích như một ốc đảo nhỏ, linh thiêng và tĩnh lặng.

Tìm về di tích gần 400 năm tuổi này, chúng tôi không khỏi xót xa trước sự hoang tàn của nó, một cảnh tượng đổ nát hiện hữu khiến cho ai đến đây cũng cảm thấy luyến tiếc. Toàn bộ khu lăng mộ đã gần như bị xoá sổ hoàn toàn, chỉ còn lại một khoảng đất rộng được lát bằng những viên gạch chỉ đỏ. Bên trên là 2 hương án và một sập ngự thờ, phía ngoài lăng mộ là 2 đôi ngựa và voi đang chầu đối nhau… đặc biệt tại đây còn lưu giữ lại một bia đá rất đẹp, được chạm khắc hoa văn tinh xảo, nội dung ghi chép lại những công lao hiển hách của Quận công Lê Thì Hiến.

Cũng nằm trong quần thể được công nhận là di tích cấp Quốc gia, cách khu lăng mộ Lê Thì Hiến khoảng 1 cây số, đang còn lưu lại 2 tấm bia đá khá đẹp, nó được dựng lên để tưởng nhớ công lao của Danh tướng Lê Thì Hải (con nuôi của Lê Thì Hiến) và các công thần thời Hậu Lê. Trong 2 tấm bia trên, thì tấm bia ghi lại công trạng của các vị tướng họ Lê được liệt vào một những tấm bia đẹp và hoàng tránh nhất miền Bắc. Tấm bia này được gép lại từ 6 tảng đá xanh to, đẹp, phẳng phiêu. Bia rộng 6m, cao 1,8m, trên tấm bia ghi chép khá chi tiết công trạng của những người có công, đặc biệt tấm bia được điêu khắc, chạm trổ khá đẹp, phía trên bia có mái che thoai thoải như mái đình, phía dưới bia có nhiều các hoạ tiết hoa văn rồng, phượng, hoa cúc… khá đẹp, thể hiện bàn tay tài hoa của các nghệ nhân điêu khắc lúc bấy giờ.

Tất cả những dấu tích này cứ mặc nhiên “trơ gan cùng tuế nguyệt” mà chẳng được đầu tư trung tu đích đánh, khiến cho nó có dấu hiệu xuống cấp nghiêm trọng. Bên cạnh đấy, việc trông coi khu di tích này vẫn chưa được quan tâm đúng mức, khi chúng tôi đến đây, có tới 5 – 6 con bò đang ung dung gặm cỏ ngay trong khu dich tích. Ông Minh, một người dân ở thôn Phú Hào cho biết: “Từ lúc sinh ra cho đến bây giờ, tôi đã biết đến di tích này, tôi rất ngưỡng mộ và tự hào khi nơi mình sinh ra có một vị tướng tài. Nhưng tôi thấy buồn cho một di tích đẹp mà không được ai quan tâm, ngó ngàng đến”.

Trao đổi với chúng tôi, ông Chu Kim Tưởng, cán bộ văn hoá xã Thọ Phú lo lắng: “Kể từ khi được công nhận là di tích Quốc gia đến nay, di tích này dường như bị lãng quên. Chúng tôi đã nhiều lần báo cáo lên trên xin hỗ trợ để duy tu, bảo vệ di tích mà vẫn không thấy đâu. Năm 2008, 2009 mỗi năm xã được cấp trên hỗ trợ 50 triệu đồng để làm mái che cho 2 bia đá, thế nhưng khi lập dự toán thiết kể số tiền cần cho mỗi tấm bia lên tới 100 triệu, trong khi cấp trên cho có vậy nên xã không thể kháng đáng nỗi”.

Còn theo ông Phạm Như Hoàn, Chủ tịch UBND xã Thọ Phú thì cho rằng: “Hiện chúng tôi rất cần sự quan tâm của chính quyền các cấp, cũng như các nhà hảo tâm trước mắt làm cho khu dích một mái che để che các hương án, các đồ thờ cúng khỏi bị mưa nắng bào mòn, rồi những ngày dỗ, ngày lễ chúng tôi và du khách thập phương không phải hàng lễ ngoài trời”.

Việc di tích Lê Thì Hiến xuống cấp mà không được quan tâm là điều mà chính quyền xã Thọ Phú đang rất lo lắng. Thiết nghĩ các cấp chính quyền tỉnh Thanh Hoá cần có sự đầu tư, tu sửa để lưu giữ lại một di tích lịch sử quý giá của dân tộc.

Thanh Tuấn