Dự án Tỉnh lộ 295B (Bắc Ninh): Nhiều sai phạm

Tiến độ dự án quá chậm

Kết luận thanh tra số 1678/KL-TTCP về trách nhiệm Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh trong việc  thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng giai đoạn 2011-2015 nêu rõ:

Dự án nâng cấp Tỉnh lộ 295B được chia làm 2 giai đoạn, thực hiện theo hợp đồng BT số 01/HĐBT ngày 18/9/2009 và hợp đồng số 02/HĐBT ngày 12/8/2011, đồng thời có 4 dự án đối ứng đã được UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành quyết định thu hồi và giao đất cho nhà đầu tư từ năm 2010 đến 6/2012 với tổng diện tích 1.204.374m2.

Về lựa chọn nhà đầu tư: Trên cơ sở Tờ trình số 169/UBND-CN ngày 22/01/2009 của UBND tỉnh Bắc Ninh gửi Thủ tướng Chính phủ về việc đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án, đồng thời đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép UBND tỉnh Bắc Ninh thực hiện thủ tục chỉ định thầu cho nhà đầu tư tại các khu đất thuộc Khu dịch vụ, đô thị công nghiệp Từ Sơn và khu đất tại Khu đô thị mới Đình Bảng để nhà đầu tư khai thác thu hồi vốn đầu tư xây dựng tuyến đường.

Sau khi có ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Giao thông vận tải; Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 2095/VPCP-KTNN ngày 02/04/2009, truyền đạt ý kiến của Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải: “Đồng ý về chủ trương triển khai xây dựng Dự án nêu trên theo hình thức hợp đồng BT. UBND tỉnh Bắc Ninh triển khai thực hiện dự án theo quy định của Nghị định số 78/2007/NĐ-CP ngày 11/05/2007 của Chính phủ”.

Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ thấy việc chỉ định nhà đầu tư đàm phán trực tiếp hợp đồng dự án là chưa đáp ứng các điều kiện quy định tại các Điều 10, Điều 11, Nghị định 78/2007/NĐ-CP ngày 11/05/2007 của Chính phủ.

Cụ thể, tháng 9/2011, Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Ninh ký hợp đồng BT với Công ty TNHH Xây dựng đường 295B triển khai dự án với tổng vốn đầu tư hơn 1.223 tỉ đồng; thời gian thực hiện 36 tháng, kể từ ngày khởi công (27/2/2011). Đến tháng 3/2017, nhà đầu tư đã thi công xong lòng đường, giá trị khối lượng đã nghiệm thu 628 tỉ đồng - chậm tiến độ 36 tháng.

UBND tỉnh Bắc Ninh thực hiện giao đất dự án cho nhà đầu tư để thanh toán dự án BT có giá trị tiền sử dụng đất lớn hơn giá trị khối lượng công trình BT hoàn thành.

Tổng diện tích đất đã giao là 1.223.771,3m2, trong đó có 130.928,12m2 đã xác định phải tính tiền sử dụng đất với số tiền là 717,99 tỷ đồng; còn 917.020,7m2 đất giao chưa xác định diện tích tính tiền và chưa tính tiền sử dụng đất, trong khi công trình BT chưa được hoàn thành, nghiệm thu và chuyển giao cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là vi phạm Khoản 3, Điều 9 Thông tư 03/2011/TT-BKHĐT ngày 27/01/2011 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư: “Trường hợp thu xếp được quỹ đất để tạo nguồn vốn thanh toán cho nhà đầu tư xây dựng công trình BT, cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức lựa chọn nhà đầu tư xây dựng công trình BT theo quy định tại Khoản 2 điều này và tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất theo hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Trong trường hợp này, việc thanh toán cho nhà đầu tư xây dựng công trình BT chỉ được thực hiện sau khi công trình được hoàn thành, nghiệm thu và chuyển giao cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo các điều kiện quy định tại hợp đồng dự án”. Số tiền thanh toán vượt giá trị khối lượng BT hoàn thành là: 717,99 - 628,00 = 89,99 tỷ đồng và 917.020m2 đất chưa xác định tiền sử dụng đất.

Mặt khác, việc UBND tỉnh Bắc Ninh xác định tiền sử dụng đất giao đối ứng BT không tuân thủ quy định đấu giá quyền sử dụng đất mà áp dụng phương pháp so sánh để xác định tiền sử dụng đất phải nộp, gây thất thoát ngân sách nhà nước.

Về tiến độ thực hiện dự án quá chậm, tổng mức đầu tư điều chỉnh nhiều lần làm tăng dự toán gây lãng phí ngân sách nhà nước.

Tính lãi suất, thu ngân sách theo quy định

Theo giải trình của UBND tỉnh Bắc Ninh, do yêu cầu dự án cần đẩy nhanh tiến độ nên việc chỉ định nhà đầu tư đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ, được Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải đồng ý về nguyên tắc nên tỉnh đã mạnh dạn chỉ định nhà đầu tư khi đã có báo cáo thẩm định dự án của các sở, ngành tham mưu; việc giao đất nhưng chưa tính tiền sử dụng đất do giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, diện tích giao “còn xôi đỗ” và để tránh tình trạng bị lấn chiếm…

Những tồn tại, vi phạm nêu trên, UBND tỉnh Bắc Ninh đã báo cáo, giải trình, xin kiểm điểm nghiêm túc và có biện pháp xử lý cụ thể để đảm bảo quyền lợi của Nhà nước và quyền lợi của nhà đầu tư theo đúng quy định của pháp luật.

Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Thanh tra Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh tổ chức thực hiện rà soát lại hồ sơ thiết kế kỹ thuật và dự toán công trình BT; tiến hành thẩm định theo quy định của pháp luật làm căn cứ cho việc xác định giá trị đối ứng;

Rà soát lại toàn bộ diện tích đất đã giao (3 dự án), xác định đúng giá trị tiền sử dụng đất, sát với giá thị trường trong điều kiện bình thường (theo quy định hiện hành) để đối ứng dự án BT;

Cân đối diện tích 917.020m2 (Dự án 4, UBND tỉnh đã giao nhưng chưa xác định tiền sử dụng đất) tương ứng với giá trị công trình BT. Nếu thừa diện tích thì thu hồi lại sử dụng vào mục đích khác. Số tiền đối ứng trả thừa khối lượng hoàn thành theo giai đoạn nghiệm thu hoàn thành yêu cầu tính lãi suất, thu về ngân sách nhà nước theo quy định.

Câu chuyện đấu giá đất, đấu thầu dự án để đảm bảo lợi ích tài nguyên đất đai đã được đặt ra sau cuộc thanh tra và rà soát này. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, việc thanh toán dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT bằng quỹ đất được thực hiện theo nguyên tắc ngang giá, bù trừ chênh lệch giữa giá trị dự án BT và giá trị quỹ đất thanh toán. Có nghĩa là, tổng mức đầu tư dự án càng cao thì đồng nghĩa với việc tỉnh Bắc Ninh sẽ phải bố trí quỹ đất càng lớn cho nhà đầu tư.

Liên quan đến những bất cập này, không thể không nhắc đến công tác quản lý, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được thực hiện thường xuyên, đầy đủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao nên đã để xảy ra sai sót ở tất cả các khâu, gây thất thoát trong quá trình thi công thực hiện dự án, chất lượng dự án còn nhiều hạn chế.