Tiếp vụ thu hồi đất ở Sông Hinh: Xung quanh nội dung Công văn 6641

Vụ việc gây nhiều tranh cãi, tỉnh Phú Yên đã có nhiều văn bản gửi các bộ ngành đề nghị hướng dẫn giải quyết vướng mắc trong việc bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đối với hộ ông Sơn, trong đó đáng chú ý là Công văn 6641/UBND-NC ngày 22/11/2018.

Khủng hoảng cơ sở pháp lý

Do khủng hoảng về cơ sở pháp lý, tỉnh Phú Yên có nhiều văn bản gửi các bộ ngành xin ý kiến về việc bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình.

Tại Công văn số 232/BTNNT-TCQLĐD ngày 15/01/2019, Bộ TN&MT đã phúc đáp Công văn 1926/UBND-ĐTXD ngày 16/04/2018 của UBND tỉnh Phú Yên về việc kiến nghị hướng dẫn giải quyết vướng mắc rong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, nếu không có tình tiết nào khác, Bộ TN&MT có ý kiến như sau:

Bộ TN&MT đưa ra 02 ý kiến và dẫn chiếu đúng Điều, Khoản của Luật đất đai 2013 và các văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể tại các Điều, Khoản, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP và Nghị định số 47/2014/NĐ-CP. Một số Điều, Khoản của các Nghị định này được sửa đổi, bổ sung tại một số Điều, Khoản của Nghị định số 01/2017/NĐ-CP.

“Căn cứ các quy định của pháp luật, UBND tỉnh Phú Yên chỉ đạo các sở, ngành có liên quan kiểm tra, rà soát lại cụ thể từng trường hợp để xem xét, bồi thường, hỗ trợ theo quy định của pháp luật” – Công văn 232 nêu.

Qua ý kiến của Bộ TN&MT thấy, trường hợp đất khai hoang của hộ ông Nguyễn Thanh Sơn đủ điều kiện bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi để thực hiện 5 tuyến đường nội thị TT Hai Riêng, huyện Sông Hinh.

Còn tại Công văn số 4023/BTP-VĐCXDDL, ngày 19/10/2018 của Bộ Tư Pháp trả lời Công văn số 284/UBND–NC, ngày 02/10/2018 của UBND tỉnh Phú Yên về việc xin ý kiến về tính pháp lý của Quyết định số 1434/QĐ-UBND ngày 26/07/2017 của UBND huyện Sông Hinh về việc thay thế, sửa đổi một số Quyết định thu hồi đất đối với hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn, trên cơ sở các tài liệu được cung cấp, Bộ Tư pháp có ý kiến như sau:

“Các nội dung cụ thể tại Quyết định về thu hồi đất của UBND huyện Sông Hinh liên quan đến thẩm quyền, chức năng quản lý nhà nước về đất đai của Bộ TN & MT, do đó Bộ Tư pháp đề nghị UBND tỉnh Phú Yên tham khảo thêm ý kiến của Bộ TN & MT (Khoản 2 của Công văn số 4023)”.

Thế là tỉnh Phú Yên tiếp tục  hành trình đi tìm tính pháp lý đến Bộ TN & MT tại Công văn số 6641/UBND – NC ngày 22/11/2018, cho dù lúc này, Công văn số 1926/UBND-ĐTXD ngày 16/04/2018 của UBND tỉnh Phú Yên “về việc kiến nghị hướng dẫn giải quyết vướng mắc trong việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” chưa được Bộ TN & MT phúc đáp.

Công văn 6641/UBND-NC ngày 22/11/2018 của UBND tỉnh Phú Yên gửi Bộ TN&MT.

Khó tiếp cận Công văn 6641

Vấn đề là, Công văn 6641 có nội dung gì mà UBND tỉnh Phú Yên không cung cấp?

Đầu năm 2019, phóng viên có Công văn số 07/BTNMT – TCQLĐĐ ngày 02/01/2019 của Bộ TN & MT phúc đáp Công văn 6641 của UBND Phú Yên, vẫn chưa biết được nội dung Công văn 6641 nói gì. Phóng viên qua nhiều lần tiếp cận với Chánh văn phòng và Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên xin cung cấp Công văn 6641, nhưng tất cả chỉ có “hứa” và cuối cùng bằng văn bản từ chối số 244/VPUBND-NC ngày 09/04/2019.

Bằng biện pháp nghiệp vụ, phóng viên Báo Kinh tế nông thôn có trong tay Công văn số 6641 để tiếp tục làm sáng tỏ tính pháp lý về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đối với hộ ông Sơn.

Công văn 6641 có 02 vấn đề cốt lỗi cần phải được làm rõ, đó là nguồn gốc sử dụng đất và việc bồi thường hỗ trợ đất thu hồi.

Về nguồn gốc đất, Công văn 6641 cho rằng: Đồng bào dân tộc của các buôn thuộc xã Ea Bar đã khai hoang từ trước năm 1975. “Trên cơ sở đất đồng đào giao (không có giấy tờ giao), từ năm 1985, UBND huyện Sông Hinh đã tiến hành khảo sát lập quy hoạch cơ sở hạ tầng khu trung tâm của huyện, xây dựng đường giao thông, các trụ sở cơ quan, các công trình công cộng khác (xây dựng theo quy hoạch được thể hiện tại 09 tờ bản đồ khu vực thị trấn Sông Hinh được Xí nghiệp khảo sát xây dựng - Sở xây dựng Phú Khánh đo vẽ tháng 07/1987)”.

Trong buổi làm việc với một số cơ quan báo chí, UBND huyện Sông Hinh cũng đã đưa ra 9 bản vẽ cho rằng, khu vực này trước không thể hiện là đất của hộ ông Sơn. Tuy nhiên, khi các nhà báo hỏi những bản vẽ này có tính pháp lý như thế nào thì cả Phó chủ tịch Ksor Y Phun và Phó trưởng phòng TN&MT huyện Sông Hin Trần Thị Thúy đều không chứng minh được. Nghĩa là cho đến nay, tính pháp lý của 9 bản vẽ này hoàn toàn không có căn cứ nhưng không hiểu sao UBND huyện Sông Hinh lại lấy đó để kết luận không phải đất của hộ ông Sơn (?!).

Cho nên, Quyết định số 1397/UB-QHXD, ngày 10/09/1993 và Quyết định số 1103/QĐ-UB, ngày 08/05/2000 của UBND tỉnh Phú Yên về “phê duyệt quy hoạch chính trong khu trung tâm TT Hai Riêng” và “Phê duyệt quy hoạch chi tiết chỉnh trang khu trung tâm TT Hai Riêng”; Quyết định số 1338/QĐ-UB, ngày 10/06/2004 của UBND tỉnh Phú Yên về phê duyệt Đồ án chung xây dựng mở rộng TT Hai Riêng”  và Quyết định 1609/QĐ-UB, ngày 21/07/2005 của UBND tỉnh về “Phê duyệt Đồ án Quy hoạch chi tiết xây dựng khu dân của TT Hai Riêng”, tất cả 4 quyết định này đều không có giá trị, bởi 09 tờ bản đồ khu vực thị trấn Sông Hinh không có cơ sở pháp lý – tức không có bất cứ một quyết định nào của tỉnh Phú Khánh công nhận 09 tờ bản đồ này.

Về bồi thường, hỗ trợ đất thu hồi, Công văn 6641 cho rằng: “Đối tượng sử dụng đất của hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn không phải là hộ trực tiếp sản xuất nông nghiệp”.

Vấn đề trên, soi chiếu Thông tư 33/2017/TT-BTNMT, nhận thấy hộ gia đình ông Sơn đáp ứng đầy đủ điều kiện để xác định là hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp, trong đó có điều kiện: “Có ít nhất một thành viên của hộ gia đình không thuộc đối tượng được hưởng lương thường xuyên”. Đây là nội dung gây tranh cãi và được xác minh rất nhiều lần trên thực tế. Biên bản kết quả xác minh ngày 31/01/2018 cho rằng: “Chị Nguyễn Thị Linh Giang (con gái út của ông Sơn) không sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi tại huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên”.

Theo những tài liệu thu thập được, hiện tại chị Nguyễn Thị Linh Giang cùng chồng là Huỳnh Thuận Hiếu và các con đều có hộ khẩu tại khu phố 5, thị trấn Hai Riêng. Bản thân chị Giang chưa từng thay đổi nơi đăng ký hộ khẩu thường trú bất kỳ lần nào trong suốt quãng thời gian từ năm 1987 đến nay. Do đó, không có căn cứ để xác định chị không sinh sống tại đây. Thứ hai, chị Giang có thực hiện việc di chuyển ra khỏi địa phương trong khoảng thời gian ngắn (theo chồng đi làm ăn) nhưng tại thời điểm thu hồi đất và tại thời điểm hiện tại chị Giang vẫn tiếp tục sống tại thị trấn Hai Riêng. Hiện nay, 2 con của chị Giang vẫn đang học mầm non và tiểu học tại thị trấn Hai Riêng. Điều quan trọng nhất, là từ tháng 05/2014 đến nay, chị Giang vẫn vay vốn một ngân hàng ở Sông Hinh để sản xuất nông nghiệp. Trong hồ sơ vay vốn, cũng thể hiện nghề nghiệp người vay vốn (chị Giang) là để làm ruộng. Ngoài ra,  nhiều người dân cũng xác nhận đã từng được chị Giang thuê để làm ruộng, cày bừa, phun thuốc trừ sâu… trên mảnh ruộng của gia đình. Rất tiếc là toàn bộ quá trình xác minh, các cơ quan chức năng đều không có bất kỳ lời khai nào của chính người được xác minh (chị Nguyễn Thị Linh Giang) nên đã ảnh hưởng rất lớn đến tính chính xác và sự khách quan.

Thay lời kết

Có thể nói, UBND tỉnh Phú Yên đã thực sự cầu thị, 02 lần xin ý kiến Bộ TN & MT về vấn đề bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất của hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn: Lần thứ nhất vào ngày 16/04/2018 và lần thứ hai vào ngày 22/11/2018 (tức Công văn 6641). Công văn lần thứ nhất (16/04/2018) được Bộ TN & MT phúc đáp vào ngày 15/01/2019; còn công văn lần thứ hai, số 07 (22/11/2018) phúc đáp vào ngày 02/01/2019.

Qua trên thấy, Bộ TN & MT đã cân nhắc rất kỹ về các văn bản xin ý kiến của tỉnh Phú Yên và đi đến trả lời công văn lần thứ hai (Công văn 6641) trước. Tại Công văn số 07 ngày 02/01/2019, Bộ TN & MT trả lời rất rõ ràng: Nếu hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn lấn chiếm đất của đồng bào dân tộc, áp dụng theo quy định tại Điều 3, Nghị định số 102/2014, ngày 10/11/2014 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính. Vậy tại thời điểm đó (1990 - 1997), UBND huyện Sông Hinh phải chứng minh bằng biên bản xử phạt vi phạm hành chính, dù chỉ là biên bản xử lý nhắc nhở lần đầu (?!)

Còn công văn lần thứ nhất, Bộ TN&MT thận trọng phúc đáp sau, vào ngày 15/01/2019. Việc dẫn chiếu theo các Điều, Khoản của Luật Đất đai và các Điều, Khoản của Nghị định số 01/2017 /NĐ-CP, ngày 29/09/2017 ở công văn này, hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn đủ điều kiện bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất.

Đề nghị UBND tỉnh Phú Yên chỉ đạo các cơ quan chức năng liên quan xem xét, nghiên cứu lại nội dung hai công văn phúc đáp của Bộ TN & MT, giải quyết bồi thường hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất đối với hộ gia đình ông Nguyễn Thanh Sơn một cách hợp tình, hợp lý, tránh khiếu kiện kéo dài.