Người trẻ làm nông nghiệp thời công nghệ số

Cô gái Tày giành giải “Nông nghiệp phát triển bền vững”

Ban tổ chức cuộc thi khởi nghiệp của tỉnh Bắc Kạn thông tin, giải “Dự án bảo vệ môi trường - nông nghiệp phát triển bền vững” thuộc về cô gái người Tày - Phan Thị Tố Mười, sinh năm 1997, là Giám đốc HTX Tố Mười ở thôn Trung Hòa, xã Công Bằng (Pác Nặm - Bắc Kạn). 

Tố Mười tốt nghiệp Trường cao đẳng Bắc Kạn. 21 tuổi, cô chọn về với núi đá cao, cung đường dốc của Pác Nặm để tìm hướng đi khác cho nghề làm bún khô của gia đình. Cuối năm 2020, nhờ sự tư vấn, giúp đỡ của địa phương, Mười thành lập HTX Tố Mười.

21 tuổi, Tố Mười chọn về với những núi đá cao, những cung đường dốc của Pác Nặm để tìm hướng đi khác cho nghề làm bún khô của gia đình.

Với 7 thành viên, hơn 1 tỷ đồng tiền vốn, HTX đầu tư xây dựng nhà xưởng, máy xay, máy ép sợi, máy đóng gói… Nếu như trước đây, máy móc chỉ có vai trò hỗ trợ người làm bún ở Công Bằng; thì nay máy móc đã thay thế gần như trọn vẹn sức người. Quy trình sản xuất bún khô từ xay gạo - vắt bột - ép bún - đóng gói… đều do máy móc thực hiện. Nhờ đó, cả năng suất và chất lượng đều tăng, đồng nghĩa giá trị sản phẩm thủ công truyền thống của gia đình nói riêng, của xã Công Bằng nói chung cũng được nâng cao.

Không dừng lại ở hiện đại hóa sản xuất, Tố Mười còn muốn biến những sợi bún khô với màu trắng đơn thuần thành bún khô ngũ sắc. Ý tưởng này nảy ra trong đầu khi Mười cùng mẹ nấu món xôi ngũ sắc truyền thống. Lý thuyết cũng là trộn gạo với bí đỏ, gấc, rau chùm ngây, lá cẩm; song để “chuyển thể” từ gạo - nấu thành xôi sang gạo - làm thành bún là cả một quá trình tốn cả công lẫn của.

Mày mò thử nghiệm mãi rồi cũng thành công. Song vấn đề lớn nhất của người sản xuất bún là phế phẩm làm ô nhiễm môi trường. Quy mô sản xuất càng tăng, vấn đề ô nhiễm càng nhức nhối.

Nhờ kết nối đến cộng đồng làm nông nghiệp bền vững, Tố Mười đã học được cách xử lý phế phẩm thành phân hữu cơ, trở lại bón cho vùng nguyên liệu. Vi sinh để xử lý phế phẩm cũng có thể tự sản xuất với những nguyên liệu sẵn có lại khá rẻ như cám gạo, chuối chín, sữa chua… Vấn đề ô nhiễm môi trường được giải quyết, HTX lại làm chủ nguồn phân bón, vùng nguyên liệu cũng bảo đảm không bị ảnh hưởng bởi hóa chất. Chính những yếu tố đó đã giúp Tố Mười và HTX giành giải và phát triển sản xuất bền vững.

Người Cờ Lao khởi nghiệp trên cao nguyên đá

Tốt nghiệp Khoa Quốc tế học (Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội), có mặt tại Chung kết cuộc thi Hoa hậu các dân tộc Việt Nam; tài - sắc vẹn toàn, Lưu Thị Hòa xứng đáng là bông hoa đẹp nhất của cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang). Hai năm làm việc trong các tập đoàn lớn của cả trong nước và quốc tế, Hòa đồng thời thường xuyên tham gia giải cứu nông sản giúp bà con.

Thấu hiểu những vất vả của người Cờ Lao, chị Hòa dứt bỏ sự nghiệp đang vào độ chín, lập HTX Nông Lâm nghiệp và Dịch vụ thương mại tổng hợp Po Mỷ.

Lớn lên trên núi đá, chị hiểu những vất vả của người Cờ Lao nói riêng và đồng bào Hà Giang nói chung. Chị cũng hiểu,nông sản không thể giải cứu mãi, người nông dân cũng không thể mãi trông chờ vào phương án đó. Vì thế mà Hòa dứt bỏ sự nghiệp đang vào độ chín, lập HTX nông - lâm nghiệp và dịch vụ thương mại tổng hợp Po Mỷ. Vốn liếng của chị khi đó là 300 triệu đồng dành dụm.

Với kinh nghiệm 2 năm làm marketing đủ để hỗ trợ Hòa trong việc vận hành HTX; nhưng cái khó là thuyết phục được chính người thân cũng như người nông dân quê mình. Phải đến khi những gùi rau, gùi lê… của bà con được chị tiêu thụ, mọi người mới bắt đầu thay đổi. Nông hộ của các xã Phố Là, Sủng Là đã liên kết trồng rau an toàn, cây ngắn ngày và hơn 2.000 cây lê… Dần dần, cách làm hiệu quả của chị đã thuyết phục được nhiều nông hộ - sản xuất đa dạng nông sản.

Không dừng lại ở bao tiêu đầu ra cho nông dân quê mình, chị còn xây dựng mô hình kinh doanh Farmstay - du lịch nông nghiệp gắn với tài nguyên bản địa. Khu Farmstay 500m2 được làm từ gỗ, tre, đất đỏ; chị “tham vọng” sẽ bảo tồn và phát huy những nét đặc sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là các dân tộc thiểu số ít người của Hà Giang như: Cờ Lao, Pu Péo, Lô Lô… Khi kết hợp được hiệu quả du lịch - nông nghiệp - văn hóa, kinh tế và đời sống của bà con dần ổn định hơn.

Thành công từ mô hình rau sạch

Trong khi nhiều bạn trẻ rời quê ra phố tìm cơ hội việc làm thì chị Nguyễn Thị Trâm, sinh năm 1990, ở xã Minh Tân (Lương Tài - Bắc Ninh) lại từ bỏ công việc ổn định để về làng khởi nghiệp với mô hình sản xuất nông sản sạch theo hướng công nghệ cao.

Lương Tài là vùng đất màu mỡ, rất thuận lợi để phát triển nông nghiệp. Thế nhưng, đa số nông dân sản xuất nhỏ lẻ, manh mún nên hiệu quả kinh tế không cao. Từng chứng kiến bố mẹ chồng nhiều vụ phải “khóc ở ngoài ruộng” do có năm cà rốt đạt năng suất cao, nhưng thương lái không thu mua. Từ đó, chị Trâm nảy ý định tìm cây trồng khác có giá trị cao, đầu ra ổn định để bố mẹ chồng đỡ vất vả. Tìm hiểu trên mạng, chị nhận thấy cây măng tây có giá trị kinh tế cao, rất ít người trồng.

Từ việc trồng thử nghiệm thành công trên 5 sào (1 sào Bắc Bộ = 360m2) ruộng của bố mẹ chồng, chị Trâm đã mở rộng mô hình, tiến hành ươm giống, bán cho nông dân quanh vùng, rồi cam kết thu mua sản phẩm để đem đi tiêu thụ. Vụ thu hoạch măng tây đầu tiên trúng lớn, sản lượng mỗi ngày vào khoảng 30-40kg.

Năm 2014, Công ty TNHH xuất - nhập khẩu nông sản Hải Phong do chị làm Giám đốc được thành lập với mục tiêu ban đầu là cấp giống, chuyển giao kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm măng tây xanh cho các trang trại. Năm 2015, Công ty là đơn vị đầu tiên của huyện Lương Tài được cấp giấy chứng nhận VietGAP cho sản phẩm măng tây xanh và cà rốt cũng như Giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Cũng trong năm này, Công ty đạt đủ điều kiện cấp hàng vào chuỗi siêu thị Fivimart – hệ thống bán lẻ lớn nhất miền Bắc lúc bấy giờ.

Đến nay, chị Trâm đã xây dựng được 1,3ha nhà màng, 0,7ha nhà lưới trong tổng diện tích 5ha ở Bắc Ninh và mở rộng 10ha chuyên trồng các loại rau trái vụ có giá trị kinh tế cao tại Hà Giang.

Trong tổng số 20ha trồng rau sạch, chị Trâm dành 1,5ha để xây dựng nhà màng trồng dưa baby, ớt chuông, rau muống thủy canh nhà màng theo hướng nông nghiệp sạch áp dụng công nghệ cao.

Với những nỗ lực của bản thân, chị Trâm được nhận danh hiệu cao quý, Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2022.

Khai thác hiệu quả trên nền tảng số

Không chỉ sản xuất, bao tiêu đầu ra cho bà con; chị Hòa, chị Mười, chị Trâm còn là những nữ nông dân dám nhập cuộc “công dân thời đại số” vô cùng hiệu quả.

Nói về việc áp dụng chuyển đổi số trong trồng rau, chị Trâm cho biết: “Trang trại dùng hệ thống tưới nhỏ giọt tự động, ứng dụng công nghệ thủy canh Israel được điều khiển từ xa bằng bộ điều khiển hệ thống máy tính chủ của trang trại. Với công nghệ này, quản lý trang trại sẽ cài đặt hẹn giờ để nước được tưới nhỏ giọt đến từng gốc cây. Cùng với đó, phân bón được hòa với nước, theo hệ thống tưới cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển. Trung bình chúng tôi cài đặt hẹn tưới nhỏ giọt 8 lần/ngày, tùy từng loại cây trồng mà mỗi lần tưới 3 - 4 phút. Hệ thống này tự động tưới chính xác cho mỗi cây, nên cây trồng phát triển đồng đều, tiết kiệm nước, phân bón, thời gian và nhân công chăm sóc”, chị Trâm cho biết.

Nhờ được chăm sóc theo quy trình khắt khe, chất lượng các sản phẩm rau, củ, quả của Hải Phong Farm đạt tiêu chuẩn để đưa vào các cửa hàng thực phẩm sạch, siêu thị. “Năm vừa qua, dù bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nhưng Hải Phong Farm có doanh thu 15 tỷ đồng, trừ chi phí có lãi 1,5 tỷ đồng”, chị Trâm phấn khởi khoe.

Cũng như chị Trâm, với chị Tố Mười, tiêu thụ 25 tấn bún năm 2021, 10 tấn bún trong nửa đầu năm 2022 là con số ấn tượng mà chị đạt được. Để có được kết quả đó chị Mười vừa tham gia giới thiệu sản phẩm tại các sự kiện, hội chợ ở cả trong và ngoài tỉnh, các chị còn xây dựng kênh bán hàng qua mạng xã hội…

Thời đại công nghệ số mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng gây ra không ít thách thức đối với ngành Nông nghiệp. Trong khó khăn, thách thức đó, những nông dân trẻ Việt Nam đã dũng cảm bước ra khuôn mẫu giới, khẳng định bản thân. Những thành quả mà họ mang lại không chỉ là lợi ích kinh tế cho quê hương, mà còn là ngọn đuốc dẫn đường để các bạn trẻ dần vượt qua  khó khăn và tìm cơ hội lập nghiệp.