Hà Nội xây dựng vùng chuyên canh sản xuất cây dược liệu

Thành phố có trên 250 ha diện tích trồng dược liệu

Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng có điều kiện khí hậ và thổ nhưỡng rất thuận lợi cho cây dược liệu phát triển, đây là nguồn thuốc nam rất quý báu được cha ông ta từ ngàn đời nay trồng dùng để chữa bệnh rất hiệu quả.

Hà nội có trên 250ha diện tích đất trồng cây dược liệu.

Theo thống kê của ngành Nông nghiệp Hà Nội, toàn thành phố có khoảng 250ha trồng cây dược liệu, tập trung chủ yếu tại các huyện, thị xã: Sóc Sơn, Phú Xuyên, Đông Anh, Sơn Tây, Quốc Oai, Chương Mỹ, Ba Vì. Các chủng loại cây dược liệu tương đối đa dạng, như: Cà gai leo, kim ngân hoa, đinh lăng, chè hoa vàng, hoa nhài... Đặc biệt, nguồn gen dược liệu được trồng trên địa bàn Hà Nội khá đa dạng, với hơn 170 nguồn gen, được gieo trồng tập trung ở huyện Sóc Sơn và huyện Ba Vì. Đây là hai huyện có rừng, điều kiện khí hậu thích hợp cho sự phát triển của các loại cây dược liệu. Tuy nhiên, việc phát triển cây dược liệu của Hà Nội còn manh mún, tự phát, chưa đúng với thế mạnh, tiềm năng. Phát triển cây dược liệu của Hà Nội chưa gắn với chế biến, sản xuất, chủ yếu bán thô nên hiệu quả chưa cao.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội Đông y Việt Nam Đỗ Thế Lộc, Ba Vì là huyện miền núi của Thủ đô có nguồn tài nguyên hết sức phong phú. Những cây thuốc của đồng bào dân tộc rất quý, đã được minh chứng trong chữa bệnh. Hiện nay, trên địa bàn huyện Ba Vì hiện có hơn 500 loài dược liệu quý và đặc hữu, như: Tam thất, diệp hạ châu…

Tại huyện Sóc Sơn, Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn hiện nay đã xây dựng thành công mô hình trồng cây dược liệu hữu cơ. Nhiều sản phẩm chế biến của hợp tác xã còn xuất khẩu sang Nhật Bản, được thị trường Nhật Bản đánh giá cao. Giám đốc Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn Nguyễn Thị Tuyền cho biết, không chỉ trồng các cây dược liệu truyền thống, huyện Sóc Sơn còn mạnh dạn đưa giống cây dược liệu mới vào trồng, như cây ngưu bàng có xuất xứ từ Nhật Bản. Củ ngưu bàng được thu mua để làm xì dầu và thực phẩm, với giá 90.000 đồng/kg. Với năng suất bình quân 400kg/sào, trừ chi phí sản xuất, lợi nhuận thu được khoảng 20 triệu đồng/sào. So với canh tác lúa và một số cây trồng truyền thống khác, giá trị cao gấp hàng chục lần.

Ông Đặng Văn Yên, xã Xuân Giang (huyện Sóc Sơn), gia đình ông có 7ha trồng cây dược liệu. Cây dược liệu của gia đình ông được trồng dưới sự giám sát của Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn. Hợp tác xã không chỉ hỗ trợ về giống, mà còn hướng dẫn kỹ thuật và thu mua toàn bộ sản phẩm. Chính vì vậy, cây dược liệu đã mang lại giá trị kinh tế cao, đạt 420 triệu đồng/ha/năm trở lên, gấp 3 lần cây trồng khác.

Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm (thị xã Sơn Tây) Uông Thị Tuyết Nhung thông tin, năm 2023, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã hỗ trợ hợp tác xã xây dựng mô hình sản xuất cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm quy mô 3ha. Theo đó, hợp tác xã được hỗ trợ 50% cây giống với định mức 400.000 cây/ha; hỗ trợ 50% khối lượng vật tư, phân bón... Kết quả canh tác đạt năng suất 8,5 tấn sản phẩm tươi/ha (tương đương 1,2 tấn khô/ha), với giá bán 600 triệu đồng/tấn khô, trừ chi phí cho lợi nhuận khoảng 225 triệu đồng/ha.

Đặt mục tiêu trồng 400ha cây dược liệu vào năm 2025

Để phát triển cây dược liệu theo hướng bền vững, ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo, từ năm 2020, Trung tâm Khuyến nông Hà Nội đã xây dựng mô hình sản xuất cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm, quy mô 14ha trên các loại cây: Kim ngân hoa, đinh lăng, diệp hạ châu… tại các huyện: Sóc Sơn, Mỹ Đức, Ba Vì…

Hà Nội đặt mục tiêu trồng 400 ha diện tích trồng cây dược liệu vào năm 2025.

Năm 2023, Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội) tổ chức hội nghị tổng kết mô hình sản xuất cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm năm 2023.

Năm 2023, nhằm mở rộng diện tích trồng cây dược liệu trên địa bàn thành phố, thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị sản xuất cho nông dân, Trung tâm tiếp tục xây dựng mô hình sản xuất cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm (cây cúc chi) tại Hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm, xã Thanh Mỹ (thị xã Sơn Tây) với quy mô 3ha.

Mô hình đã góp phần cung ứng nguyên, dược liệu cho các nhà máy sản xuất thuốc và nhu cầu sử dụng trực tiếp của người dân, giảm phụ thuộc nguồn nhập khẩu; góp phần thay đổi nhận thức của người dân trong sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn và bảo vệ môi trường...Theo đó, Hợp tác xã tham gia mô hình, được Trung tâm Khuyến nông Hà Nội hỗ trợ 50% cây giống với định mức 400.000 cây/ha; hỗ trợ 50% lượng vật tư, phân bón...

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Hà Nội Lê Lưu Cầu cho biết, mô hình sản xuất cây dược liệu gắn với tiêu thụ sản phẩm thời gian qua cho hiệu quả kinh tế cao, phù hợp vùng đất địa phương mà Trung tâm hỗ trợ xây dựng mô hình.

Các mô hình đã tạo chuỗi liên kết gắn sản xuất với tiêu thụ và chế biến cây dược liệu nhằm chuyển đổi diện tích trồng kém hiệu quả sang cây dược liệu, góp phần khai thác lợi thế địa hình của địa phương, từ đó, dần hình thành vùng sản xuất cây dược liệu tập trung, chuyên canh, mang lại thu nhập cao cho nông dân.

Ưu tiên phát triển 16 loại cây dược liệu

Ngày 4/6 vừa qua, UBND thành phố Hà Nội có kế hoạch phát triển cây dược liệu trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024-2025. Kế hoạch nhằm phát triển, nuôi trồng các giống dược liệu có giá trị y tế, giá trị kinh tế cao theo hướng sản xuất tập trung trên địa bàn thành phố. Từng bước mở rộng diện tích gieo trồng dược liệu theo định hướng sản xuất chuyên canh tập trung. Đẩy mạnh sản xuất dược liệu chuyên canh tập trung gắn với chuỗi liên kết, xây dựng, duy trì, phát triển nhãn hiệu, thương hiệu. Phát triển nuôi trồng dược liệu ứng dụng công nghệ cao, dược liệu hữu cơ, hỗ trợ ứng dụng chuyển đổi số...

Tập trung chủ yếu vào 16 loại cây dược liệu quý.

Theo đó, thành phố ưu tiên phát triển 16 loại cây dược liệu gồm: Trà hoa vàng; kim ngân hoa; đinh lăng; cà gai leo; xạ đen; râu mèo; sâm bố chính; hương nhu; cỏ ngọt; thanh hao; húng quế; bạc hà; cúc chi; nghệ vàng; gừng; đông trùng hạ thảo.

Ngoài ra, tùy theo lợi thế, điều kiện thực tế, các địa phương có thể lựa chọn, phát triển các loài dược liệu khác có thế mạnh, giá trị kinh tế, có đầu ra cho sản phẩm, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng tại các tiểu vùng sinh thái của địa phương, như: Thìa canh; khôi tía; cây tràm; nhân trần; chè vằng; đu đủ đực; mùi già; diếp cá; rau má; sâm; sương sáo...

Trong khuôn khổ kế hoạch, trung bình mỗi năm, thành phố tổ chức 3 lớp, thời gian 3 ngày/lớp với 30 người/lớp tập huấn về phương pháp quản lý, tổ chức cho cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật về sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dược liệu. Trung bình mỗi năm tổ chức 3 lớp, 30 người/lớp tập huấn về thực hành tốt trồng trọt, thu hái dược liệu theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới để tạo ra nguồn nguyên liệu bảo đảm chất lượng để làm thuốc. Trung bình mỗi năm tổ chức 20 lớp, thời gian 3 ngày/lớp với 50 người/lớp tập huấn về: Kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái cây dược liệu; một số bệnh thường gặp và cách phòng trừ; kiến thức về liên kết sản xuất dược liệu theo chuỗi giá trị; các tiêu chuẩn cơ bản của GACP, Organic và quản lý sản xuất hộ gia đình.

“Thành phố Hà Nội đang chỉ đạo rà soát, xây dựng chi tiết vùng sản xuất chuyên canh tập trung cho từng loài dược liệu ở từng địa bàn xã, gắn với xây dựng hệ thống thu mua, bảo quản, sơ chế, chế biến và tiêu thụ sản phẩm dược liệu trên cơ sở khai thác lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên. Đồng thời, chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả ở những nơi có điều kiện phù hợp sang trồng dược liệu theo chuỗi giá trị, chế biến sâu, tạo ra những thương phẩm dược liệu có giá trị gia tăng lớn gắn với phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới...”, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương thông tin.

Nếu được quy hoạch, bảo tồn và phát triển diện tích trồng cây dược liệu tại các địa phương có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, sẽ là nguồn nguyên liệu cung cấp cho việc bào chế, sản xuất các loại thuốc nam, phục vụ cho việc chữa bệnh cho nhân dân.