Hỗ trợ nhà vườn nâng cao khả năng canh tranh của “nữ hoàng”

Trên cơ sở đó, Hội Làm vườn Việt Nam đang phối hợp cùng các cơ quan quản lý nhà nước, ngành nông nghiệp để hỗ trợ các nhà sản xuất, doanh nghiệp xuất khẩu  sầu riêng xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc, sản xuất, đóng gói, logictics và xuất khẩu để giảm thiểu rủi ro và tiếp cận thị trường tốt hơn.

Hội Làm vườn Việt Nam tổ chức khóa tập huấn tại Trường Cán bộ quản lý  Nông nghiệp và PTNT II (TP.Hồ Chí Minh).

Đó là nhấn mạnh của ông Nguyễn Văn Mười, Phó trưởng Chi nhánh văn phòng phía Nam - Hội Làm vườn Việt Nam tại khóa Bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ thuật trồng, quy trình xử lý ra hoa, rải vụ và hướng dẫn đăng ký mã số vùng trồng, mã số đóng gói, tăng cường cơ hội xuất khẩu trái sầu riêng, do Hội Làm vườn Việt Nam tổ chức mới đây.

Đây là hoạt động nhằm giúp các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, xuất khẩu sầu riêng nắm rõ thông tin, tiếp cận thị trường tốt hơn.

Sầu riêng tăng trưởng “nóng”

Theo ông Nguyễn Văn Mười, sầu riêng là trái cây có mức tăng trưởng nóng trên thị trường. Nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu của mặt hàng này gia tăng nhanh chóng trong thời gian qua sau khi thị trường lớn nhất đối với sầu riêng Việt Nam là Trung Quốc “mở cửa”, đặc biệt sau khi chúng ta ký kết xuất khẩu chính ngạch trái cây này sang trị trường hơn 1,4 tỷ dân (tháng 7/2022). Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là, diện tích sầu riêng được cấp mã số vùng trồng, số lượng cơ sở đóng gói được cấp mã số đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc còn rất nhỏ so với tổng quy mô diện tích, sản lượng hiện có.

Theo đề án phát triển bền vững cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và năm 2030, Bộ Nông nghiệp và PTNT định hướng, cả nước phát triển khoảng 65.000 - 75.000ha sầu riêng, nhưng thực tế, đến đầu năm 2023 có thể đã đạt 110.000ha, vượt hơn 35.000ha.

“Sản lượng sầu riêng thu hoạch được trong năm 2022 là 850 ngàn tấn. Nếu đầu tư thâm canh có khả năng đạt được 1 triệu tấn trong mùa vụ năm 2023” - ông Nguyễn Văn Đoan, quyền Trưởng phòng phía Nam (Cục Trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và PTNT), chia sẻ - “Sầu riêng đang mang lại giá trị kinh tế cao cho người trồng. Điều quan trọng là chúng ta cần có lộ trình phù hợp, tổ chức sản xuất bài bản, quy mô lớn, liên kết được các khâu sản xuất, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu, giảm chi phí, kể cả chi phí logictics, để nâng cao giá trị của loại cây này”.

Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng đã có Chỉ thị 8084 phát triển bền vững cây sầu riêng và chanh leo ở Việt Nam. Điều này cho thấy sầu riêng đang dần trở thành một trong những loại trái cây chủ lực phục vụ xuất khẩu. Chỉ thị 8084 cũng đề cập những vấn đề tồn tại, rủi ro và thách thức như: nhiều địa phương phát triển nóng về diện tích, mở rộng diện tích trồng mới ở những vùng không có lợi thế, tự phát chặt phá các loại cây trồng khác để trồng cây sầu riêng mà không tuân theo quy hoạch nào, việc kiểm soát cây giống chưa được chặt chẽ, tình trạng biến đổi khí hậu như hạn hán ở Tây Nguyên, xâm nhập mặn ở ĐBSCL… ảnh hưởng lớn đến hiệu quả canh tác.

Sầu riêng từ loại cây chỉ được coi là đặc sản trở thành trái cây xuất khẩu giá trị kinh tế cao.

Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc, logictics

GS.TS Trần Văn Hâu (Trường ĐH Cần Thơ) cho rằng, biến đổi khí hậu tác động lớn đến sản lượng và chất lượng ngành sầu riêng Việt Nam, vì loài cây này chủ yếu được trồng ở khu vực ĐBSCL (phần lớn là Tiền Giang) và trồng rải rác ở một số tỉnh thành miền Trung, Tây Nguyên. Hơn nữa, hầu hết quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, sản phẩm chủ yếu xuất thô, tươi, chưa qua chế biến. Khâu chế biến sâu yếu, khả năng bảo quản thấp, gây bất lợi, dễ dẫn đến tình trạng “được mùa, mất giá”. Các sản phẩm sấy khô, sấy lạnh còn ít, tỷ lệ trái cây sau thu hoạch hao hụt nhiều, gây gia tăng chi phí sản xuất, giảm tính cạnh tranh trên thị trường.

“Tình hình sản suất sầu riêng nóng không chỉ riêng ở Việt Nam mà khắp cả vùng Đông Nam Á. Các nước sản xuất sầu riêng xuất khẩu lớn nhất thế giới tính về sản lượng và giá trị hiện nay là Thái Lan, Malaysia, Indonesia… Việt Nam chỉ mới tham gia thị trường xuất khẩu sầu riêng thời gian gần đây. Đối tượng cạnh tranh chủ yếu của ngành sầu riêng Việt Nam là Thái Lan, nhưng những nước sản xuất sầu riêng mới nổi như Campuchia cũng đang “trỗi dậy”, có khả năng cạnh tranh với sầu riêng Việt ở các lĩnh vực nhân lực và thị trường”, GS.TS Trần Văn Hâu chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Văn Mười, hiện nay sầu riêng có giá cao kỷ lục bởi đang là thời điểm nghịch vụ, hàng khan hiếm trong khi mới mở cửa chính ngạch thị trường rộng lớn hơn 1,4 tỷ dân (Trung Quốc). Tuy nhiên, khi vào chính vụ thì hàng Việt dễ bị “dội chợ” do chúng ta chưa áp dụng rộng rãi “rải vụ” cho trái cây để tránh thu hoạch đồng loạt. Chính vì vậy, Hội Làm vườn Việt Nam đang phối hợp cùng các cơ quan quản lý nhà nước, ngành nông nghiệp để hỗ trợ các nhà sản xuất, doanh nghiệp xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc, sản xuất, đóng gói, logictics và xuất khẩu để giảm thiểu rủi ro và tiếp cận thị trường tốt hơn.