Phát triển nông nghiệp tuần hoàn, hướng đi tất yếu

Cần hiểu rõ về nông nghiệp tuần hoàn

Nông nghiệp tuần hoàn (NNTH) là hướng đi mới trong lĩnh vực nông nghiệp, nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn tài nguyên không tái tạo và giảm lượng chất thải ra môi trường. Mô hình dựa trên nguyên tắc tuần hoàn các nguồn tài nguyên trong hệ thống nông nghiệp từ; đất, nước, phân bón, đến cây trồng vật nuôi. Chất thải và phụ phẩm của quá trình sản xuất này là đầu vào của quá trình sản xuất khác.

Các loại phế, phụ phẩm chính trong nông nghiệp gồm: phụ phẩm từ trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản và lâm nghiệp. Đây là nguồn nguyên liệu rất dồi dào, sau khi xử lý thì đây là nguyên liệu hữu hiệu cho quy trình sản xuất khác, bằng cách này, mô hình nông nghiệp tuần hoàn giúp tăng năng suất, chất lượng và an toàn trong các sản phẩm nông nghiệp, đồng thời giảm hiệu ứng nhà kính, bảo vệ môi trường và nâng cao thu nhập cho nông dân.

Tại buổi Hội thảo, ông Nguyễn Văn Mười, Phó trưởng Chi nhánh phía Nam - Hội Làm vườn Việt Nam, cho biết: Phát triển NNTH là xu hướng của các nước phát triển, bối cảnh hiện nay đang mở ra cơ hội tăng cường hợp tác quốc tế để giao lưu, học hỏi kỹ thuật tiên tiến trên thế giới nhằm phát triển NNTH gắn với sự phát triển bền vững cho toàn ngành nông nghiệp Việt Nam.

Ông Mười cho biết, tổng khối lượng phế, phụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp ở nước ta gần 157 triệu tấn. Trong đó, gần 89 triệu tấn phụ phẩm sau thu hoạch từ khâu chế biến các loại nông sản của lĩnh vực trồng trọt; hơn 61 triệu tấn phân gia súc, gia cầm từ ngành chăn nuôi; có 5,5 triệu tấn từ ngành nông nghiệp…

Thực tế, nông dân của chúng ta vẫn đang lãng phí rất nhiều nguồn nguyên liệu góp phần mang lại giá trị gia tăng cho sản xuất nông nghiệp; giúp cho sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững hơn. Trong đó, phát triển kinh tế vườn – ao – chuồng (VAC) theo hướng NNTH là rất quan trọng. Tại Việt Nam, kinh tế VAC đã phát triển nhưng chưa áp dụng triệt để các tiến bộ khoa học kỹ thuật nên chưa phát huy được giá trị tuyệt đối của mô hình NNTH, ông Mười cho biết.

NNTH mang lại nhiều lợi ích, ví dụ như xây dựng hầm biogas trong chăn nuôi, người dân có thể sử dụng nguồn năng lượng này làm chất đốt. Hay sử dụng sinh khối là phế phẩm trong lâm nghiệp, cây trồng làm viên nén chất đốt; viên nén này còn được xuất khẩu, tăng doanh thu khá đáng kể.

Nguồn chất thải trong chăn nuôi, xác bã thực vật hoặc phế, phụ phẩm trong chế biến nông sản là nguồn nguyên liệu rất tuyệt vời để làm phân bón hữu cơ. Với nông dân, phân bón thường chiếm khoảng 50% chi phí đầu tư, thay vì bỏ rất nhiều tiền mua phân bón thì chúng ta tái sử dụng lại những phế phẩm làm phân bón sẽ mang lại giá trị rất lớn cho người nông dân. Đồng thời, việc tận dụng phế phẩm sẽ ngăn chặn chất thải ra môi trường.

Ông Nguyễn Văn Mười  phát biểu tại Hội thảo.

Cụ thể, khi chăn nuôi bò, chúng ta có thể sử dụng phân bò nuôi trùn quế, sau đó dùng làm phân bón cho cây trồng. Không những mang lại hiệu quả trong chăn nuôi và trồng trọt mà còn đảm bảo được việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường

Trong NNTH, yêu cầu sử dụng tiết kiệm tài nguyên nước để duy trì phát triển bền vững, đặc biệt trong điều kiện biến đổi khí hậu. Trong sản xuất nông nghiệp, nước đóng vai trò rất quan trọng nên phải có những giải pháp để tiết kiệm nước, nhất là ở những vùng khô hạn. Chính vì vậy, tuần hoàn nước là giải pháp để tiết kiệm cũng như sử dụng hiệu quả tối đa nguồn nước chúng ta đang có. Với mô hình VAC, vai trò của ao hồ sẽ quay trở lại phục vụ cho chăm sóc cây trồng, trữ nước, thoát nước và có tác dụng điều hòa tiểu khí hậu trong vườn cây... Đặc biệt, hiện nay, vùng đồng bằng sông Cửu Long cần ứng dụng giải pháp tuần hoàn nước để hạn chế xâm nhập mặn, trong bối cảnh thời tiết nắng nóng kéo dài như hiện nay.

Hưởng lợi lớn từ NNTH

Trao đổi tại Hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Đức Tuyến, Trưởng Ban cố vấn khoa học kĩ thuật tại Công ty Cổ phần Phân bón BIOWAY HITECH cho biết, áp dụng phương pháp NNTH vào canh tác nông nghiệp không chỉ có nhiều tác dụng, mà còn có hiệu quả tức thời. Ví dụ: Tận dụng từ phụ phẩm của cá tra, trong những năm qua doanh nghiệp đã sản xuất thành công những sản phẩm giá trị gia tăng như các sản phẩm công nghiệp mỹ phẩm, dược phẩm, thực phẩm dinh dưỡng, bột cá, mỡ cá,… cung cấp cho thị trường trong nước và quốc tế, chứng tỏ những phụ phẩm, phế phẩm tưởng chừng như bỏ đi nhưng vẫn mang lại giá trị kinh tế cao.

Bên cạnh đó, đối với các phụ phẩm cá tra, ngoài việc tách lọc lại những phần như bao tử, bóng cá thì những phần phụ phẩm khác như đầu, ruột, xương, đuôi cá được sử dụng làm bột cá - nguyên liệu cho thức ăn chăn nuôi hoặc được chế biến để thành phân bón hữu cơ cung cấp cho cây trồng.

Việc tận dụng phụ phẩm chế biến từ cá tra có thể gia tăng 15 - 25% giá trị cho toàn bộ chuỗi ngành hàng. Ngoài ra, một phần bùn thải, chất hữu cơ trong ao nuôi thủy sản được xử lý làm phân bón hữu cơ cung cấp cho cây trồng; nước có thể dùng để tái tưới cây sau khi đã xử lý theo phương thức thủy canh.

Tiến sĩ Nguyễn Đức Tuyến, Ban cố vấn khoa học kĩ thuật tại Công ty Cổ Phần phân bón BIOWAY HITECH, phát biểu tại chương trình Hội thảo.

Không chỉ đáp ứng được hiệu quả kinh tế cho bản thân, cho gia đình đối với từng hộ nông dân, còn đảm bảo hiệu quả canh tác, hiệu quả kinh tế đối với doanh nghiệp, trang trại, hợp tác xã.  NNTH không chỉ giúp canh tác hiệu quả mà còn hiệu quả về kinh tế, đảm bảo môi trường không bị ô nhiễm, ông Nguyễn Đức Tuyến nhấn mạnh.