Hướng tới nền nông nghiệp xanh, an toàn và hiệu quả kinh tế cao

Chăm sóc rau thủy canh không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tại Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Đức Phát, xã Yên Mỹ (huyện Thanh Trì). Ảnh: Nguyễn Quang

Hà Nội: Hướng tới nền nông nghiệp xanh, an toàn, bền vững

Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp nói “không” với thuốc bảo vệ thực vật. Việc này không chỉ thay đổi phương thức canh tác, bảo vệ môi trường mà còn hướng đến một nền nông nghiệp an toàn với nhiều sản phẩm chất lượng cao để cung cấp cho người tiêu dùng Thủ đô.

Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, tăng cường thay thế bằng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, thảo mộc được ngành Nông nghiệp Hà Nội xác định là giải pháp quan trọng.

Theo Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Đồng Phú (huyện Chương Mỹ) Trịnh Thị Nguyệt, hợp tác xã có hơn 40ha sản xuất lúa hữu cơ, toàn bộ quá trình gieo trồng, chăm sóc đều không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Nhờ đó, giá gạo của hợp tác xã luôn cao hơn gấp 2,5-3 lần so với các loại gạo sản xuất thông thường khác, cho doanh thu hơn 160 triệu đồng/ha. Để minh bạch hóa quá trình sản xuất, các camera được lắp đặt ngay trên cánh đồng, người quản lý có thể giám sát được các hoạt động một cách dễ dàng.

Còn theo Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Đức Phát, xã Yên Mỹ (huyện Thanh Trì) Nguyễn Mạnh Hồng, từ năm 2017 đến nay, hợp tác xã trồng rau thủy canh với diện tích 2.600m2. Cây rau được trồng thủy canh trong hệ thống nhà màng, lưới cắt nắng tự động cảm biến nhiệt độ, hệ thống quạt đối lưu không khí, công nghệ tưới nước nhỏ giọt, cấp dinh dưỡng và thu hồi dinh dưỡng tuần hoàn cho cây trồng... Toàn bộ quá trình sản xuất đều không sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, nên rau của hợp tác xã đã có thương hiệu, được cung cấp cho nhiều bếp ăn tập thể, trường học trên địa bàn huyện Thanh Trì. Doanh thu mỗi năm từ sản phẩm rau của hợp tác xã đạt hàng tỷ đồng.

Để hướng tới nền nông nghiệp xanh, an toàn, thân thiện với môi trường, trong những năm qua, ngành Nông nghiệp Thủ đô đã phối hợp với các địa phương tuyên truyền, khuyến cáo nông dân hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học độc hại; vận động nông dân sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học, thảo mộc. Đến nay, tỷ lệ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học đạt tỷ lệ hơn 60% trên đồng ruộng của thành phố.

Bên cạnh việc tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, thảo dược, ngành Nông nghiệp cũng thường xuyên kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp theo chuyên đề hoặc đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm.

Từ đầu năm 2023 đến nay, Thanh tra Sở NN&PTNT Hà Nội đã thanh tra 94 cơ sở sản xuất, kinh doanh, sử dụng phân bón, phát hiện 2 cơ sở vi phạm, xử phạt với số tiền 39,5 triệu đồng về hành vi bán thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng. Đồng thời, thông báo công khai cơ sở vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân biết, không mua và không sử dụng sản phẩm kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái, ảnh hưởng đến cây trồng.

Nhằm khuyến khích sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, thảo mộc thay thế sản phẩm có thành phần hóa học, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Vĩnh Thượng, xã Sơn Công (huyện Ứng Hòa) Nguyễn Văn Hùng cho rằng, các sở, ngành cần tham mưu cho thành phố có thêm cơ chế, chính sách hỗ trợ cho tổ chức, cá nhân, hợp tác xã, chủ thể sản xuất, kinh doanh nông nghiệp an toàn về vốn, lãi suất ưu đãi để mở rộng quy mô sản xuất.

Còn theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương, ngành Nông nghiệp tiếp tục phối hợp với các địa phương đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền để người dân nhận thấy sự cần thiết của việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, thảo mộc. Mặt khác, các hội, đoàn thể ở các địa phương tăng cường hướng dẫn nông dân thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật trên các cánh đồng, hạn chế gây ô nhiễm môi trường...

Bên cạnh đó, đối với từng loại cây trồng, ngành Nông nghiệp sẽ có những khuyến cáo cụ thể để cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt. Chẳng hạn, đối với cây lúa, nông dân thực hiện đồng bộ các khâu: Chọn bộ giống có sức chống chịu tốt; thực hiện theo quy trình, kỹ thuật canh tác lúa cải tiến (SRI), mạ non/thưa, rút nước trong một thời gian, chăm sóc từng giai đoạn, bón phân cân đối. Đối với cây ăn quả, thu hoạch xong cần vệ sinh, cắt cành, tỉa tán, bón phân cân đối, chủ yếu là phân hữu cơ hoai mục kết hợp vôi, lân, chứ không lạm dụng phân hóa học. Còn đối với cây rau, nông dân được tập huấn quy trình kỹ thuật sản xuất an toàn, VietGAP, hữu cơ, sử dụng bẫy bả, bẫy dính để loại trừ sâu hại...

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Phương, về lâu dài, các doanh nghiệp cần cải tiến, đổi mới công nghệ sản xuất, gia công thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Việc này nhằm tạo ra các sản phẩm thuốc sinh học bảo đảm chất lượng, nâng cao hiệu lực phòng trừ, kéo dài thời gian bảo quản, dễ dàng sử dụng và phù hợp điều kiện sản xuất nông nghiệp, giá thành hợp lý. Qua đó, khuyến khích nông dân sử dụng và nhân rộng các mô hình nông nghiệp VietGAP, hữu cơ.

Bắc Ninh: Phát triển nông sản hàng hóa hiệu quả kinh tế cao

Những năm qua, để thúc đẩy phát triển nông nghiệp của tỉnh theo hướng bền vững, hiện đại, Sở Nông nghiệp và PTNT luôn chủ động, tích cực tham mưu tỉnh ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách hỗ trợ được triển khai sâu rộng, từng bước hình thành các vùng, cơ sở sản xuất nông sản hàng hóa tập trung, quy mô lớn, hiệu quả kinh tế cao.

Mô hình trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao tại thôn Bằng Lục, xã Thụy Hòa (Yên Phong).

Cụ thể như Nghị quyết 07/2022/NQ-HĐND, ngày 7/7/2022 quy định hỗ trợ về phát triển nông nghiệp, Chương trình OCOP và ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh; Quyết định số 162/QĐ-UBND, ngày 11/5/2021 của UBND tỉnh phê duyệt Đề án “Chuyển đổi diện tích sản xuất lúa kém hiệu quả sang sản xuất các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản có giá trị kinh tế cao tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021 - 2025, định hướng năm 2030”; Kế hoạch số 595/KH-UBND, ngày 14/9/2021 Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất hàng hóa, giai đoạn 2021-2025; Kế hoạch số 596/KH-UBND, ngày 15/9/2021 cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh; Kế hoạch số 202/QĐ-UBND, ngày 25/3/2022 thực hiện Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên cây trồng chủ lực, có giá trị kinh tế cao nhằm xây dựng và phát triển các vùng nông sản an toàn trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2025;... đang mang đến những nguồn lực quan trọng thúc đẩy nông nghiệp Bắc Ninh phát triển.

Các chính sách tích tụ, tập trung đất đai tạo điều kiện hình thành 1.242 vùng lúa năng suất, chất lượng cao với quy mô mỗi vùng từ 3 ha trở lên; 201 vùng rau màu chuyên canh quy mô từ 02 ha trở lên tập trung ở vùng đất chuyên màu và đất bãi, với các sản phẩm chủ lực như: Cà rốt (Gia Bình, Lương Tài), khoai tây (thị xã Quế Võ, huyện Yên Phong, Tiên Du), bí các loại, hành tỏi, rau xanh các loại ở huyện Gia Bình, Yên Phong, thị xã Thuận Thành, thành phố Từ Sơn...; 57 vùng sản xuất cây ăn quả tập trung có quy mô từ 1 ha trở lên, như: Vùng cam Đường canh, cam Vinh ở thị xã Thuận Thành, huyện Lương Tài; bưởi Diễn, chuối, ổi ở huyện Tiên Du; bưởi Da xanh ở huyện Lương Tài. Trong đó có 97 cơ sở với quy mô từ 5ha trở lên, tổng diện tích tích tụ là 913,4 ha. Hình thành và phát triển được 111 cơ sở trồng trọt ứng dụng công nghệ cao tổng diện tích 354,9 ha. Đặc biệt có 52 cơ sở sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP (5 cơ sở sản xuất lúa, 26 cơ sở sản xuất rau, 20 cơ sở sản xuất cây ăn quả) với tổng diện tích 321,18 ha; 59 cơ sở sản xuất rau, hoa trong nhà lưới, nhà màng, nhà kính với tổng diện tích 33,8 ha cho doanh thu từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng/năm.

Đồng thời, tỉnh tích cực chỉ đạo chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất kém hiệu quả (theo Nghị định 35/2015/NĐ-CP, Nghị định 62/2019/NĐ-CP của Chính phủ và Quyết định 162/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bắc Ninh). Kết quả cho thấy, từ năm 2016 đến nay, toàn tỉnh đã chuyển đổi 1.731,4 ha trên đất trồng lúa kém hiệu quả (nhưng vẫn nằm trong quy hoạch đất lúa). Trong đó chuyển từ đất trồng lúa sang trồng cây hàng năm như: Cà rốt, dưa hấu, dưa lê, bí các loại, rau ăn lá, hoa cây cảnh… là 526,9 ha; chuyển sang trồng cây ăn quả lâu năm (cam, bưởi, chuối, ổi, mít…) là 563,1 ha; chuyển từ đất đồng trũng cấy 2 vụ lúa sang trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản được 641,4 ha.

Theo đánh giá của Ngành Nông nghiệp, bước đầu cho thấy việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa kém hiệu quả đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho người sản xuất. Ước tính sơ bộ giá trị mô hình chuyển đổi từ lúa sang cây hàng năm cho giá trị cao hơn từ 50-250 triệu đồng/ha; chuyển sang cây ăn quả lâu năm cao hơn từ 100-450 triệu đồng/ha; chuyển sang nuôi trồng thủy sản cao hơn từ 230-400 triệu đồng/ha.

Bắc Ninh tiếp tục mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa, dựa trên lợi thế địa phương, theo hướng hiện đại có năng suất, chất lượng, hiệu quả, bền vững và sức cạnh tranh cao, góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, ổn định kinh tế - xã hội; nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống, vai trò và vị thế của người tham gia sản xuất nông nghiệp; tạo việc làm để phát triển sinh kế đa dạng, giảm nghèo bền vững cho người dân nông thôn. Phát triển nông thôn toàn diện, hiện đại gắn với quá trình đô thị hóa, có cơ sở hạ tầng, dịch vụ xã hội đồng bộ và tiệm cận với khu vực đô thị; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an ninh, trật tự được đảm bảo; gắn phát triển sản xuất nông nghiệp với du lịch và xây dựng Nông thôn mới nâng cao, Nông thôn mới kiểu mẫu.

Thanh Hóa: Ứng dụng công nghệ hiện đại phát triển chăn nuôi bền vững

Hệ thống chuồng trại được đầu tư hiện đại, tự động hóa, quy trình chăn nuôi khép kín, con giống được lai tạo, tuyển chọn chất lượng... là những ứng dụng công nghệ hiện đại trong chăn nuôi gia cầm đã và đang được doanh nghiệp, HTX, các hộ chăn nuôi đẩy mạnh áp dụng. Qua đó, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, phòng chống dịch bệnh và bảo đảm vệ sinh môi trường chăn nuôi.

Chị Đặng Thị Thanh, chủ trang trại chăn nuôi gà xã Nga Bạch (Nga Sơn) đầu tư mua máy phối trộn thức ăn để giảm chi phí lao động, nâng cao chất lượng thức ăn chăn nuôi.

Cụm trang trại chăn nuôi tập trung xã Nga Bạch (Nga Sơn) có 11 trang trại nuôi gà được quy hoạch, đầu tư hiện đại với tổng đàn lớn. Tại đây, hầu hết các trang trại chăn nuôi gà đều chú trọng áp dụng khoa học - kỹ thuật, mạnh dạn đầu tư máy móc, hiện đại hóa quy trình sản xuất để giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng con nuôi. Tại trang trại của gia đình chị Đặng Thị Thanh, trước đây, khi chưa đầu tư máy móc hiện đại, chị phải thuê khá nhiều nhân công để cho gà ăn, trộn thức ăn thủ công, vệ sinh chuồng trại... nhất là mỗi khi vào mùa hè, chị luôn đứng trước nỗi lo khi nhiệt độ quá cao làm ảnh hưởng đến sức khỏe con nuôi. Để nâng cao hiệu quả chăn nuôi, chị Thanh đã mạnh dạn vay vốn, đầu tư các loại máy móc hiện đại để hỗ trợ sản xuất.

Chị Thanh cho biết: "Trang trại của gia đình tôi có 3 ô chuồng để nuôi gối đầu và để phân loại gà theo tháng tuổi, mỗi ô chuồng đều được xây dựng kiên cố, mái che được thiết kế cách nhiệt, giúp nhiệt độ trong chuồng luôn ổn định theo mùa. Để hạn chế ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi, ở mỗi chuồng đều độn trấu đã được rắc vôi và phun khử trùng, tiêu độc thường xuyên, nuôi gà trên đệm lót sinh học không phải quét dọn phân, thay chất độn chuồng trong suốt quá trình nuôi nên giảm tối đa công lao động quét dọn”. Cũng theo chị Thanh, để hạn chế tối đa rủi ro trong mùa nóng, chị đã đầu tư lắp đặt hệ thống làm lạnh, quạt thông gió, máy nổ... và hệ thống máng nước, cho ăn đều tự động để giảm công lao động, hạn chế thức ăn rơi vãi ra nền chuồng, đảm bảo được yêu cầu phòng chống dịch; nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm chuồng nuôi được điều khiển tự động và điều chỉnh phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng của đàn gà. Trước khi vào trại gà, công nhân phải trải qua bước khử trùng nhằm loại bỏ vi khuẩn gây bệnh, tuân thủ nghiêm ngặt các kỹ thuật như tiêm phòng, vệ sinh chuồng trại, nhất là trong thời tiết nắng nóng dễ phát sinh dịch bệnh trên đàn gia cầm.

Tại huyện Thọ Xuân, một trong những địa phương có nhiều tiềm năng, thế mạnh để phát triển chăn nuôi gà với tổng đàn gà lông màu hơn 700 nghìn con, người dân đã có ý thức trong việc đầu tư phát triển các trang trại quy mô lớn, ứng dụng các công nghệ hiện đại vào sản xuất. Tại các khu chăn nuôi tập trung, người chăn nuôi không những mạnh dạn đầu tư các loại máy móc như máng ăn, uống tự động, quạt gió... mà đối với những trang trại với quy mô lớn, công suất khoảng 10.000 con đã ứng dụng công nghệ hiện đại như lò ấp trứng tự động để đảm bảo chất lượng con giống; thiết bị đo nhiệt độ, độ ẩm, hệ thống điện chiếu sáng được kết nối với điện thoại thông minh để có thể chủ động điều khiển toàn bộ quy trình sản xuất ở bất cứ đâu. T

ừ đó, người chăn nuôi đã tiết kiệm được nhiều thời gian trong quy trình chăm sóc gà mái đẻ mà vẫn đảm bảo nhiệt độ, độ ẩm trong chuồng chăn nuôi cũng như nhiệt độ của các máy ấp nở chính xác ở mức gần như tuyệt đối. Qua đó, góp phần giải phóng sức lao động, giảm chi phí, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, phù hợp với xu thế thị trường. Với việc chủ động đầu tư ứng dụng công nghệ cao trong chăn nuôi nên hầu hết các sản phẩm tại các trang trại chăn nuôi gia cầm đều có đầu ra ổn định, có hợp đồng liên kết sản xuất, bao tiêu sản phẩm lâu dài với các doanh nghiệp lớn như Công ty CP Nông sản Phú Gia, Công ty TNHH Japfa Comfeed Việt Nam...

Tuy nhiên, hiện nay, tại các địa phương có tổng đàn gia cầm lớn như Yên Định, Nga Sơn, Thọ Xuân... việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong các trang trại chăn nuôi vẫn còn hạn chế do thiếu nguồn vốn để đầu tư sản xuất, đào tạo lao động. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ không ổn định, khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh tế chưa tương xứng với mức độ đầu tư... Vì vậy, tại các địa phương, để người dân mạnh dạn đầu tư ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, cần có những chính sách thu hút, khuyến khích doanh nghiệp, HTX, người dân đầu tư hạ tầng kỹ thuật, nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ để phát triển chăn nuôi hiện đại, theo chuỗi khép kín.

Bên cạnh sự chủ động đầu tư của người dân, các địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển giao khoa học - công nghệ trong chăn nuôi, hướng dẫn người dân áp dụng và mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư chuồng trại khép kín, tạo điều kiện về đất đai xây dựng chuồng trại, hình thành vùng chăn nuôi tập trung, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chăn nuôi nhằm xây dựng chuỗi liên kết giá trị, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho ngành chăn nuôi phát triển bền vững./.