Phía Nam tăng cường quản lý chất lượng giống cây ăn quả

Diện tích trồng mới tăng vọt đã kéo nhu cầu giống

Những năm gần đây, diện tích cây ăn quả cả nước nói chung và các tỉnh phía Nam nói riêng, có xu hướng tăng. Theo thống kê từ Cục Trồng trọt, năm 2021 tổng diện tích cây ăn quả cả nước khoảng 1,171 triệu ha. Trong đó; các tỉnh, thành phố miền Nam chiếm khoảng 726,4 nghìn ha. Để đáp ứng kịp thời nhu cầu gia tăng diện tích trồng cây ăn quả liên tục trong những năm qua, hàng chục triệu cây giống cây ăn quả đã được sản xuất cung cấp đến tay người nông dân, hợp tác xã, trang trại khắp các vùng miền trong cả nước.

Đồng bằng sông Cửu Long không chỉ là vùng sản xuất cây ăn quả lớn nhất mà còn là nơi cung cấp nguồn cây giống cây ăn quả chủ lực cho cả nước. Trong đó tỉnh Bến Tre là nơi sản xuất và cung cấp cây giống cây ăn quả đầu tiên và lớn nhất cả nước, kế đến là các tỉnh Tiền Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp. Hằng năm, toàn vùng cung cấp từ 40 đến 42 triệu cây giống các loại ra thị trường. Cây giống còn cung cấp cho các tỉnh Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre Huỳnh Quang Đức cho biết: “Bến Tre là tỉnh có nghề sản xuất giống cây ăn quả nổi tiếng cả nước. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, hiện nay toàn tỉnh có khoảng hơn 8.000 hộ nông dân sản xuất, kinh doanh giống cây ăn quả cung cấp thị trường khoảng 20 triệu cây/năm. Đặc biệt, những người làm cây giống của Bến Tre rất nhạy bén về việc sưu tầm, chọn lọc tạo ra giống mới từ các cá thể đột biến tự nhiên, giống nhập từ các nước”.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam cho rằng: “Diện tích cây ăn quả trồng mới, thay thế cây già cỗi của tỉnh trung bình hàng năm của tỉnh Tiền Giang khoảng 2.500ha. Trên địa bàn tỉnh Tiền Giang hiện có 262 cơ sở sản xuất, buôn bán giống cây trồng. Ước hằng năm cung cấp trên 1 triệu cây giống các loại, cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất của người dân”.

Đại Biểu tham dự Hội nghị

Báo cáo tại hội nghị, đại diện Cục Trồng trọt cho rằng, diện tích cây ăn quả trồng mới hằng năm tăng liên tục. Ước tính nhu cầu giống cần cung cấp hằng năm từ 255 đến 276 triệu cây. Hằng năm số lượng giống cây ăn quả lâu năm phục vụ cho nhu cầu trồng mới khoảng 50-60 nghìn ha và diện tích tái canh tương đương với nhu cầu giống cây ăn quả hằng năm khoảng 35-40 triệu cây giống.

Quản lý chất lượng còn nhiều khó khăn

Theo số liệu điều tra sơ bộ của ngành nông nghiệp, toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long có hơn 1.600 tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, buôn bán giống cây trồng. Trong đó có khoảng 900 cơ sở có đăng ký quản lý, số cơ sở còn lại đang hoạt động tự do, trôi nổi (buôn bán cây giống trên sông) nên khó khăn trong công tác quản lý chất lượng. Bên cạnh việc có quá nhiều cơ sở kinh doanh đã dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, cũng tạo ra không ít khó khăn trong việc kiễm soát và quản lý chất lượng, nguồn gốc cây giống đã gây ra những thiệt hại kinh tế không nhỏ cho nhiều nhà vườn trong thời gian qua.

Các Đại biểu tham dự Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt Lê Văn Đức cho rằng, thời gian qua, công tác quản lý sản xuất cây giống còn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập. Kết quả đánh giá thực trạng sản xuất giống cây ăn quả tại một số tỉnh công bố tiêu chuẩn cây giống còn hạn chế, vi phạm về thương hiệu sản xuất giống, gây nhầm lẫn khi mua giống; thẩm quyền kiểm tra của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn còn hạn chế cũng gây ra không ít khó khăn trong công tác quản lý.

Trong khi các cơ sở sản xuất giống cây trồng chủ yếu là tự phát, không biển hiệu, buôn bán nhỏ lẻ trong khu vực thôn, làng. Việc thanh tra, kiểm tra giống còn dàn trải, không tập trung...

Ngoài ra, hầu hết cây ăn quả nhân giống dễ dàng bằng phương pháp vô tính, cùng với quyền tác giả giống chưa được chú trọng đúng mức; số lượng cây giống sản xuất cung ứng cho thị trường rất lớn, nhiều chủng loại nên gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm soát chất lượng vật liệu giống tại các cơ sở, đơn vị sản xuất. Số lượng cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng cây ăn quả được đề nghị bình tuyển, thẩm định, công nhận còn rất khiêm tốn so với thực tế nhu cầu sản xuất giống.

Cần nâng cao chất lượng 

Để ngành sản xuất giống cây ăn quả phát triển bền vững và quản lý hiệu quả chất lượng cây giống, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre, ông  Nguyễn Minh Cảnh cho biết: “Tỉnh đã chỉ đạo quản lý chặt chẽ các cơ sở sản xuất, kinh doanh cây giống để bảo đảm sản phẩm tiêu thụ trên thị trường đạt chất lượng tốt. Đồng thời, để phát huy tiềm năng và thế mạnh của tỉnh, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ XI (nhiệm kỳ 2020-2025) đã đề ra nhiệm vụ xây dựng” Trung tâm cây giống và hoa kiểng Chợ Lách mang tầm Quốc gia” để góp phần thực hiện thành công định hướng cơ cấu lại ngành nông nghiệp của tỉnh theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”.

Nông dân Ngô Văn Mười, chủ doanh nghiệp sản xuất giống cây ăn quả, xã Vĩnh Thành, Huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre.

Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam Võ Hữu Thoại cho rằng, để phát triển bền vững, trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện các chương trình lai tạo giống mới phục vụ nhu cầu đa dạng của thị trường; tạo giống chống chịu một số dịch hại quan trọng, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong đó, tập trung ưu tiên những cây trồng chủ lực, có lợi thế vùng miền, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, gắn với việc bảo hộ giống mới của Việt Nam.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hoàng Trung cho biết: “Để từng bước đưa công tác quản lý chất lượng giống cây ăn quả” ở các tỉnh thành phía Nam nói riêng và trên cả nước nói chung Bộ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng của Bộ, Ban, Ngành, Cơ quan địa phương và doanh nghiệp cần rà soát, đề xuất bổ sung, chỉnh sửa hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan công tác quản lý nhà nước trong sản xuất kinh doanh giống cây ăn quả; hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia phục vụ công tác quản lý nhà nước về giống cây ăn quả; tăng cường liên kết giữa các đơn vị, cá nhân được công nhận cây đầu dòng, vườn cây đầu dòng với các tổ chức, cá nhân sản xuất giống trong việc duy trì, đầu tư chăm sóc và khai thác sử dụng hiệu quả; kịp thời cung cấp thông tin, khuyến cáo người dân sử dụng giống những đơn vị, cơ sở sản xuất có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, bảo đảm chất lượng”.