Bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây hồ tiêu: Hệ quả của việc trồng ồ ạt

Cán bộ Trạm Khuyến nông huyện Hoài Ân kiểm tra, hướng dẫn một hộ trồng tiêu tại xã Ân Tường Đông biện pháp chăm sóc vườn tiêu.

66ha hồ tiêu bị nhiễm bệnh

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (TT-BVTV) thuộc Sở Nông nghiệp và PTNT Bình Định, đến thời điểm này, trên địa bàn toàn tỉnh đã phát triển được 714ha hồ tiêu, tập trung tại các huyện: Hoài Ân, Hoài Nhơn, Phù Mỹ, An Lão,… Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, có đến 66ha hồ tiêu nhiễm bệnh chết nhanh, tăng gấp 7 lần so với cùng kỳ năm 2016. Diện tích hồ tiêu bị nhiễm bệnh tập trung tại Hoài Ân (46ha) và Hoài Nhơn (20ha).

Ông Đỗ Thành Long, nông dân trồng tiêu ở thôn Thạch Long 1, xã Ân Tường Đồng (Hoài Ân), cho biết: “Vườn tiêu của tôi rộng gần 1ha, với 700 gốc đang giai đoạn cho thu hoạch năm thứ 6. Tuy nhiên, từ cuối mùa mưa năm 2016 đến nay, nhiều gốc tiêu đang phát triển xanh tốt bỗng dưng vàng lá, chết dần. Các vụ thu hoạch trước, với 700 gốc tiêu, mỗi năm tôi thu hoạch trên 2 tấn; nhưng năm nay, dịch bệnh phát sinh, sản lượng bị sụt giảm hơn nửa”.

Tại Hoài Nhơn, nhiều vườn hồ tiêu cũng mắc bệnh chết nhanh, chết chậm, gây thiệt hại nặng nề. Theo bà Trương Thị Thúy Ức, Phó trưởng phòng Phòng Kinh tế huyện, cây tiêu có mặt trên đất Hoài Nhơn đã lâu. Tuy nhiên, khoảng 3 năm nay, do giá tiêu tăng vùn vụt nên nông dân khắp nơi đổ xô trồng. Tính đến nay, cả diện tích tiêu giai đoạn kinh doanh và tiêu mới trồng trên địa bàn huyện đã lên đến 115ha. Từ cuối mùa mưa năm 2016, do nhiều diện tích bị ngập úng, nông dân thiếu biện pháp chăm sóc dẫn đến tình trạng hồ tiêu bị chết hàng loạt. Các vườn hồ tiêu bị bệnh chết nhanh, chết chậm đều có các biểu hiện chóp rễ cái thối đen, không còn rễ tơ, lá chuyển sang màu vàng rồi rụng, cây không có khả năng phục hồi.

Ông Võ Đồng, ở thôn Hội Phú, xã Hoài Hảo (Hoài Nhơn), cho biết: “Thấy vùng đất đồi gò ở địa phương phù hợp với cây hồ tiêu, nên tôi đầu tư trồng 1.800 trụ tiêu, trong đó có khoảng 1.100 trụ đã được 5 năm tuổi, đang trong giai đoạn kinh doanh. Từ cuối mùa mưa năm 2016, tôi phát hiện nhiều bụi tiêu bỗng dưng vàng lá, chết dần sau đó lan rộng ra cả vườn. Đến nay, trong số 1.800 trụ tiêu đã có 600 trụ bị chết, thiệt hại hàng trăm triệu đồng”. 

Ông Nguyễn Tấn Phát, Chi cục trưởng Chi cục TT&BVTV Bình Định, cho biết: Nguyên nhân gây ra bệnh chết nhanh, chết chậm trên cây hồ tiêu là do nấm Phytopphthora spp. gây hại; nấm bệnh kết hợp tuyến trùng, rệp sáp hại rễ làm cho rễ cái cây tiêu thối đen, gây rụng lá, chết dần. Chi cục đã phân công cán bộ kỹ thuật đứng chân địa bàn thống kê diện tích bị nhiễm bệnh; kịp thời thông báo, hướng dẫn nông dân các biện pháp phòng trừ.

Hậu quả của việc mở rộng ồ ạt

Theo ngành chức năng, ngoài yếu tố thời tiết bất lợi thì việc ồ ạt mở rộng diện tích trồng tiêu trong thời gian gần đây cũng là nguyên nhân khiến dịch bệnh bùng phát trên cây hồ tiêu. Tại Hoài Ân, năm 2010, toàn huyện chỉ có 230ha  tiêu, thế nhưng đến nay đã tăng lên 530ha. Tại Phù Mỹ, 5 năm qua, nhiều nông dân cũng đổ xô trồng tiêu; một số hộ phá bỏ diện tích điều để trồng tiêu. Đến nay, toàn huyện đã có gần 40ha tiêu, tập trung tại các xã Mỹ Trinh, Mỹ Châu, Mỹ Phong, Mỹ Đức… Tại Hoài Nhơn, diện tích cây tiêu cũng phát triển  từ 50ha (năm 2013) lên đến 115ha hiện nay. Ở các địa phương khác như Phù Cát, Vân Canh, Tây Sơn, Vĩnh Thạnh…, nông dân ồ ạt mở rộng diện tích hồ tiêu, bất chấp khuyến cáo của ngành chức năng.

Ông Nguyễn Tấn Phát cho biết: Do giá tiêu trong nhiều năm trở lại đây thường xuyên ở mức cao (có lúc đạt 240.000 đồng/kg) nên đã kích thích người dân phát triển nóng. Qua kiểm tra các vườn tiêu bị dịch bệnh thấy, phần lớn là do nông dân trồng tự phát, không theo quy hoạch. Tại các huyện Hoài Nhơn, Hoài Ân, Phù Cát, Phù Mỹ, Tây Sơn…, nông dân trồng hồ tiêu ngay cả ở các vùng đất trũng thấp, thường xuyên ứ đọng nước vào mùa mưa. Bên cạnh đó, do phát triển ồ ạt, thiếu hiểu biết về kỹ thuật và kinh nghiệm nên khi dịch bệnh xảy ra, bà con lúng túng không biết cách xử lý, ngăn chặn kịp thời.

Trước tình hình này, Sở Nông nghiệp và PTNT Bình Định đã yêu cầu Chi cục TT&BVTV có biện pháp kiểm tra, hướng dẫn nông dân các biện pháp chăm sóc, phòng trừ bệnh chết nhanh, chết chậm trên hồ tiêu. 

Theo khuyến cáo của Chi cục TT&BVTV Bình Định, để phòng ngừa bệnh hiệu quả, nông dân cần chú ý đến khâu chăm sóc, vệ sinh vườn để giảm thiểu hiện tượng cây hồ tiêu chết. Vào đầu mùa mưa, người trồng tiêu phải phá bồn giữ nước quanh gốc tiêu để chống ứ đọng nước, bón phân NPK cân đối, chú trọng bón phân hữu cơ, ủ xác thực vật vào gốc tiêu để bổ sung chất hữu cơ cho đất, vừa có tác dụng giữ ẩm đất vào mùa khô, vừa phát huy hệ vi sinh vật có ích và hạn chế bệnh phát sinh.

“Nông dân nên thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện bệnh sớm, thu gom tàn dư cây bị bệnh mang ra khỏi khu vực vườn tiêu rồi đốt tiêu hủy, xử lý đất tại các gốc tiêu bị bệnh bằng vôi bột... Sau vụ thu hoạch, người trồng tiêu cần tiến hành dọn vườn, khử trùng bề mặt và nâng cao độ pH của đất bằng vôi bột để khử trùng nguồn lây lan bệnh. Song song với các biện pháp trên, cần ưu tiên sử dụng chế phẩm sinh học, thuốc BVTV an toàn để phòng, trừ bệnh. Những trụ tiêu bị bệnh nặng và cây tiêu đã chết cần được thu gom, tiêu hủy cây bệnh và vệ sinh vườn kỹ lưỡng; xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học trước khi trồng lại mới.

Phú Mỹ