Sở TN&MT TP.HCM chưa hiểu công nghệ làm sạch sông Tô Lịch

Nguồn oxy được cung cấp "vô tận"

Sở TN&MT TP.HCM mới đây có công văn gửi UBND TP về đề xuất xử lý nước kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, rạch Xuyên Tâm và kênh 19/5 của công ty cổ phần cải thiện môi trường Việt Nhật (JVE).

Sau khi tham khảo thông tin và tài liệu, Sở TN&MT đưa ra đánh giá, nhận xét ban đầu về khả năng phân hủy bùn và các chất ô nhiễm, khả năng cung cấp oxy mà JVE đưa ra. Sở TN&MT cho biết cần theo dõi, đánh giá sự hiệu quả việc làm sạch sông Tô Lịch bằng công nghệ Nano-Bioreactor rồi mới tính chuyện áp dụng cho xử lý nước kênh rạch ở TP.HCM.

Các chuyên gia thuộc Tổ chức xúc tiến Thương mại - Môi trường Nhật Bản cho rằng báo cáo mà Sở TN&MT gửi có nhiều nhận định sai về công nghệ Nano-Bioreactor của Nhật Bản. Do vậy, phía chuyên gia Nhật Bản chính thức phản đối báo cáo này.

Sở TN&MT TP.HCM cho rằng khả năng cung cấp oxy “vô tận” là không thể vì các máy tạo khí cần cung cấp năng lượng, nếu ngưng cung cấp điện thì các máy này sẽ không hoạt động. 

Tổ chức xúc tiến Thương mại - Môi trường Nhật Bản cho biết công nghệ Nano-Bioreactor có 2 nguồn tạo ra oxy. Thứ nhất là hệ thống máy Nano (có dùng điện) tạo ra trực tiếp oxy, thứ hai yếu tố tạo ra oxy “vô tận” là các tấm vật liệu thiên nhiên Bioreactor (không dùng điện).

Vật liệu Bioreacror được làm từ đá núi lửa dạng tổ ong, xốp, được chế tạo qua bí quyết đặc biệt của phát minh tại Nhật Bản, sau khi được đặt trong nước là việc cung cấp các “giá thể” dạng tổ ong để vi sinh vật trú ngụ và phát triển, do vậy nó kích hoạt được hầu hết các vi sinh vật ở cả 3 dạng hiếu khí, thiếu khí nhưng chủ yếu là vi sinh vật yếm khí, các vi sinh vật này tiết ra rất nhiều enzyme. 

Theo nghiên cứu khoa học tại Nhật Bản, các enzyme này cung cấp năng lượng rất lớn và liên tục cho phân tử nước, giải phóng oxy từ trong phân tử nước từ đó cung cấp nguồn oxy vô tận.

Chứng minh cho nhận định sai của Sở TN&MT TP.HCM, JVE cho biết tháng 5/2017, công nghệ Bioreactor phiên bản đầu tiên đã thực hiện tại hồ Hạnh Phúc (Kiến An, Hải Phòng). Sau theo dõi sau hơn 2 năm, mặc dù không cần bổ sung hay bảo trì, nhưng theo kết quả phân tích của Viện Tài nguyên và Môi trường Biển (Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ VN) hàm lượng oxy hòa tan trong nước vẫn luôn duy trì, cá sinh trưởng tốt không bị tái ô nhiễm.

Kích hoạt vi sinh vật

Trong báo cáo, Sở TN&MT TP.HCM cho biết giải pháp Nano-Bioreactor không kích hoạt đủ số lượng vi sinh vật mà cần kết hợp việc sử dụng các loại thực vật nước mới mang lại hiệu quả.

Chuyên gia Nhật Bản cho rằng đây là thông tin không chính xác. Công nghệ Nano kích hoạt các vi sinh vật hiếu khí, công nghệ Bioreactor là giá thể để kích hoạt vi sinh vật yếm khí (có thêm một phần vi sinh vật thiếu khí và hiếu khí).

Công nghệ này hiện đang áp dụng tại dự án xử lý tại hồ Hùng Thắng (TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh), thí điểm tại một góc Hồ Tây. Kết quả phân tích số liệu khoa học do Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ VN thực hiện cho thấy chất lượng nước, lượng vi sinh vật có hại giảm, số lượng vi sinh vật có lợi tăng hàng chục ngàn lần.

Sở TN&MT TP.HCM nhận định một yếu tố nữa mà công nghệ của JVE chưa đáp ứng là thời gian xử lý, phục hồi cần 2-3 tháng trong khi nước thải ra hàng ngày. 

Về vấn đề này, Tổ chức xúc tiến Thương mại - Môi trường Nhật Bản cho biết Sở TN&MT chưa hiểu về quy trình công nghệ đang áp dụng tại sông Tô Lịch. Sau khi phân hủy lượng bùn hữu cơ ô nhiễm ở tầng đáy thành khí CO2 và nước H2O, dù nước thải từ bên ngoài có đổ vào liên tục hàng ngày nhưng sẽ được xử lý ngay mà không cần thu gom, tách nước thải từ nguồn, không luân chuyển nước thải đi nơi khác, không dồn chất ô nhiễm xuống hạ lưu.

Còn thời gian 2-3 tháng là xử lý phân hủy bùn hữu cơ mà không cần nạo vét cơ học chứ không phải là riêng thời gian xử lý nước thải.

Chi 150 tỷ lấy nước sông Hồng làm sạch Tô Lịch 

Tổng giám đốc công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội Võ Tiến Hùng vừa đề xuất chi 150 tỷ đồng lấy nước sông Hồng làm sạch hồ Tây và sông Tô Lịch, nếu được TP chấp thuận, công ty sẽ phối hợp với các đơn vị xây dựng hệ thống trạm bơm công suất 156.000 m3/h, dẫn nước từ sông Hồng qua hệ thống cống ngầm vào hồ Tây.

GS.TS Vũ Trọng Hồng - nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy lợi bày tỏ đồng tình với giải pháp được công ty Thoát nước Hà Nội đưa ra.

Theo ông, hiện nay tất cả các ý kiến đều có một điểm chung cho rằng phải có nước sông cho vào sông Tô Lịch để giảm bớt ô nhiễm. Với nguồn nước hồ Tây thì không đủ vì nó chỉ được xả khi nước hồ dâng cao.

Ông đưa ra lưu ý, sông Hồng là sông cổ, luôn luôn biến đổi dòng nên dễ bị bồi lấp hoặc xói lở, vì vậy vị trí chọn xây dựng trạm bơm cần ổn định, ít bị thay đổi, tránh việc xây dựng chỉ khoảng 3 năm lại phải thay đổi thì rất tốn chi phí.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Thuỷ lợi chia sẻ với nhiều ý kiến băn khoăn rằng nếu chỉ lấy nước sông Hồng vào thì sẽ đẩy ô nhiễm xuống sông Nhuệ, từ sông Nhuệ ra sông Đáy rồi trở lại chính sông Hồng.

Để giải quyết vấn đề trên, theo GS Hồng, trước tiên phải nạo vét sông Tô Lịch và Hà Nội phải tìm một khu nào đó để chôn lấp số bùn đó, vì bùn này không phải chất độc hay phóng xạ nên không quá lo ngại.

Sau khi nạo vét bùn thì mới cho nước vào sông Tô Lịch. Tất cả các họng ống xả phải được xử lý, nối về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá hoặc có thể xử lý nước thải tại chỗ.

PGS.TS Trần Hồng Côn, giảng viên khoa Hóa, trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội) thì cho rằng, giải pháp này có thể làm được nhưng không mang tính chất khoa học và căn cơ.

“Tôi không muốn ủng hộ, cũng không thích giải pháp này. Tôi muốn giải pháp triệt để và căn cơ hơn chứ không thể hôm nay thế này, hôm sau thế kia, tốn tiền thuế của dân”, ông Côn nêu quan điểm.

Ông Côn đồng tình với nhiều ý kiến cho rằng phương án này chỉ giống như pha loãng nước thải tại vị trí đó và đẩy chất thải xuống hạ lưu.

“Tất cả giải pháp đó như một trò chơi”, ông Côn nói.

Hiến kế làm sạch sông Tô Lịch, PGS.TS Trần Hồng Côn cho rằng, thứ nhất là không xả nước thải vào sông nữa; thứ hai là phải giữ mực nước sông từ 1-1,5m thì lúc đó nó tự làm sạch.

Đồng thời nguồn nước thải ra sông có độ ô nhiễm không vượt quá ngưỡng tự làm sạch của con sông thì tự nhiên sông sẽ sống lại. Khi đó nó có thể trở thành đường giao thông, thành nơi ngắm cảnh.