Ninh Thuận: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu

Mô hình trồng cây đậu xanh cho thu nhập cao.

Kết thúc vụ đông xuân và hè thu năm 2016, toàn tỉnh đã chuyển đổi được 2.036/1.536ha sang canh tác cây trồng cạn thay thế cho cây lúa (phải dừng sản xuất vì thiếu nước), vượt 32,55% kế hoạch. Kết quả này đã giúp người dân có thêm thu nhập  bình quân trên 20 triệu đồng/ha trong điều kiện hạn hán.

Đối với cây đậu xanh, nhờ hướng dẫn kịp thời, áp dụng đúng quy trình kỹ thuật, sử dụng giống đạt chất lượng theo tiêu chuẩn nên năng suất bình quân đạt 10,8 tạ/ha/vụ, lợi nhuận cao hơn trồng lúa trên cùng chân ruộng 1,6 lần. Ngoài việc cải tạo, nâng cao độ phì của đất trong điều kiện hạn, trồng cây đậu xanh sẽ tận thu được lượng phụ phẩm từ thân, lá cây dùng làm thức ăn gia súc.

Cây bắp lai được trồng trên chân ruộng lúa không đảm bảo nguồn nước tưới nhưng cho năng suất rất cao, đạt 63,5 tạ/ha, lợi nhuận cao hơn trồng lúa 1,8 lần.

Đối với cây mè vụ hè thu, năng suất bình quân đạt 7,8 tạ/ha, lợi nhuận thu được cao hơn trồng lúa 1,4 lần.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh tổ chức kết nối với một số doanh nghiệp có năng lực tài chính và thị trường tiêu thụ ổn định tham gia cung ứng giống cho nông dân. Đồng thời, doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho nông dân với mức giá sàn hợp lý, tạo sự yên tâm cho người dân tham gia liên kết. Bước đầu có trên 10% sản lượng đậu xanh, 60% sản lượng hạt mè và trên 1.000 tấn bắp lai được tiêu thụ thông qua hợp đồng.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong điều kiện hạn hán đã góp phần giải quyết việc làm, tạo thu nhập cho người dân khi không thể gieo trồng các loại cây trồng truyền thống sử dụng nhiều nước; giúp giá trị sản xuất của ngành trồng trọt đạt trên 39 triệu đồng/ha trong điều kiện nắng hạn kéo dài; tạo ra một khối lượng phụ phẩm (bắp, đậu xanh) để làm thức ăn cho gia súc nhai lại.

Đối với môi trường, việc chuyển đổi cây trồng cạn giúp tiết kiệm đáng kể lượng nước tưới, hạn chế việc khai thác nước ngầm; lượng nước tiết kiệm được để sử dụng cho nhu cầu sinh hoạt, nước uống cho gia súc và dự trữ cho vụ sản xuất tiếp theo. Ngoài ra, trên chân ruộng lúa sau khi trồng đậu xanh sẽ được bổ sung lượng đạm giúp nâng cao độ phì của đất; hạn chế tình trạng hoang mạc hóa đất nông nghiệp do thiếu nước bỏ vụ kéo dài; đồng thời luân canh cây trồng cạn như đậu xanh, bắp, mè, cỏ, rau trên đất lúa sẽ cắt đứt nguồn truyền sâu bệnh hại lúa.

Qua thực hiện chuyển đổi cơ cấu trồng, bước đầu nhận thức của người dân trong tỉnh được nâng lên, tạo tiền đề cho việc thực hiện phương thức luân canh cây trồng nhằm đa dạng hóa sản phẩm, sử dụng hợp lý nguồn nước tưới trong điều kiện ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng hiệu quả sử dụng đất, giảm thiểu sâu bệnh hại, mang lại hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập và cải thiện môi trường trong nông nghiệp. Các mô hình được bố trí ở nhiều vùng sản xuất khác nhau đã giúp nông dân tiếp cận phương pháp canh tác cây trồng cạn, thay đổi cây trồng truyền thống cần nhiều nước tưới thích ứng với hạn hán; phù hợp với điều kiện thời tiết khí hậu khắc nghiệt của tỉnh Ninh Thuận.

Hiệu quả kinh tế từ mô hình chuyển đổi cây trồng năm 2016 là cơ sở để Ninh Thuận tiếp tục mở rộng quy mô chuyển đổi cây trồng thích ứng với hạn hán gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong các năm tiếp theo.

Nguyễn Tin