Bài 2: Hạnh phúc vì “tôi là người nông dân”

>> Bài 1: Hình ảnh nông dân thời đại mới

Anh Nguyễn Hữu Quý (sinh năm 1977, thôn Ngò 2, xã Đồng Kỳ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang, hạnh phúc với những thành quả lao động mình đạt được và vinh dự là một trong những Nông dân xuất sắc năm 2023. (Ảnh: Thanh Tâm)

Những nông dân hạnh phúc

Không dấu nổi niềm hạnh phúc khi là một trong số 100 nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2023, anh Nguyễn Hữu Quý (sinh năm 1977, thôn Ngò 2, xã Đồng Kỳ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang) bất ngờ vì được báo giới “săn đón” hỏi han. Nụ cười tỏa sáng trên gương mặt người nông dân là minh chứng sinh động nhất cho niềm hạnh phúc và sự “tự hào là người nông dân Việt”.

Với sự cần cù, chịu khó, mạnh dạn ứng dụng khoa học, kĩ thuật vào chăn nuôi, anh Nguyễn Hữu Quý đã thành công với mô hình Chăn nuôi gà lai chọi thả vườn thương phẩm, cho lợi nhuận hàng tỷ đồng mỗi năm.

Chia sẻ về danh hiệu “Nông dân Việt Nam xuất sắc” năm 2023, anh Quý cho biết: Đây là niềm vui, vinh dự cũng như tự hào và vô cùng hạnh phúc đối với anh và gia đình, chính là sự ghi nhận cả quá trình lao động vất vả để đạt được thành quả như hôm nay. Danh hiệu này là động lực để anh tiếp tục phát triển kinh tế, thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau thoát đói nghèo, làm giàu chính đáng.

Anh kể, năm 2007, anh bắt tay vào xây dựng trang trại nuôi gà ở thôn Ngò 2 và mua thêm đất đồi của các hộ xung quanh, nâng tổng diện tích chăn nuôi lên 5,4 ha. Trang trại gà nằm trên đồi, xung quanh là keo, bạch đàn tạo không gian thoáng mát cho gà sinh trưởng. Bên cạnh đó, anh lại tận dụng được chất thải từ trang trại để bón cho cây trồng. Đến nay, trang trại của gia đình anh mỗi năm xuất bán khoảng từ 40 - 50 nghìn con gà, với doanh thu hàng tỷ đồng. Riêng năm 2022, doanh thu của anh đạt 8,7 tỷ đồng, trừ chi phí lợi nhuận mang lại khoảng 2,4 tỷ đồng.

Để đảm bảo chất lượng gà khi xuất bán được tốt nhất, anh thường xuyên cho gà nghe nhạc bằng cách lắp hệ thống loa trong chuồng, giúp con vật thuần tính, nhanh nhẹn, khỏe mạnh. Anh còn áp dụng công nghệ sinh học trong chăn nuôi; sử dụng hệ thống cho ăn, uống nước tự động. Cùng đó, chất thải từ chăn nuôi gà luôn được anh dọn dẹp, thu gom, xử lý, không để thải ra môi trường. Vì thế, gà của trang trại gia đình anh luôn có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, được thương lái ở Hà Nội và các chợ đầu mối về tận nơi đặt mua.

Để cùng nhau phát triển chăn nuôi bền vững, năm 2019, anh cùng một số hộ gia đình trong thôn Ngò 2 đã thành lập Tổ hợp tác chăn nuôi gà gồm 12 thành viên. Với vai trò làm Tổ trưởng, hàng năm mô hình của anh đón tiếp từ 10-20 đoàn khách đến thăm quan; đồng thời anh tư vấn, hướng dẫn, phổ biến kinh nghiệm chăn nuôi, áp dụng tiến bộ khoa học, kĩ thuật cho các hộ trong thôn, xã và chia sẻ kinh nghiệm cho mọi người đến thăm quan mô hình. Bên cạnh đó, mỗi năm gia đình anh còn hỗ trợ giống, vốn cho từ 7- 9 hộ nghèo, khó khăn để phát triển chăn nuôi. Đơn cử như gia đình anh Nguyễn Hữu Tuấn, thôn Ngò 2, nhờ được anh hướng dẫn kỹ thuật đến nay đã mở rộng quy mô đàn gà lai chọi lên hơn 8 nghìn con/năm.

Mô hình chăn nuôi gà lai chọi thả vườn kết hợp với trồng keo trên đồi  được gia đình anh Quý xây dựng tuần hoàn, khép kín. Việc trồng keo tạo ra môi trường thông thoáng, mát mẻ để anh Quý nuôi gà lai chọi thả vườn, còn nguồn phân gà được bón cho cây, từ đó đảm bảo tính bền vững, ổn định và tạo thu nhập cao cho gia đình.

Với thành tích chăn nuôi, anh Nguyễn Hữu Quý đã nhận được Bằng khen của UBND tỉnh Bắc Giang, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vì đã có thành xuất sắc trong phong trào nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2017-2022. Năm 2023, anh vinh dự được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vinh danh là nông dân Việt Nam xuất sắc.

Hồ hởi chia sẻ sau khi nhận danh hiệu nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2023, ông Lê Văn Sấm (65 tuổi, ở xã Thanh Hải, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre) là nông dân xuất sắc năm 2023 có lợi nhuận lớn nhất cho biết, gần 20 năm qua ông cũng trải qua nhiều thăng trầm với con tôm. Để đạt được thành quả như ngày hôm nay là một quá trình không ngừng học hỏi và trải qua nhiều cung bậc cảm xúc từ thất bại đến thành công.

Theo ông Sấm, năm 2006, ông bắt đầu đào ao, nuôi tôm biển. Thời gian đầu, những ao tôm của ông êm thuận, liên tục trúng vụ và trở nên có tiếng tăm trong huyện về nuôi tôm. Nhưng niềm vui ấy cũng chỉ được dăm năm bởi ông và hầu hết mọi người nuôi tôm không chú trọng việc xử lý ao nuôi và xử lý nước thải, gây ô nhiễm môi trường nuôi khiến tôm bị bệnh, chết nhiều, dẫn đến thất vụ, rơi vào tình trạng thua lỗ, nợ nần, phải bỏ ao.

"Giai đoạn 2012 - 2014, tôi loay hoay, chật vật với con tôm bởi càng nuôi thì càng lỗ, nợ nần lên tới cả trăm triệu đồng, có những lúc chán nản tôi cũng muốn treo ao", ông Sấm nói.

Đúng thời điểm khó khăn nhất, ông được một số anh em giới thiệu tham quan mô hình nuôi tôm theo hướng nông nghiệp công nghệ cao tại các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, có nhiều ưu điểm như có thể kiểm soát được môi trường nuôi, quản lý dịch bệnh, năng suất tôm thu hoạch cao gấp nhiều lần so với nuôi truyền thống.

"Thấy người ta đầu tư có hiệu quả nhưng do vốn đầu tư cao nên tôi vay mượn thêm tiền để làm thử nghiệm một ao nuôi khoảng 1.000m2. Ngay trong vụ đầu tiên, tôi trúng đậm với 8 tấn tôm, thu về khoảng 800 triệu đồng, số này vừa thu đủ vốn lại vừa có lãi", ông Sấm cho biết, sau đó ông mạnh dạn phát triển, mở rộng thêm các ao nuôi, bình quân năng suất cao nhất là 9,2 tấn/ao, mỗi vụ thu về gần 1 tỉ đồng/ao.

Hiện, ông đang nuôi khoảng 45ha tôm công nghệ cao, sản lượng trung bình 50 - 70 tấn/ha, mỗi năm lượng tôm thịt bán ra thị trường trên 500 - 700 tấn. Trừ các chi phí đầu tư, mỗi năm ông thu lời khoảng 30 - 40 tỉ đồng, riêng năm 2022 "được mùa, được giá" nên ông lãi 50 tỉ đồng.

Có lẽ con số lợi nhuận đạt 50 tỷ đồng là niềm mơ ước của bao người nông dân. Bởi vậy mới thấm đẫm ý nghĩa, cứ không ngừng nỗ lực thì hạnh phúc sẽ gọi tên.

Dù thu lợi nhuận cao nhưng do chi phí đầu tư lớn và rủi ro luôn tiềm ẩn, nên ông Sấm mong muốn Nhà nước có chính sách vay vốn ưu đãi cho những nông dân muốn đi theo hướng công nghệ cao để họ có vốn đầu tư ban đầu.

Ngoài ra, Nhà nước, chính quyền địa phương cần quan tâm đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi và điện để người dân có thể đầu tư, nuôi tôm theo hướng công nghệ cao, từ đó nghề nuôi tôm sẽ bền vững hơn.

"Là một nông dân có nhiều kinh nghiệm nuôi tôm công nghệ cao, nếu bà con nào muốn học hỏi, làm theo thì tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ", ông Sấm tươi cười chất phác nói.

Tạo nên những “nông sản hạnh phúc”

Chia sẻ thêm suy nghĩ từ một lần dự hội chợ lương thực thực phẩm quốc tế tại Thái Lan, Bộ trưởng Lê Minh Hoan kể: "Hội chợ này tôi quan tâm đến khái niệm xu thế tiêu dùng thế giới. Họ đưa ra 3 loại nông sản: Nông sản dinh dưỡng, nông sản hạnh phúc và nông sản hòa hợp. Rõ ràng, tầng lớp trung lưu ngày càng nhiều lên, thu nhập tăng, đời sống người dân được cải thiện, người ta không nghĩ đến ăn no mà còn ăn cho vui, cho ngon. Dù phân khúc này hiện nay chưa phổ biến nhưng nó sẽ là một xu thế trong tương lai.

Tôi có ý nghĩ về "nông sản hạnh phúc" khi được vận chuyển qua Hà Giang, cung đường nơi sỏi đá cũng nở hoa, gắn liền với câu chuyện tự hào, xúc động về huyền thoại thanh niên xung phong mở đường, lưu mãi tuổi xuân? Tại sao không nghĩ đến "nông sản hạnh phúc", những "ruộng bậc thang hạnh phúc" khắp miền Tây Bắc, được vun trồng, chăm sóc từ chính đôi tay, bằng cả tấm lòng và trái tim của những người dân hài lòng và hạnh phúc?"

Anh Nguyễn Văn Chiến (Đông Tảo, Khoái Châu, Hưng Yên) chăm sóc vườn bưởi của gia đình. (Ảnh: Thanh Tâm)

Trải lòng về con đường phát triển của nông nghiệp và các thế hệ nông dân tương lai, Tư lệnh nhà Nông cho rằng, nhiều năm liền, cứ nói đến nông nghiệp là nói đến sự vất vả, gian truân, hệ lụy là hiện nay có xu thế con em nông dân rời xa nông nghiệp. Nếu không trân quý nông dân, coi trọng sản xuất nông nghiệp thì trong tương lai sẽ có vấn đề xã hội, tạo sự đứt gãy của dòng chảy xã hội.

"Do đó, đã đến lúc người nông dân phải thay đổi tư duy sản xuất, làm ra những sản phẩm an toàn, trách nhiệm và khi nhắc đến là cảm thấy tự hào. Nhiệm vụ của ngành chức năng, các hội đoàn thể là phải kiên trì cùng người nông dân định hình lại nền nông nghiệp", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Hướng đến nền nông nghiệp trách nhiệm

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, nông dân nước ta hiện cơ bản đã phân hóa thành 3 nhóm. Có người đã vượt lên, vận hành trang trại hàng chục hecta đất. Nhóm trung là những người canh tác trên mảnh đất một vài nghìn m2 đến vài ha. Nhóm còn lại là những nông dân đã không còn đất sản xuất, đi làm thuê cho nông dân khác.

"Với mỗi nhóm nông dân lại cần những giải pháp khác nhau. Với chủ trang trại lớn, họ không cần hỗ trợ nhiều nữa, chúng ta chỉ vận động họ hợp tác để dẫn dắt những người khác.

Chủ yếu tập trung giải pháp cho 2 nhóm còn lại. Nhóm có đất sản xuất quy mô trung bình, chúng ta thúc đẩy liên kết để gia tăng nguồn lực. Với nhóm có quá ít và không có đất sản xuất thì cần phương án chuyển đổi nghề, có thể họ vẫn ở địa phương nhưng làm việc khác.

Theo ông Hoan, biến đổi khí hậu đã trở thành chuyện rất rõ ràng. Biến động thị trường cũng thể hiện rõ trong những năm qua, các nước liên tục mở cửa, đóng cửa và dựng hàng rào kỹ thuật với nông sản Việt.

"Biến chuyển xu thế tiêu dùng, từ ăn no đến ăn ngon đến ăn sạch, ăn dinh dưỡng. Đến nay, người ta mua gạo còn kèm điều kiện truy xuất nguồn gốc. Họ yêu cầu việc sản xuất không tác động xấu tới môi trường, không gây suy giảm đa dạng sinh học hay ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng. Như EU đã áp đặt lệnh không mua nông sản sản xuất từ đất rừng bị tàn phá, bất kể sản phẩm ngon, sạch, chất lượng ra sao", Bộ trưởng nói.

Trước biến động, ông Hoan cho biết nông nghiệp Việt Nam không thể đứng yên, cần hành động để thay đổi để phát triển. Theo ông Hoan, chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn cần giải quyết 3 vấn đề gồm phát huy thành tựu, sửa chữa sai lầm và hướng tới những điều chưa có.

"Nông nghiệp nước ta đã từng phát triển với việc đánh đổi môi trường, sức khỏe cộng đồng, giá trị cao nhưng chi phí cũng cao. Sản xuất không rõ nguồn gốc, tự phát, người mua người bán không biết nhau mà kết nối qua hệ thống thương lái chằng chịt. Thế giới đang hướng tới nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm và bền vững, Việt Nam không đứng ngoài xu thế", Bộ trưởng nói.

Chiến lược phát triển hướng tới nền nông nghiệp thông minh, tích hợp đa giá trị, chi phí thấp giá trị cao. Ông cho rằng trong thời đại mới nông dân cần chủ động hơn, người làm nông nghiệp phải chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế, từ tạo ra sản phẩm, tạo ra thương phẩm.

"Thay đổi tư duy năng suất, sản lượng sang tư duy chuỗi giá trị, tiếp cận thị trường. Sẽ rủi ro nếu sản phẩm không thành thương phẩm hoặc đến thị trường không bền vững, đến với chi phí cao.

Bán hàng thô là nấc thang thấp nhất của nền kinh tế, tiếp đó là bán sản phẩm đã chế biến, rồi đến bán hàng hóa được tích hợp dịch vụ. Nấc thang cao nhất là nền kinh tế trải nghiệm hay chính là du lịch, đây là điều chúng ta chưa có.

Lúc này người ta không còn mua con cá, trái xoài mà người ta đến ao, đến vườn xem cách trồng xoài, nuôi cá ra sao. Trải nghiệm thì không có giá so sánh, người ta mua vì thích, vì cảm xúc, vì hạnh phúc", ông Hoan nói.

Vị Tư lệnh nhà Nông cho rằng, không kỳ vọng tất cả nông dân đều cùng lúc có thể làm du lịch, nhưng có thể lan tỏa dần. Có khách tới, nông thôn sẽ năng động, nông dân sẽ tự hào, hạnh phúc khi làm nông nghiệp./.