Cần các giải pháp đồng bộ để bảo vệ kênh rạch

TP.HCM có dân số hơn chục triệu người, mỗi ngày có hàng chục ngàn tấn rác thải nhưng khâu xử lý hiện nay phần lớn là chôn lấp, lâu ngày hẳn sẽ tác hại đến môi trường. Có thể nói xả rác bừa bãi đã trở thành thói quen xấu của nhiều người.

Đủ các loại rác thải ra môi trường ở nội thành lẫn ngoại thành, như vứt rác, xà bần và những đồ gia dụng bị hư hỏng không còn dùng như chăn màn, giường tủ, bàn ghế. Đêm khuya đổ trộm phế thải xây dựng, phế liệu xuống sông, kênh, rạch, ao, hồ.

Thậm chí, còn thải ra môi trường nước các loại rác thải điện tử như máy in, máy vi tính, điện thoại, nhựa...

Bên cạnh rác sinh hoạt thì vẫn còn nhiều cơ sở sản xuất xả nước thải trái phép chưa qua xử lý hoặc có hệ thống xử lý nhưng chỉ để đối phó khi có cơ quan chức năng kiểm tra. Chừng nào mức xử phạt còn thấp hơn chi phí bỏ ra xử lý chất thải thì vẫn còn tình trạng xả thải gây ô nhiễm, vi phạm bảo vệ môi trường.

Rác làm ô nhiễm nguồn nước khiến cá trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè chết hàng loạt

Theo Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TP.HCM, việc vớt rác trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè làm hằng ngày nhưng cũng chỉ cải thiện được một phần tình trạng ô nhiễm. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến cá trên dòng kênh này chết hàng loạt trong thời gian qua, nhất là vào đầu mùa mưa.

Lý giải tình trạng tái ô nhiễm các dòng kênh, giới chuyên môn cho rằng đó là hệ quả tất yếu của việc chưa xử lý triệt để nước thải trước khi xả ra môi trường. Cụ thể, tuyến cống bao dọc kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè thuộc dự án vệ sinh môi trường (giai đoạn 1) đã được hoàn thành với dự kiến thu gom toàn bộ lượng nước thải của khoảng bảy quận ven kênh. 

Tương tự, đối với kênh Tàu Hủ - Bến Nghé - Kênh Đôi - Kênh Tẻ, nhà máy Bình Hưng (giai đoạn 1) mới chỉ xử lý nước thải cho lưu vực 1.000ha tại các quận 1, 3, 5 và một phần quận 10, 11. Còn lưu vực rộng 2.000ha thuộc các quận 6, 8, 11, Tân Bình, Bình Thạnh và huyện Bình Chánh vẫn phải chờ triển khai giai đoạn tiếp theo. 

Dự án cải tạo kênh Tân Hóa - Lò Gốm cũng chưa có nhà máy xử lý nước thải, do đó phần lớn nước thải sinh hoạt từ các hộ dân dọc các kênh này đều đổ trực tiếp ra kênh gây ô nhiễm.

Giải bài toán thu gom, xử lý nước thải

Thực tế cho thấy một trong những nguyên nhân dẫn đến việc xử lý nước thải kém hiệu quả là do đầu tư không đồng bộ. Có nơi xây xong hệ thống cống bao thu gom thì chưa xây xong nhà máy xử lý nước thải (như kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè), có nơi xây xong nhà máy xử lý nước thải thì lại chưa có hệ thống cống bao thu gom và chuyển tải nước thải về nhà máy (dự án Tham Lương - Bến Cát).

Theo quy hoạch, ở 12 lưu vực thoát nước sẽ có 12 nhà máy xử lý nước thải, nhưng đến nay chỉ có ba nhà máy được xây xong và hoạt động chưa hết công suất bao gồm: Bình Hưng (công suất 141.000m3/ngày), Bình Hưng Hòa (30.000m3/ngày) và Tham Lương - Bến Cát (15.000m3/ngày). Ngoài ra, còn có một số trạm xử lý nước thải phân tán của khu dân cư. Với các nhà máy này, tổng lượng nước thải qua xử lý hiện nay chỉ chiếm 12,6%.

Hiện nay, lượng nước thải đô thị phát sinh của TP.HCM khoảng 1,54 triệu m3/ngày. Nguồn nước thải chưa được xử lý xả trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm nguồn nước mặt, ảnh hưởng đời sống sinh hoạt của người dân.

Nếu không hoàn thiện hạ tầng thu gom, tách biệt các nguồn nước thải (nước mưa, nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp) và không có giải pháp xử lý triệt để nước thải trước khi xả ra môi trường thì không thể giải quyết căn cơ tình trạng ô nhiễm sông, kênh, rạch ở TP.HCM.

Cần thực hiện đồng bộ các giải pháp