Để đạt hiệu quả cao trong sản xuất: Người làm vườn phải nắm vững khoa học kỹ thuật

Bên cạnh những mặt tích cực, thời gian qua, kinh tế VAC còn nhiều hạn chế, bất cập như: quy mô nhỏ lẻ, cơ cấu cây trồng - vật nuôi chưa hợp lý; ứng dụng tiến bộ kỹ thuật chưa đồng bộ, nhất là khâu sơ chế, đóng gói, bảo quản, truy xuất nguồn gốc; năng suất, chất lượng chưa đồng đều, giá trị và sức cạnh tranh thấp…

 

Khắc phục tình trạng trên, cần nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, việc phổ biến tiến bộ kỹ thuật (TBKT), tập huấn nâng cao kỹ năng, tay nghề, thích ứng với tình hình mới vô cùng quan trọng với người làm kinh tế VAC.

Đây cũng là thế mạnh của Hội Làm vườn Việt Nam (HLV VN) từ khi thành lập đến nay.

Nhân dịp Xuân mới Nhâm Dần - 2022, phóng viên Tạp chí Kinh tế nông thôn có cuộc trò chuyện với PGS. TS. Nguyễn Xuân Hồng, Chủ tịch HLV VN xung quanh nội dung trên.

Chủ tịch có nhận xét gì về thực trạng tay nghề của nông dân nói chung, hội viên HLV nói riêng? So với trình độ tay nghề của nông dân các nước trong khu vực, người làm vườn Việt Nam có thua kém?

Tay nghề của nông dân là khả năng nghề nghiệp, bao gồm kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm làm nghề nông. Người có tay nghề cao sẽ có năng suất lao động cao, chất lượng sản phẩm tốt, đáp ứng yêu cầu của thị trường.

Những năm gần đây, nhờ đẩy mạnh công tác khuyến nông, chuyển giao  TBKT vào sản xuất và thực hiện Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn, tay nghề của nông dân Việt Nam nói chung và hội viên HLV nói riêng đã từng bước được nâng cao và có tiến bộ đáng kể so với trước đây. Đã xuất hiện ngày càng nhiều những nông dân kinh doanh, sản xuất giỏi với cách làm sáng tạo, làm chủ TBKT, kể cả công nghệ cao, không ngừng nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Sản phẩm nghề làm vườn của nông dân Việt nam đã có mặt trên thị trường của hàng trăm quốc gia và vùng lãnh thổ, được người tiêu dùng ưa chuộng, kể cả tại những thị trường “khó tính” nhất như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia, Hàn Quốc… Nghề làm vườn đã khẳng định vai trò quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững ở nước ta.

Tuy nhiên, tay nghề của nông dân Việt Nam nói chung và hội viên HLV nói riêng vẫn còn nhiều mặt hạn chế, chưa toàn diện, đặc biệt còn thiếu những kỹ năng cơ bản để sản xuất ra các sản phẩm chất lượng tốt, độ đồng đều cao, đảm bảo an toàn thực phẩm, giá thành thấp. Việc sử dụng chưa hợp lý phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thiếu các biện pháp phù hợp trong bảo quản nông sản sau thu hoạch và trong quá trình vận chuyển, tiêu thụ vẫn còn khá phổ biến, dẫn đến tình trạng chi phí sản xuất cao và luôn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm, giảm khả năng cạnh tranh của nông sản trên thị trường trong nước và quốc tế. Đây là  thực trạng khá phổ biến tại nước ta, cần có giải pháp để cải thiện. 

Không những thế, liên kết giữa nông dân với nông dân và giữa nông dân với doanh nghiệp trong quá trình sản xuất, tiêu thụ nông sản vẫn còn nhiều hạn chế. Phần lớn người làm vườn quan tâm chủ yếu đến các kỹ thuật để đạt năng suất cao nhưng lại ít quan tâm và thiếu các kiến thức để thực hiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn, yêu cầu truy xuất nguồn gốc sản phẩm và phát triển thị trường tiêu thụ cho sản phẩm của mình.  Ngoài ra, tay nghề của nông dân ở các vùng miền và các lĩnh vực sản xuất khác nhau cũng không đồng đều. Những người làm vườn có tay nghề tốt chủ yếu tập trung ở vùng ven đô của các thành phố lớn. Ở các địa phương vùng sâu, vùng xa, người làm vườn vẫn chủ yếu làm theo kinh nghiệm và tập quán cũ, việc tiếp cận TBKT còn gặp nhiều hạn chế.

Tôi cho rằng, tay nghề nói chung của người làm vườn Việt Nam hiện nay mới chỉ đạt mức trung bình trong khu vực ASEAN. Tuy nhiên, với tinh thần ham học hỏi, cần cù, chịu khó và trí sáng tạo của người Việt nam cùng với các chính sách của Nhà nước tăng cường đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thời gian tới, chắc chắn tay nghề của nông dân nói chung và của hội viên Hội Làm vườn nói riêng sẽ tiếp tục được nâng cao.

Chủ tịch có thể nêu vài nét về kết quả tập huấn chuyển giao TBKT của HLV VN thời gian qua?

 Để đạt hiệu quả sản xuất cao, người làm vườn cần phải có những kiến thức và kỹ năng nhất định. Chính vì vậy, công tác tuyên truyền, tập huấn kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế vườn luôn được HLV VN và HLV các địa phương đặc biệt quan tâm.

Chỉ tính riêng trong năm 2021, HLV các địa phương trong toàn quốc đã phối hợp với các đơn vị của ngành Nông nghiệp và PTNT tổ chức trên 600 lớp tập huấn với trên 36.000 người được bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, hướng dẫn áp dụng TBKT về nông nghiệp, phát triển kinh tế VAC.

Hệ thống của HLV đã xây dựng thành công 380 mô hình VAC, mô hình sản xuất rau, quả an toàn theo VietGAP, GlobalGAP, trình diễn kỹ thuật công nghệ mới, các mô hình vườn mẫu, vườn đô thị, vườn hữu cơ, trang trại sinh thái, sản xuất, chế biến các sản phẩm OCOP.

Các hoạt động tập huấn và chuyển giao TBKT của Hội luôn được đông đảo hội viên và nông dân tích cực tham gia và đánh giá cao. Các mô hình kinh tế VAC có hiệu quả cao đã được giới thiệu rộng rãi cho  hội viên để nhân rộng.

Trong năm 2021, mặc dù gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, Trung ương Hội vẫn phối hợp với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức được 3 lớp tập huấn nâng cao năng lực tổ chức sản xuất, hợp tác liên kết trong phát triển kinh tế VAC cho đội ngũ cán bộ HLV các địa phương.

Hội phối hợp với Cục Trồng trọt, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức Diễn đàn khuyến nông @ “Ứng dụng khoa học công nghệ nâng cao hiệu quả mô hình kinh tế VAC” theo hình thức trực tiếp và trực tuyền tại 5 điểm cầu (Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Bắc Ninh, Bắc Giang), thu hút 180 người tham gia, trong đó có 120 nông dân. Tại diễn đàn, các chuyên gia, cán bộ Hội, nhà vườn và doanh nghiệp đã thảo luận, đánh giá những thuận lợi, khó khăn, thách thức trong phát triển kinh tế VAC tại Việt Nam; đồng thời xác định các giải pháp chính, trong đó tập trung đẩy mạnh ứng dụng TBKT vào sản xuất nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, đảm bảo an toàn thực phẩm, thích ứng với biến đổi khí hậu. Công tác truyền thông và tập huấn đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Hội cũng đã phối hợp với các địa phương triển khai Dự án Khuyến nông Trung ương về cải tạo vườn tạp (2019 - 2021) tại 6 tỉnh miền núi phía Bắc (Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Giang, Thái Nguyên, Phú Thọ và Hòa Bình). Các mô hình thành công của Dự án sẽ là những điểm đến để chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm cải tạo vườn tạp cho hội viên và nông dân.

HLV sẽ có giải pháp tập huấn chuyển giao TBKT  như thế nào trong thời gian tới để giúp hội viên thích ứng trong tình hình mới – vừa phòng chống dịch, vừa phát triển kinh tế, thưa Chủ tịch?

Dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các hoạt động tập huấn và chuyển giao TBKT của Hội. Để giúp hội viên thích ứng trong tình hình mới - vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế, HLV VN xác định một số giải pháp cụ thể sau:

Áp dụng rộng rãi và hiệu quả công nghệ thông tin trong hoạt động Hội. Công tác tập huấn, giới thiệu, hướng dẫn  TBKT sẽ được thực hiện với các hình thức đa dạng, phù hợp tình hình của từng địa phương như: trực tiếp, trực tuyến, hoặc kết hợp trực tiếp và trực tuyến.

Nội dung của các lớp tập huấn, các diễn đàn, hội thảo chuyên đề phải thiết thực, xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của hội viên. HLV các địa phương sẽ thực hiện việc khảo sát, đề xuất các vấn đề mà người làm vườn quan tâm, cần sự hỗ trợ, tư vấn. Trên cơ sở đó, Trung ương Hội sẽ tổ chức các lớp tập huấn hoặc diễn đàn, mời các chuyên gia có kinh nghiệm trong từng lĩnh vực, chuyên đề để hướng dẫn các vấn đề cụ thể, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của hội viên.

Ngoài những vấn đề mang tính kỹ thuật, nội dung tập huấn sẽ chú trọng nhiều hơn hơn đến các vấn đề quan trọng khác như: an toàn thực phẩm, liên kết sản xuất, phát triển thị trường, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu, vườn đô thị và chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng  website của Hội và Tạp chí Kinh tế nông thôn/kinhtenongthon.vn trong việc đăng tải thông tin về TBKT, giới thiệu các mô hình phát triển kinh tế VAC hiệu quả để nhân rộng trong sản xuất, góp phần nâng cao thu nhập cho hội viên và nông dân.

Khai thác tốt kiến thức, kinh nghiệm của đội ngũ chuyên gia của Hội để hướng dẫn, tư vấn các vấn đề phát sinh trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của hội viên.

Tiếp tục phối hợp hiệu quả với các đơn vị thuộc ngành Nông nghiệp và PTNT, các hội, hiệp hội, doanh nghiệp… để khai thác hiệu quả các nguồn lực phục vụ công tác tập huấn, chuyển giao TBKT với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với tình hình thực tiễn từng địa phương, góp phần phát triển kinh tế VAC nói riêng và nông nghiệp, nông thôn nói chung.

Trân trọng cảm ơn Chủ tịch!