Báo động chất lượng nước uống đóng chai

Mới đây, đoàn thanh tra liên ngành do Sở Khoa học và Công nghệ (KH-CN) tỉnh Nghệ An chủ trì đã kiểm tra đột xuất một số cơ sở sản xuất trên địa bàn và phát hiện 21/37 mẫu nước không đạt chất lượng theo quy chuẩn, khiến không ít người giật mình.

Một cơ sở sản xuất nước uống, nước đóng chai như thế này liệu đã đúng quy định hay chưa?

Chất lượng... biết mô mà lần!

Để tìm hiểu thực hư chất lượng của nước uống đóng chai, chúng tôi “mục sở thị” một số cơ sở sản xuất. Điểm đến đầu tiên là cơ sở sản xuất nước uống tinh khiết có tên là Vistar nằm trên con hẻm nhỏ của đường Hàm Nghi (TP.Vinh). Cơ sở chỉ rộng chưa đầy 100m2 nhưng lại là nơi ăn uống, sinh sống, ngủ nghỉ của không ít người. Lúc chúng tôi vừa có mặt, nhiều lao động đang trong tư thế cởi trần, mặc quần đùi ngồi lau chùi các vỏ chai để tái chế; vỏ chai đủ chủng loại vứt bừa bãi ngay trên sàn. Phía trong không gian chỉ rộng khoảng 10m2 có 3 chiếc bình lọc, chủ cơ sở cho biết, đó là nơi sản xuất… nước uống tinh khiết.

Đến cơ sở sản xuất nước có tên là Trường Sơn tại đường Bùi Dương Lịch, phường Quán Bàu (TP. Vinh), mọi thứ còn tồi tệ hơn. Cơ sở này chỉ rộng khoảng 70m2. Nhân viên… vô tư đánh trần làm việc, không găng tay, không khẩu trang. Người thì rửa bình, người dán nhãn, người chiết rót nước. Việc sản xuất cũng rất thủ công, nghĩa là nước được bơm vào bể, sau đó bơm chuyền lên để lọc qua 3 cột là than hoạt tính, ion, thạch anh, lọc qua màng RO và cuối cùng được tiệt trùng bằng tia cực tím trước khi đóng chai. Chưa nói đến chất lượng nguồn nước cũng như dây chuyền sản xuất, chỉ nhìn cách mà các cơ sở nói trên đang làm cũng đủ để giật mình về công nghệ sản xuất nước tinh khiết.

Theo quy định, quy trình sản xuất nước đóng bình phải trải qua các bước: nước thô được lọc qua than hoạt tính để khử mùi, sau đó trao đổi ion khử các loại khoáng, lọc ngược để khử các sinh vật. Và qua hệ thống đóng chai phải là môi trường vô trùng, có tia cực tím để chống vi sinh vật. Nếu làm đúng quy trình trên thì nước đóng bình đến tay người tiêu dùng không thể có giá từ 8.000 - 9.000 đồng/ bình 20 lít được?

Điều làm chúng tôi bất ngờ là, khi hỏi các cơ sở sản xuất về giấy tờ cũng như các số liệu liên quan đến chất lượng, họ đều xuất trình đầy đủ. Điều đó trái ngược hoàn toàn với những gì được chứng kiến ở các cơ sở, khiến chúng tôi không khỏi băn khoăn: Dựa vào đâu mà các nhà sản xuất có thể tung sản phẩm ra thị trường một cách tự tin như vậy?

Cơ quan chức năng nói gì?

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Chánh thanh tra Sở KHCN tỉnh Nghệ An, cho biết: “Mới đây, đoàn thanh tra liên ngành gồm: Cảnh sát kinh tế (PC 46), Thanh tra Sở Y tế, Chi cục Quản lý thị trường, Chi cục Tiêu chuẩn- Đo lường- Chất lượng và Sở KHCN tỉnh Nghệ An đã tiến hành kiểm tra đột xuất 41 cơ sở sản xuất, kinh doanh nước uống, nước đóng chai trên địa bàn tỉnh, lấy 37 mẫu nước để thử nghiệm chất lượng tại Viện Vệ sinh An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Qua xét nghiệm thấy, 21/37 mẫu nước không đạt chất lượng theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Hầu hết các mẫu này đều không đạt ở các chỉ tiêu vi sinh vật. Trong quá trình kiểm tra, nhiều cơ sở không có sản phẩm, có nghĩa là cơ sở đăng ký một nơi, còn sản xuất sản phẩm ở một nơi khác. Một số đơn vị chỉ có người lao động đang làm việc, còn chủ doanh nghiệp trốn tránh, không xuất hiện, thậm chí dùng nhiều lực lượng đe dọa đoàn thanh tra, buộc chúng tôi phải gọi báo lực lượng công an”.

Nghiêm trọng hơn, trong quá trình thanh tra, đoàn đã phát hiện nhiều cơ sở sản xuất sử dụng Phiếu kết quả thử nghiệm chất lượng nước do Phòng thử nghiệm Vilas 236 thuộc Chi cục Tiêu chuẩn- Đo lường- Chất lượng tỉnh cung cấp, làm thủ tục công bố hợp quy cũng như kiểm soát chất lượng nước định kỳ hàng năm có một số dấu hiệu bất thường. Thời gian cấp phiếu này trong khoảng tháng 03/2013 đến 6/2015. Đoàn thanh tra cũng đã tiến hành xử phạt vi phạm hành chính đối với 21 cơ sở này với tổng số tiền 35,5 triệu đồng, buộc thu hồi tất cả các lô hàng hóa vi phạm.

Dư luận đặt câu hỏi, vì sao nhiều cơ sở sản xuất nước uống, nước đóng chai không đạt chất lượng như vậy nhưng trong quá trình tung ra bán ngoài thị trường vẫn không hề bị phát hiện dù được cơ quan quản lý Nhà nước là Chi cục VSATTP kiểm tra, thanh tra một năm 2 lần?

Liên quan đến việc “ bảo kê” cho nhiều cơ sở sản xuất sử dụng phiếu kết quả thử nghiệm chất lượng nước “rởm” do Phòng thử nghiệm Vilas 236 cung cấp làm thủ tục công bố hợp quy, ông Phan Ngọc Quang, Chi cục trưởng Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường- Chất lượng Nghệ An, khẳng định: Các phiếu kiểm nghiệm trên hoàn toàn không phải do Vilas 236 cấp vì phòng này đã chấm dứt hoạt động từ tháng 10/2012, trong khi các phiếu trên có thời gian cấp từ tháng 3/2013 đến tháng 6/2015. Như vậy, có thể khẳng định, các phiếu kết quả thử nghiệm chất lượng nước do Vilas 236 cấp mà các cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng để làm thủ tục công bố hợp quy là giả mạo.

Hiện, Thanh tra Sở KHCN Nghệ An đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở Y tế kiểm tra làm rõ sai phạm cũng như xem xét đình chỉ hoạt động, rút giấy phép đối với tất cả các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai đang sử dụng kết quả thử nghiệm giả. Buộc các cơ sở này thực hiện lại quy trình đăng ký, kiểm nghiệm chất lượng từ đầu, cho đến khi nào có biện pháp khắc phục lỗi vi phạm mới được phép hoạt động trở lại.

Đình Lam