Tình trạng xây nhà trên đất nông nghiệp như “nấm sau mưa”?

Cụ thể, tại khu phố 2, phường Bắc Sơn, TP. Thanh Hoá xuất hiện một công trình nhà ở 2 tầng kiên cố nằm giữa khu đất trồng các loại cây ăn quả và ao. Thời điểm phóng viên có mặt, ngôi nhà đã được tháo dỡ phần mái, cửa và được quây lưới che chắn xung quanh.

Người dân sinh sống ở đây cho biết, công trình được xây dựng vào khoảng cuối năm 2021, thời gian thi công diễn ra khá lâu nhưng do chính quyền địa phương buông lỏng quản lý, thiếu kiên quyết trong xử lý vi phạm nên mới để xảy ra tình trạng xây dựng một công trình trái phép trên đất nông nghiệp.

Liên quan đến vụ việc, UBND phường Bắc Sơn cung cấp thông tin, tháng 12/2021 UBND phường Bắc Sơn đã lập biên bản vi phạm hành chính về hành vi xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp tại khu phố 2, yêu cầu gia đình ông Vũ Ngọc Tuấn (chủ ngôi nhà) chấm dứt ngay hành vi vi phạm.

Sáu tháng sau, UBND phường Bắc Sơn ban hành Quyết định 206/QĐ-KPHQ buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm của ông Tuấn. Hành vi vi phạm cụ thể được UBND phường Bắc Sơn xác định đó là: Chuyển đất trồng cây lâu năm, đất trồng cây hàng năm sang đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị (xây dựng công trình trên diện tích đất trồng cây lâu năm, đất trồng cây hàng năm tại khu phố 2). UBND phường Bắc Sơn không ban hành quyết định xử phạt với lý do quá thời hạn ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Cũng trong ngày 8-6-2022, UBND phường phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, Đội Kiểm tra quy tắc đô thị thị xã, Công ty CP Phát triển Tân Hà Trung tổ chức hội nghị làm việc với ông Vũ Ngọc Tuấn.

Tại biên bản làm việc này, ông Tuấn nêu ý kiến: Nguồn gốc đất gia đình đang sử dụng tại khu phố 2 là đất PAM theo dự án 327, PAM 4304 của Nhà nước, gia đình nhận chuyển nhượng lại của ông Hàm và một số hộ dân khác, hiện gia đình đang sử dụng để sản xuất nông nghiệp. Đối với các công trình xây dựng, gia đình đã có một phần công trình xây dựng từ những năm 1980. Đến nay, gia đình xin các cơ quan chức năng để xây dựng nhà trông coi và bảo quản sản phẩm nông nghiệp nhưng không được cơ quan nào tiếp nhận. Tất cả các công trình xây dựng đều là công trình tạm, không có móng làm nơi trông coi sản phẩm, làm nhà kho và để chăn nuôi chứ không phải công trình kiên cố.

Tuy nhiên, kết luận buổi làm việc, các bên liên quan yêu cầu ông Tuấn thực hiện nghiêm các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực đất đai, chấm dứt hoàn toàn các hành vi vi phạm, tháo dỡ công trình vi phạm trên đất nông nghiệp mà ông đã xây dựng. Hạn cuối cho ông Tuấn tháo dỡ toàn bộ các công trình vi phạm là hết ngày 20-6-2022. Nếu hết thời hạn trên, ông Tuấn không tự giác tháo dỡ, chính quyền sẽ tổ chức lực lượng cưỡng chế theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, đến hạn ngày 20-6-2022 các lực lượng chức năng kiểm tra hiện trạng khu vực vi phạm, ông Vũ Ngọc Tuấn vẫn chưa thực hiện tháo dỡ công trình.

Ngày 1-7-2022 UBND phường Bắc Sơn tiếp tục ban hành Quyết định số 231/QĐ-CCKPHO về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả với ông Vũ Ngọc Tuấn. Ngày 8-7-2022, UBND phường phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, Đội Kiểm tra quy tắc đô thị thị xã, Công ty CP Phát triển Tân Hà Trung tiếp tục tổ chức hội nghị làm việc với ông Tuấn để tuyên truyền, vận động nhưng sự việc đến nay vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Thông tin báo chí, ông Nguyễn Văn Trường, Chủ tịch UBND phường Bắc Sơn cho biết: Diện tích đất tại khu phố 2 là đất của các hộ dân được thống nhất với nông trường để thực hiện các dự án phủ xanh đất trống đồi núi trọc từ thời điểm nhiều năm trước. Từ đó đến nay, các hộ vẫn sử dụng đất để canh tác. Tuy nhiên, khu đất lại nằm trong diện tích mà UBND tỉnh giao cho Công ty TNHH Nông Công nghiệp Hà Trung (nay là Công ty CP Phát triển Tân Hà Trung) thuê đất tại thị xã Bỉm Sơn và huyện Hà Trung để sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp (UBND tỉnh cho thuê đất tại Quyết định số 5144/QĐ-UBND ngày 4-12-2019).

Đối với vụ việc xây nhà trên đất nông nghiệp tại khu phố 2, UBND phường đã nhiều lần lập biên bản xử lý, trong đó đề nghị Công ty CP Phát triển Tân Hà Trung tăng cường quản lý đối với diện tích đất được UBND tỉnh cho thuê, tăng cường trách nhiệm trong việc ngăn chặn, xử lý vi phạm. Đối với hành vi vi phạm của ông Vũ Ngọc Tuấn, UBND phường Bắc Sơn đã nhiều lần làm việc, tổ chức tuyên truyền, vận động và yêu cầu gia đình tự tháo dỡ. Vừa qua, ông Vũ Ngọc Tuấn đã tự nguyện tháo dỡ xong phần mái và phần cửa. Gia đình ông Tuấn có đơn kiến nghị xin để lại làm nơi chăn nuôi và lợp lưới trồng phong lan để không tổn hại đến kinh tế gia đình.

Ông Nguyễn Văn Trường, Chủ tịch UBND phường Bắc Sơn cho biết thêm: Ban đầu, UBND phường đã xây dựng phương án thực hiện Quyết định số 231/QĐ-CCKPHO về việc cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả, tuy nhiên, sau khi nghiên cứu các quy định, nhận thấy công trình vi phạm nằm trên đất đã được giao cho tổ chức thuê nên UBND phường không có thẩm quyền giải quyết vụ việc. UBND phường đã báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của cơ quan cấp trên xem xét, chỉ đạo để có biện pháp xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Bắc Sơn là địa phương có không ít công trình vi phạm xây dựng trên đất nông nghiệp từ những năm trước đây. Những bất cập trong việc bàn giao, trách nhiệm trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn phường cũng là một trong những nguyên nhân dễ dẫn đến vi phạm của người dân. Từ thực tế vụ việc xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp tại khu phố 2, phường Bắc Sơn, chính quyền thị xã Bỉm Sơn cần có những động thái tích cực hơn để kiên quyết xử lý dứt điểm những công trình vi phạm, bảo đảm kỷ cương pháp luật.

Chủ tịch xã bị tố chiếm dụng và xây dựng trên đất công trái phép

Trong giai đoạn năm 2008 – 2011 tại UBND xã Tráng Liệt nay là UBND thị trấn Kẻ Sặt, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương, tố cáo ông Phạm Đỗ Lâm hiện đang là Chủ tịch UBND thị trấn Kẻ Sặt đã san lấp, lấn chiếm khu ao Cát – Đo đạc và xây dựng. Cho đến nay, ông Lâm đã xây dựng lên ngôi nhà 2 tầng kiên cố.

Những năm qua khu ao Cát bị nhiều hộ lấn chiếm nên không còn nguồn nước tưới tiêu thủy lợi vì thế đã có khoảng gần chục hộ xã viên đội sản xuất số 8 phải nhượng lại ruộng canh tác 03. Từ 2008 -2011 việc san lấp trái phép trở nên rầm rộ. Đặc biệt, từ năm 2016 đến nay những công trình kiên cố 2,3 tầng mọc lên nhiều hơn, trong đó có nhà ông Phạm Đỗ Lâm.

Theo báo cáo của UBND thị trấn Kẻ Sặt, ông Phạm Đỗ Lâm - Chủ tịch UBND thị trấn Kẻ Sặt cho biết: "Việc tố cáo tôi lấn chiếm, xây dựng trên nguồn gốc đất công là không đúng. Khoảng những năm 1999, 2000 ông Phạm Văn Hà là em ruột tôi có cùng một số người khác sử dụng để thả cá, trồng rau, trong quá trình sử dụng ông Hà và các hộ dân có đổ vật liệu xây dựng, đất, cát để bồi lấp ao, đến khoảng năm 2004 ông Hà có xây ngôi nhà trên đất đó với diện tích khoảng 100m2 và đón bố mẹ tôi ra ở, các hộ khác cùng nuôi cá, trồng rau với ông Hà cũng san lấp và xây nhà rồi đã chuyển nhượng lại cho các chủ sử dụng khác. Đến năm 2014 bố tôi qua đời, đến đầu năm 2017 vợ chồng tôi có dọn ra ở cùng với mẹ tôi để tiện việc trông nom, phụng dưỡng.

Cũng theo ông Lâm, "đến năm 2018 khi UBND huyện Bình Giang có dự án quy hoạch xây dựng khu dân cư mới ven Quốc lộ 38 đoạn từ Cầu Sặt đến Ngã năm mới, với tư cách là cán bộ, đảng viên tôi đã vận động mẹ tôi và các em trong gia đình trả lại đất để UBND huyện thực hiện dự án. Hiện nay, toàn bộ diện tích đất và tài sản trên đất đã được bàn giao cho Công ty TNHH Toàn Gia (là đơn vị trúng thầu thực hiện dự án). Tuy nhiên, hiện nay Công ty TNHH Toàn Gia chưa thi công đến vị trí trên nên vẫn đang cho gia đình ở nhờ trên khu đất đó trong thời gian gia đình chuẩn bị chỗ ở mới".

Được biết, năm 2018 UBND huyện Bình Giang có dự án quy hoạch xây dựng khu dân cư mới ven Quốc lộ 38 từ Cầu Sặt đến ngã Năm mới, do Công ty TNHH Toàn Gia là chủ đầu tư. Trong đó toàn bộ diện tích khu ao Cát đã xây dựng nằm trong quy hoạch phải giải tỏa. Và ông Phạm Đỗ Lâm, Chủ tịch UNBD thị trấn cho hay, "sau khi Hội đồng giải phóng mặt bằng huyện tiến hành kiểm kê, kiểm đếm tài sản trên đất, tiền đền bù đã được chi trả về cho UBND trị trấn, về kinh phí hỗ trợ công vượt lập và tài sản trên đất đã được chi trả cho gia đình tôi. Hiện nay Công ty TNHH Toàn Gia chưa thi công đến vị trí trên nên vẫn đang cho gia đình ở nhờ trên khu đất đó trong thời gian gia đình chuẩn bị chỗ ở mới".

Qua đó, tại khu vực ao Cát có nhiều căn nhà 2,3 tầng xây dựng san sát nhau. Phóng viên đã đặt lịch làm việc với UBND huyện Bình Giang, tuy nhiên đã gần một tháng qua vẫn không nhận được phản hồi từ phía lãnh đạo UBND huyện này.

Vào tháng 6/2022, Bí thư Đảng ủy thị trấn Kẻ Sặt Quách Công Thọ đã ban hành Nghị quyết về việc tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo rà soát, xử lý các vi phạm về đất đai trên địa bàn thị trấn.

Theo đó, yêu cầu UBND thị trấn rà soát, thống kê chi tiết, đảm bảo không bỏ sót các vi phạm đất đai đến thời điểm này trên địa bàn thị trấn. Đánh giá vi phạm của từng trường hợp. Nghiêm cấm không để phát sinh các vi phạm mới, giữ nguyên hiện trạng các vi phạm cũ.

Tại phiên họp thường kỳ tháng 6/2022 của tỉnh Hải Dương, liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất nông nghiệp chuyển đổi và vi phạm xây dựng nhà trông coi trên đất chuyển đổi, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hải Dương Lưu Văn Bản nhận định, tại các địa phương đã có sự buông lỏng quản lý, chỉ đạo thiếu quyết liệt dẫn đến tình trạng xây dựng không đúng quy định trên đất chuyển đổi. Trong đó, có cả nguyên nhân do sự phối hợp không tốt giữa các ngành của tỉnh và các địa phương. Quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo của UBND sẽ kiên quyết xử lý các công trình vi phạm, không có vùng cấm. Nếu địa phương nào còn để phát sinh tình trạng vi phạm xây dựng công trình trên đất chuyển đổi thì cán bộ, lãnh đạo địa phương phải chịu trách nhiệm trước tỉnh.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hải Dương Lưu Văn Bản yêu cầu UBND cấp huyện chỉ đạo các địa phương rà soát, thống kê cụ thể các trường hợp xây vi phạm xây dựng công trình trên đất chuyển đổi. Trong đó, cần phân loại công trình, xác định rõ thời gian xây dựng, quy mô và mức độ vi phạm. Đồng thời, các địa phương rà soát, thống kê diện tích đất do UBND cấp xã quản lý, trong đó thống kê tổng diện tích đến nay đã bị biến tướng, giao cho tổ chức, cá nhân sử dụng vào mục đích khác, từ đó đề xuất, tham mưu giải pháp quản lý, xử lý.