Kiên quyết gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản

Do đó, các địa phương miền Trung cần phối hợp với nhau để quản lý tàu cá, truy xuất nguồn gốc hải sản.

Các tỉnh miền Trung 'bắt tay' quản lý tàu cá, truy xuất nguồn gốc hải sản

UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết vừa ký kết quy chế phối hợp với 10 tỉnh miền Trung khác, gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa trong công tác quản lý tàu cá hoạt động khai thác thủy sản trên biển.

100% tàu cá trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã thực hiện sơn màu cabin để đánh dấu tàu cá theo đúng quy định. Ảnh: Bích Nguyên

Việc ký kết phối hợp giữa các tỉnh nhằm phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm, khai thác bất hợp pháp nguồn lợi thủy sản, vi phạm vùng biển nước ngoài, đối với tàu cá và thuyền viên của tỉnh này trong hoạt động khai thác thủy sản trên vùng biển của tỉnh kia.

Theo quy chế, UBND các tỉnh thống nhất chỉ đạo sở, ngành, đoàn thể có liên quan, tăng cường tuyên truyền sâu rộng văn bản chỉ đạo của Trung ương, địa phương về việc không đánh bắt thủy sản vi phạm vùng biển nước ngoài và trong lĩnh vực thủy sản, đặc biệt là Luật Thủy sản 2017 cho ngư dân. Đồng thời, tuyên truyền cho ngư dân biết ranh giới vùng biển Việt Nam với các nước, nhất là khu vực chưa phân định, chồng lấn, nhạy cảm...

Các tỉnh có nhiệm vụ thống kê, giám sát số lượng tàu cá đang hoạt động trên biển cũng như việc đăng ký, đăng kiểm tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho các tàu. Đồng thời, giám sát việc tàu cá chấp hành cập cảng chỉ định, chống khai thác bất hợp pháp và cập cảng bốc dỡ thủy sản không đúng quy định.

1 tỉnh sẽ cùng phối hợp, hỗ trợ tăng cường kiểm tra, kiểm soát tàu cá, thuyền viên hoạt động khai thác thủy sản có dấu hiệu vi phạm vùng biển nước ngoài; trong đó, chú trọng tàu cá, thuyền viên trong danh sách được đề nghị tăng cường hỗ trợ kiểm tra, kiểm soát.

Ngoài ra, các tỉnh thực hiện việc quản lý, kiểm soát tàu cá của các tỉnh khác đến hoạt động cũng giống như tàu cá của tỉnh nhà và có trách nhiệm trong quản lý, tổ chức tuyên truyền, nhắc nhở không để tàu cá của các tỉnh khác đến hoạt động đánh bắt thủy sản vi phạm pháp luật, kể cả đánh bắt thủy sản vi phạm vùng biển nước ngoài.

Các tỉnh thống nhất chỉ đạo lực lượng Bộ đội Biên phòng làm tốt việc tuần tra kiểm soát, đăng ký, kiểm chứng phương tiện xuất, nhập bến tại các đồn biên phòng, trạm kiểm soát biên phòng; kiên quyết xử lý không cho tàu cá xuất bến khi không có đủ giấy tờ, trang thiết bị theo quy định…

Ông Nguyễn Công Hoàng - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh - cho biết, hiện toàn tỉnh có 2.784 tàu cá, trong đó có 439 tàu dài 12-15m, hoạt động tại vùng lộng; 96 chiếc dài từ 15m trở lên làm các nghề câu, vó, mành, vây, lồng bẫy, chụp mực... 2.249 tàu còn lại các các tàu nhỏ dưới 12m, chiếm hơn 80%, làm nghề rê, câu, hoạt động ven bờ trong tỉnh.

“Tàu cá toàn tỉnh đều đánh dấu, vẽ biển số theo quy định, trong đó hơn 90% tàu cá đã có giấy phép khai thác thủy sản. Sản lượng khai thác thủy sản hàng năm đạt gần 39.000 tấn. Việc các tỉnh phối hợp với nhau sẽ giúp việc quản lý tàu cá cũng như truy xuất nguồn lợi thủy hải sản đánh bắt đầy đủ, chính xác hơn”, ông Hoàng nói.

“Gỡ thẻ vàng” phải gắn với trách nhiệm của người đứng đầu

Theo ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ NN-PTNT), Tổ trưởng Tổ chống khai thác IUU cho biết, nguyên nhân chưa gỡ được “thẻ vàng” có cả khách quan và chủ quan. Tuy nhiên chủ yếu là do trình độ, ý thức chấp hành pháp luật của người dân chưa cao; một số lực lượng chức năng, địa phương chưa làm hết chức trách, nhiệm vụ được giao trong thực hiện các quy định chống khai thác IUU; có cả tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu thủy sản chưa thực hiện nghiêm túc các quy định về IUU.

Ngư dân Khánh Hòa đưa hải sản lên bờ

Tổ chức bộ máy quản lý ngành thủy sản từ trung ương đến địa phương, việc đầu tư, bố trí nhân lực, kinh phí, cơ sở hạ tầng nghề cá để quản lý hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo, đáp ứng yêu cầu chống khai thác IUU, trong khi đội tàu cá hiện có tương đối lớn so với các nước trong khu vực.

Thực hiện khuyến nghị của EC về cắt giảm số lượng tàu cá và cường lực khai thác, Bộ NN-PTNT đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương rà soát lại toàn bộ số lượng tàu cá, cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase; ban hành văn bản chỉ đạo địa phương tạm dừng chấp thuận đóng mới cho tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên, tạm dừng cho phép hoán cải tàu cá có chiều dài dưới 15m thành tàu có chiều dài trên 15m; rà soát và xem xét điều chỉnh giảm hạn ngạch giấy phép khai thác thủy sản tại vùng ven bờ và vùng lộng xác thực với số tàu cá hiện có của địa phương, phù hợp với quy định của Luật Thủy sản năm 2017.

Ông Hùng cũng cho biết, tính đến nay, cơ quan chức năng đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá có chiều dài trên 15m đạt 28.797/29.489 tàu, chiếm 97,65%. Các tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình là tàu đang nằm bờ, ngưng hoạt động và thuộc diện chờ giải bản, xóa đăng ký… Tuy nhiên, tình trạng vi phạm vẫn còn tiếp diễn.

Từ đầu năm 2023 đến ngày 11-8 đã xảy ra 26 tàu/166 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, tập trung tại các tỉnh Bình Định, Khánh Hòa, Bình Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu, Tiền Giang, Cà Mau và Kiên Giang. Tình trạng tàu cá không cập cảng chỉ định theo quy định vẫn diễn ra như ở tỉnh Cà Mau, Kiên Giang. Hiện mới chỉ có 13 tỉnh thành lập kiểm ngư địa phương. Đáng chú ý là, phía EC khẳng định không gỡ cảnh báo “thẻ vàng” nếu không chấm dứt tình trạng này!

Ví dụ, để gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, Thái Lan đã kiện toàn lại tổ chức bộ máy từ trung ương đến địa phương, thành lập mới 31 trung tâm, tăng số lượng từ 14 lên 24 đầu mối với gần 4.000 cán bộ… Thái Lan chỉ có khoảng 30.000 tàu cá, bằng khoảng 1/3 so với Việt Nam.

Thực hiện quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” trong đợt kiểm tra tới của EC, Bộ NN-PTNT kiến nghị Chính Phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Đặc biệt, các địa phương phải thực hiện gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện, bằng mọi biện pháp yêu cầu chủ tàu cá bật thiết bị giám sát hành trình khi tham gia khai thác hải sản. Tuân thủ nghiêm quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc...Ông Hùng cho biết.

Cần tháo gỡ các điểm nghẽn

Nhằm chung tay tháo gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) đối với ngành thủy sản khai thác của Việt Nam, tỉnh Quảng Nam đang triển khai các giải pháp, trước tiên là đẩy mạnh tuyên truyền, vận động ngư dân chấm dứt tình trạng vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản, nâng cao năng lực truy suất nguồn gốc thủy sản.

Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá Quảng Nam, lỗi mà ngư dân hay mắc phải nhất là mất tín hiệu giám sát hành trình của tàu cá, tàu cá vào cảng không báo trước 1 giờ... Với những lỗi như thế này, Văn phòng sẽ chuyển hồ sơ vụ việc lên Chi cục Thủy sản để có biện pháp nhắc nhở, xử phạt. Trong 6 tháng đầu năm 2023, Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá Quảng Nam ghi nhận 130 vụ/130 tàu bị mất tín hiệu giám sát hành trình, chủ yếu do lỗi chủ quan. Số tàu trên đã bị xử phạt hành chính, nhắc nhở và yêu cầu viết cam kết không tái phạm. Cùng với đó, tỉnh cũng xử lý rất “mạnh tay” với các tàu vi phạm vùng biển nước ngoài để sớm chấm dứt tình trạng này.

Bên cạnh đó còn có những khó khăn là lực lượng làm việc tại Văn phòng rất mỏng, trong khi yêu cầu công việc đòi hỏi phải tổ chức trực 24/24 giờ. Văn phòng hiện tại cũng chưa có trụ sở, phải thuê phòng làm việc. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ hiện chưa được đào tạo bài bản về chống khai thác IUU, chủ yếu là cán bộ làm việc kiêm nhiệm. Hơn nữa, các chế độ dành cho cán bộ làm công tác này lại chưa đảm bảo.

Nhằm khẩn trương gỡ “thẻ vàng” cùng cả nước, hiện, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam đang tiếp tục quản lý chặt chẽ đội tàu, thường xuyên theo dõi, cảnh báo các tàu cá có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài. BĐBP Quảng Nam cũng đã rà soát, thống kê, thông báo và tham mưu cho địa phương về thực trạng các tàu cá không về địa phương neo đậu, để có biện pháp theo dõi, nâng cao trách nhiệm của địa phương trong quản lý tàu cá hoạt động.

Hướng tới nghề cá bền vững và đảm bảo chống khai thác IUU hiệu quả, tỉnh Quảng Nam đang kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm ứng dụng hệ thống nhật ký điện tử trên tàu khai thác hải sản xa bờ, nhằm giúp ngư dân tiết kiệm thời gian, quản lý tốt sản lượng khai thác, tạo điều kiện thuận lợi trong truy suất nguồn gốc hải sản.