Cần có chính sách đặc thù phát triển HTX phi nông nghiệp

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ thăm các gian hàng tại Hội nghị - Ảnh: VGP/Thành Chung

 

Ngày 30/9, tại Hà Nội, Ban Chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể, Hợp tác xã phối hợp với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức Hội nghị toàn quốc Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp.

Đây là lần đầu tiên cả nước triển khai tổng kết, đánh giá về hợp tác xã trong lĩnh vực phi nông nghiệp sau khi có Nghị quyết 13, là bước quan trọng tiến tới tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết của Trung ương trong phát triển kinh tế tập thể (KTTT) nói chung.

Sau 15 năm triển khai Nghị quyết 13, kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt là phát triển các tổ hợp tác, hợp tác xã, góp phần xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Việc thực hiện Nghị quyết 13 giúp các hợp tác xã thoát khỏi tình trạng yếu kém. Tính đến năm 2018, cả nước có hơn 64.000 tổ hợp tác, trong đó thành lập mới trên 8.700 hợp tác xã phi nông nghiệp. Đặc biệt là vốn điều lệ tăng gấp 5,2 lần đạt hơn 18.400 tỉ đồng…

Theo các đại biểu, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách và pháp luật về kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp chưa được quan tâm đúng mức; nhận thức về bản chất, nguyên tắc, chủ trương, chính sách và pháp luật hợp tác xã còn hạn chế, chưa nắm bắt được các vấn đề thực tiễn và xu hướng phát triển. Số lượng các loại hình kinh tế tập thể còn thấp so với nhu cầu và tiềm năng liên kết, hợp tác, phát triển trong ngành công nghiệp và dịch vụ…

Để đạt mục tiêu đến năm 2030, số lượng các loại hình kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp tăng trưởng từ 8% đến 15%; có 260.000 Tổ hợp tác, 25.000 hợp tác xã và Liên hiệp hợp tác xã; thu hút 8 triệu thành viên và tạo việc làm cho 4,5 triệu lao động; Cán bộ điều hành hợp tác xã được đào tạo và có năng lực quản trị, các thành viên và người lao động được phổ biến kiến thức và đào tạo nghề; vốn điều lệ tăng 10%/năm; 80% hợp tác xã hoạt động có hiệu quả… các đại biểu đề xuất, tiếp tục nâng cao nhận thức hơn nữa về vai trò quan trọng của kinh tế tập thể; tổ chức triển khai quyết liệt, có hiệu quả các chủ trương, cơ chế, chính sách đã ban hành nhằm củng cố và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, hợp tác xã trong thời kỳ mới.

Ông Trần Đỗ Liêm, Giám đốc HTX Vận tải Rạch Gầm (tỉnh Tiền Giang) cho biết, HTX đã hoạt động trên 40 năm nay, tuy nhiên, từ năm 2003 đến nay, HTX luôn thực hiện nguyên tắc tổ chức quản lý, dân chủ, minh bạch, gắn trách nhiệm với quyền lợi, nên đã thu hút được người dân tham gia HTX.

Từ khi có Nghị quyết 13 NQ TW về đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, HTX mạnh dạn hoàn chỉnh mô hình HTX kiểu mới. 

Đặc biệt, sau khi nước ta gia nhập WTO (2007), kinh tế tăng trưởng mạnh, trong 3 năm liền, HTX mở rộng đầu tư, đóng xà lan trọng tải lớn. Đầu tư trang thiết bị, máy móc cơ khí, nâng cấp xưởng đóng ghe, thành nhà máy đóng, sửa tàu, sà lan trọng tải 2.800 tấn. 

“Từ thành tích đó, năm 2013, được Thủ tướng công nhận đạt “Sản phẩm chất lượng Quốc gia”, “Bảng vàng doanh nghiệp văn hoá”. Trong 15 năm qua, từ 2003 – 2018, các chỉ tiêu kinh tế của HTX tăng 5 lần so năm 2002. 

Hiện, HTX có 127 thành viên, 117 tàu, sà lan; thành viên và người lao động trên 800 người; lương bình quân 5 – 10 triệu đồng/người/tháng”, ông Liêm chia sẻ. 

Ông Nguyễn Đức Quyền, Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thanh Hoá, cho biết: “Lĩnh vực phi nông nghiệp, nhất là kinh tế hợp tác, nếu làm tốt sẽ giúp ổn định đời sống và an ninh chính trị rất tốt. Hiện, Thanh Hóa có 933 HTX, trong đó có 577 HTX nông nghiệp (chiếm 64%), còn lại phi nông nghiệp. 

Kinh tế tập thể, không những ở trong nước, mà cả trên thế gới, được đánh giá là có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn là, để thành lập được 1 HTX phải qua 6 bước, và trong 5 ngày chưa chắc đã xong.  

Trong khi, để ra đời 1 doanh nghiệp chỉ cần 2 bước và 3 ngày đã xong. Nếu không thành lập được doanh nghiệp, mới thành lập HTX, vì sao vậy, đây là những điều chúng ta cần phải làm rõ. 

Mặt khác, cũng theo báo cáo của Liên minh HTXVN, năm 2018, thành lập mới được 10.000 HTX, nhưng cũng đã giải thể hơn 8.000 HTX. Chúng ta cần sớm tổng kết, rút kinh nghiệm vấn đề này”. 

Chủ trì và phát biểu tại Hội nghị, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết: Sau 15 năm khu vực kinh tế hợp tác, nòng cốt là HTX, đã thoát khỏi yếu kém, phát triển mạnh về số lượng, chất lượng ngày càng được nâng lên (trước đây chỉ 10 – 15%). 

Đặc biệt, trong lĩnh vực phi nông nghiệp, loại yếu nhất cũng đạt 50%, tốt nhất đạt 80%, thoát được yếu kém, đây là điều đáng mừng. Song, chưa thực sự tương xứng với vai trò, vị thế đổi mới của nền kinh tế quốc dân. 

Phó thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ vẫn còn những nhận thức khác nhau về HTX khi có nơi coi HTX là doanh nghiệp, có nơi coi là tổ chức kinh tế-xã hội. Cho rằng đó là sự lúng túng về địa vị pháp lý của HTX, Phó thủ tướng nhấn mạnh, HTX hoạt động theo Luật HTX (ngoại trừ yếu tố tiếp cận tín dụng bình đẳng như doanh nghiệp theo Nghị quyết 13-PV). 

Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 13, Phó thủ tướng giao các bộ, ngành, địa phương và Liên minh HTX Việt Nam nghiên cứu chỉnh sửa Luật HTX năm 2013 theo hướng tăng cường trách nhiệm của các thành viên trong HTX về phát triển tài sản không chia, phát triển thành viên…

Các bộ, ngành tiếp tục đánh giá các chính sách đất đai, tín dụng, cơ sở hạ tầng, tiếp cận thị trường, ứng dụng khoa học công nghệ… để thực hiện hiệu lực, hiệu quả hơn trong thực tiễn, tạo ra sức bật mới cho các HTX và các thành viên.

Phó thủ tướng đề nghị các bộ, địa phương kiện toàn, tổ chức lại bộ máy quản lý Nhà nước đối với KTTT, HTX, tạo sự thống nhất từ Trung ương đến địa phương nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán trong quản lý Nhà nước…

Đối với các địa phương, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đặc thù phát triển HTX phi nông nghiệp mà địa phương có tiềm năng, lợi thế; ưu tiên thực hiện hiệu quả một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho HTX lĩnh vực phi nông nghiệp phát triển.

Phó thủ tướng nêu rõ, kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp và các loại hình trong lĩnh vực phi nông nghiệp chắc chắn có sức sống mới cùng với thực hiện Chương trình "Mỗi xã phường một sản phẩm - OCOP" sẽ đóng góp nhiều hơn cho tăng trưởng, giải quyết việc làm, góp phần xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.