EVFTA: “Sân chơi” giúp doanh nghiệp Việt nâng tầm

Cạnh tranh từ những thứ nhỏ nhất

Hơn hai tháng qua, ông Phùng Văn Hiền, Giám đốc  Công ty TNHH Toàn cầu trái cây tươi (Bến Tre), liên hệ khắp nơi để tìm kiếm nhà cung cấp màng bọc thực phẩm và ống hút thân thiện môi trường cho các sản phẩm trái cây xuất sang EU, do các đối tác nhập khẩu tại EU sẽ không cho phép dùng loại nhựa dùng một lần để bọc trái cây cũng như dùng làm ống hút (bán kèm theo trái dừa) vào nước họ.

“Việt Nam không có các nhà cung cấp các sản phẩm làm từ vật liệu thay thế hay nhựa phân hủy sinh học hoàn toàn. Chúng tôi đang thử nghiệm ống hút bằng giấy và bằng gạo nhưng kết quả chưa được như ý. 

Còn màng bọc thực phẩm, mới có một đơn vị tuyên bố làm được loại túi nylon phân hủy hoàn toàn thành phân bón nhưng không biết có sản xuất được loại màng trong suốt bọc trái cây không. Đôi khi chỉ một số thay đổi nhỏ trong chính sách có thể làm khó cho kinh doanh”, ông Hiền nói.

Ông Đặng Hoàng Giang, Phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam, cho biết, thị trường hạt điều chế biến sâu (rang muối hoặc chế biến thành snack, sữa...) phát triển khá tốt. Nhưng gần đây, một tập đoàn đa quốc gia có doanh thu hằng năm bằng xuất khẩu của cả ngành điều đã đầu tư nhà máy chế biến tại nước ta. Với kinh nghiệm hàng trăm năm, khách hàng trên quy mô toàn cầu và tiềm lực tài chính hùng mạnh, DN trong nước rất khó có thể cạnh tranh với họ...

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), sẽ có những thách thức mới cho ngành thủy sản khi tham gia EVFTA như: các điều kiện về hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, quy tắc xuất xứ chặt hơn, có nhiều quy định mới và phức tạp hơn... Do đó, DN cần đặc biệt chú trọng thực hiện và đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn về lao động và môi trường, các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững...

DN FDI có lợi thế

Lợi ích từ việc ký kết các hiệp định FTA là việc tham gia các chuỗi cung ứng khu vực. Tuy kết quả trước mắt chưa cụ thể, cam kết cắt giảm thuế quan hoàn toàn từ các thị trường, cùng với việc hài hòa quy tắc nguồn gốc xuất xứ cũng như giảm thiểu các hàng rào phi thuế quan... đã giúp thúc đẩy DN hội nhập vào các chuỗi cung ứng trong khu vực. Nhưng, hiện nay, các DN đa số vừa và nhỏ của Việt Nam chưa thể tham gia sâu.

Ông Nguyễn Đức Khương, Phó giám đốc phụ trách nghiên cứu và Trưởng khoa Tài chính (Học viện Hành chính và Quản trị kinh doanh - Pháp), nhận định, DN Việt Nam đa số là vừa và nhỏ, thông thường là nhỏ chứ chưa đến vừa, nên năng lực nghiên cứu và phát triển có giới hạn, nguồn lực hạn chế, năng lực sản xuất cũng hạn chế, chưa kể các mối quan hệ làm ăn quốc tế cũng chưa nhiều...

Tại cuộc họp báo đầu tháng 6, bà Nguyễn Thị Quỳnh Nga, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương)đánh giá, các DN FDI có lợi thế hơn, vì đã nằm sẵn trong các chuỗi nên tiếp cận rất dễ các chính sách và nắm vững rất tốt. Vấn đề của DN Việt là khả năng tiếp cận thông tin, cạnh tranh và chất lượng sản phẩm. Thách thức này chúng ta bắt buộc phải trải qua. Không còn cách nào khác.

Không chỉ có màu hồng

Được nhận định là những ngành hưởng lợi nhất trong EVFTA, các DN thuỷ sản, dệt may, da giày đã sẵn sàng tâm thế tiếp cận thị trường 600 triệu dân của 28 quốc gia thuộc EU.

Ở ngành thủy sản, ông Ong Hàng Văn, Phó tổng giám đốc Công ty CP Thủy sản Trường Giang, cho biết, từ đầu năm 2019, dù chưa ký kết EVFTA, thị trường EU đã tăng nhập khẩu thủy sản Việt Nam tới hơn 30%. Nguyên nhân do sản phẩm ngày càng đáp ứng được chất lượng và phía EU có nhu cầu lớn với mặt hàng này. Với nền tảng đó, EVFTA sẽ là động lực bổ trợ để DN thủy sản trong nước xuất khẩu nhiều hơn nữa sang các thị trường trong khối EU.

“Chúng tôi xuất khẩu sang EU chỉ chiếm khoảng 10% tổng sản lượng xuất khẩu, chủ yếu xuất sang Đức, Anh. Chưa rõ tác động của EVFTA ở mức độ như thế nào nhưng tôi tin sản lượng xuất khẩu sang thị trường này sẽ tăng”, ông Văn nói.

Tuy nhiên, EVFTA không phải là  bức tranh toàn màu hồng. Ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), cho rằng, khi EVFTA có hiệu lực, hàng hóa Việt Nam sẽ gặp sự gia tăng cạnh tranh với hàng nhập khi hàng rào thuế quan dần được cắt giảm; các quy định về truy xuất nguồn gốc của các nước nhập khẩu hàng hóa ngày càng chặt chẽ và khắt khe hơn; vấn đề sở hữu trí tuệ, an toàn thực phẩm, minh bạch hóa thông tin về lao động được đề cao…

Gạo Việt Nam sẽ bị gạo Thái Lan, Campuchia, Myamar cạnh tranh; thủy sản, trong đó đặc biệt là tôm và cá tra của Việt Nam sẽ bị các sản phẩm của Agentina, Ấn Độ, Thái Lan, Bangladesh cạnh tranh. Hàng loạt vấn đề đặt ra, trong đó vấn đề an toàn thực phẩm, tồn dư hóa chất bảo vệ thực vật cần được giải quyết sớm và triệt để.

Ngoài ra, nguy cơ hàng Việt bị ”mượn danh” xuất sang EU cũng từng được các chuyên gia kinh tế cảnh báo. Điều này gây ra nhiều hệ luỵ khiến hàng hoá Việt xuất vào EU có thể bị áp thuế chống bán phá giá. Do đó, các DN cần đảm bảo quy tắc xuất xứ khi xuất khẩu vào EU nhằm tạo ra cơ hội cho chính mình.