Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhắc ‘câu thần chú’ để mở kho báu từ rừng

Nước ta đang có trên 14,86 triệu ha rừng, trong đó rừng tự nhiên gần 10,13 triệu ha và rừng trồng hơn 4,73 ha.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Đề án phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên rừng; tạo việc làm, tăng thu nhập, ổn định và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số, người dân miền núi, người làm nghề rừng và người dân sống gần rừng. 

Tại tọa đàm “Phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng Việt Nam" mới đây, Bộ trưởng NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, với rừng nếu chỉ nhìn vào giá trị lâm sản thì sẽ sớm cạn kiệt.

Ảnh: Cục Lâm nghiệp

Theo ông, chúng ta phải lùi ra xa để nhìn vào rừng, gắn được cấu trúc giá trị từ nhiều góc độ. Khi không gian giá trị được mở rộng thì ai cũng có được lợi ích, không còn xung đột và sẽ tìm cách để bảo vệ, phát triển rừng.

Với những tiềm năng đang có, giá trị của rừng phải cao gấp 10, gấp 100 lần nữa mới xứng đáng với hai chữ “rừng vàng”, Bộ trưởng nhấn mạnh. Song, muốn làm được điều đó, cần thổi được hồn, đưa được những câu chuyện vào những sản phẩm từ rừng để gia tăng giá trị.

Thực tế, việc phát huy giá trị của rừng đã được thực hiện từ lâu nhưng đơn lẻ. Do đó, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT) Phạm Hồng Lượng cho rằng, khi phát triển rừng bền vững, nhiều giá trị thì sẽ có nguồn lực để tái đầu tư cho bảo tồn và phát triển sinh kế cho người dân.

Để khai thác giá trị đa dụng của rừng, tạo thu nhập cho người dân dưới tán rừng, ông Lê Hoàng Thế - Giám đốc Công ty TNHH hệ sinh thái The VOS, cho biết, doanh nghiệp đã thực hiện mô hình trồng nấm linh chi đỏ dưới tán keo lai ở nhiều địa phương.

Theo ông, người dân trồng cây keo lai thông thường chỉ khoảng 5 năm sẽ được thu hoạch. Nhưng chỉ cần cây keo lai phát triển đến 8 năm tuổi thì giá trị tăng gấp đôi.

“Vậy trong 3 năm chờ gỗ lớn, người dân làm gì để sống?”, ông Thế nêu vấn đề và cho hay, có thể trồng nấm linh chi dưới tán keo lai. Thời gian trồng nấm chỉ 4 tháng sẽ cho thu hoạch với giá bán 1 triệu đồng/kg. Một năm có thể thu hoạch 3 vụ. Nếu tính về hiệu quả kinh tế, 1m2 trồng nấm linh chi đạt doanh thu 10 triệu đồng/năm.

Tại Đồng Nai, The VOS đã hợp tác trồng nấm linh chi dưới tán rừng keo lai với quy mô khoảng 230ha. Các hộ dân tham gia chương trình sẽ được doanh nghiệp hỗ trợ về giống nấm, chuyển giao kỹ thuật canh tác và bao tiêu sản phẩm... 

"Nấm linh chi trồng dưới tán rừng của chúng tôi đã được cấp giấy chứng nhận cho ra dược liệu cao hơn từ 1,5-2 lần so với nấm linh chi cùng loại ở một số nước trên thế giới, đã xuất khẩu sang Mỹ", ông Thế cho hay. 

Theo GS.TS Phạm Văn Điển, Hiệu trưởng Trường Đại học Lâm nghiệp, tương lai của ngành gỗ không chỉ là chế biến, xuất khẩu gỗ mà nghiên cứu và chế biến các sản phẩm giá trị gia tăng của rừng, tập trung vào các loài dược liệu, cây bản địa với những tính năng sinh học riêng biệt. 

Với hướng đi này, ông Điển cho rằng đây là một trong những con đường làm giàu bền vững từ rừng, bên cạnh khai thác các giá trị từ du lịch sinh thái rừng.

Ông Vũ Đức Quyền, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Hoàng Liên, thừa nhận, từ rừng có thể khai mở tiềm năng du lịch.

Vườn Quốc gia Hoàng Liên đang tổ chức nhiều hoạt động du lịch, phát huy giá trị văn hóa, tri thức bản địa bên cạnh giá trị sẵn có từ rừng. Các tour tuyến du lịch chủ yếu dựa vào cộng đồng dân cư bản địa sống gần rừng, chính người dân tham gia như những hướng dẫn viên du lịch xuyên qua các tuyến rừng già, giới thiệu các món ăn ngon, nét văn hóa đặc sắc.

“Bảo vệ rừng phải dựa vào cộng đồng nên phát triển du lịch cộng đồng dựa vào người dân là tất yếu. Khi người dân có thu nhập ổn định thì rừng được bảo vệ tốt hơn”, ông Quyền nhấn mạnh.

Đối với mục tiêu trồng rừng gỗ lớn, các chuyên gia cho rằng cần tập trung vào phát triển rừng gỗ lớn, truy xuất nguồn gốc và chứng chỉ cho rừng. Song muốn người dân yên tâm trồng rừng gỗ lớn, giải pháp hữu hiệu là phát triển kinh tế dưới tán rừng, trồng cây dược liệu ngắn ngày để đảm bảo thu nhập.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhìn nhận, Đề án phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng Việt Nam là “câu thần chú” hứa hẹn mở ra kho báu từ rừng. Và kho báu lớn nhất, không chỉ là nguồn lợi, là tài nguyên, mà hơn hết chính là tư duy mở: cùng trân trọng, nâng niu, vun đắp từng giá trị của rừng, để rừng mãi lên xanh, tỏa bóng mát cho thế hệ mai sau.