Hòa Bình phát triển nghề nuôi cá lồng gắn với du lịch

Mô hình được khách du lịch ưa chuộng

Ông Bùi Văn Thụ (64 tuổi), xóm Mơ, xã Hiền Lương (Đà Bắc) gắn bó với nghề nuôi cá lồng ngay từ những ngày đầu "vén nhà theo con nước lên”. Lồng cá của gia đình ông nằm ngay phía mặt tiền của 2 điểm du lịch nổi tiếng là Xoan Retreat và Mơ Village. Mặc dù chỉ có 3 lồng cá, nhưng vào những thời điểm tiêu thụ thuận lợi, không bị dịch bệnh, nghề nuôi cá đem lại thu nhập gần 100 triệu đồng cho gia đình ông.

Theo ông Thụ, cá lồng của gia đình ông nuôi hoàn toàn bằng cỏ, cá tép đánh bắt được từ lòng hồ nên không mất chi phí về thức ăn. Từ khi Xoan Retreat và Mơ village được xây dựng và đi vào hoạt động, khu vực nuôi cá lồng của gia đình ông hằng ngày nhộn nhịp khách chèo thuyền kayak. Ngoài ra, cá nuôi của gia đình ông cũng đã có lần được 2 điểm du lịch trên mua để phục vụ du khách.

Tuy nhiên, ông Thụ và những người nuôi cá ở đây mong muốn nhiều hơn thế. "Thỉnh thoảng có những đoàn khách từ khu du lịch ghé thăm xem chúng tôi cho cá ăn nhưng chưa nhiều. Chúng tôi mong muốn được liên kết với khu du lịch để phát triển nghề nuôi cá đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn” - ông Thụ bày tỏ.

Gia đình anh Phạm Hùng Sơn, xóm Mới, xã Thung Nai (Cao Phong) có quy mô nuôi cá lồng lớn hơn, với hàng chục lồng cá, mỗi năm đưa ra thị trường hàng chục tấn cá. Lồng nuôi được làm bằng kim loại nên chắc chắn, thuận lợi cho du khách tham quan, trải nghiệm nghề nuôi cá. Tuy nhiên, anh Sơn cũng cho biết chưa có nhiều đoàn khách đến tham quan mô hình nuôi cá lồng của gia đình. Phần lớn khách đi du lịch, chiêm bái tại đền Chúa Thác Bờ được các nhà thuyền chở vào các đảo để ăn uống. Còn ở xã Vầy Nưa (Đà Bắc), gia đình ông Lý Văn Thân, xóm Lau Bai đã nuôi cá lồng hàng chục năm. Mấy năm trước, ông đã nảy ra ý tưởng vừa nuôi cá, vừa làm dịch vụ phục vụ ăn uống trên nhà nổi ngay tại khu nuôi cá lồng. Ông đã đầu tư hơn 400 triệu đồng để làm nhà nổi phục vụ khách du lịch.

Gia đình ông Lý Văn Thân, xóm Lau Bai, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) là một trong những hộ đã gắn bó với nghề nuôi cá lồng 10 năm nay. Ông Thân cho biết, năm 2013, gia đình đã vay vốn ngân hàng để đầu tư nuôi cá lồng. Đến nay, gia đình ông sở hữu gần 20 lồng cá. Nhờ nuôi cá lồng mà kinh tế ngày càng khá giả hơn. Hiện nay, không chỉ nuôi cá lồng, gia đình ông Thân còn đầu tư nhà nổi để hướng tới phục vụ khách du lịch trong tương lai.

Gia đình ông Xa Văn Mong, xóm Dưng, xã Hiền Lương (Đà Bắc) cũng phát triển nghề nuôi cá lồng nhiều năm nay, với trên 20 lồng cá. Ông Mong cho biết, gia đình ông nuôi các loại cá rô phi đơn tính, lăng, trắm đen và trắm trắng. Trong thời điểm đầu ra thuận lợi và giá bán ổn định, trừ chi phí, mỗi lồng cá cho thu nhập từ 25 - 40 triệu đồng/năm (tuỳ loại cá). Mức thu nhập này cao hơn nhiều so với làm lâm nghiệp hay trồng ngô, sắn. Bên cạnh cung cấp cá thương phẩm ra thị trường trong và ngoài tỉnh, gia đình ông Mong còn bán cho một số điểm du lịch cộng đồng trong xã.

Mặc dù, nghề nuôi cá lồng đã đem lại hiệu quả kinh tế nhất định cho gia đình ông Thân, ông Mong và khoảng 2 nghìn hộ ở vùng lòng hồ thuỷ điện Hoà Bình. Tuy nhiên, giá trị kinh tế mà nghề nuôi cá lồng đem lại chưa thật sự bền vững, bởi chưa chủ động được đầu ra sản phẩm. Nguyên nhân là do còn thiếu sự liên kết trong sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Bình, tổ Tháu, phường Thái Bình, TP Hoà Bình đã gắn bó hơn 20 năm với nghề đánh bắt và nuôi cá lồng trên vùng hồ Hoà Bình. Hiện, gia đình ông có 7 lồng nuôi cá, chủ yếu là cá lăng, rô, chép... Tuy nhiên, mấy năm gần đây, khi thị trường bắt đầu bão hoà và đặc biệt là ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong 2 năm (2021 - 2022), giá cá thương phẩm trên vùng hồ Hoà Bình sụt giảm. Nhận thấy nếu chỉ trông chờ vào bè cá thì hiệu quả kinh tế mang lại không cao, gia đình ông Bình quyết định nâng cấp bè cá trở thành một homestay nổi trên mặt nước để đón khách du lịch.

Ông Bình cho biết, ban đầu chỉ là khách đi du lịch lòng hồ muốn ghé vào thưởng thức cá lòng hồ ngay tại bè, gia đình tôi phục vụ những đoàn khách đặt ăn. Sau đó, nhận thấy nhiều đoàn muốn ở lại trải nghiệm cảnh quan thiên nhiên vùng hồ nên gia đình mạnh dạn đầu tư thuyền chở khách, mở thêm các dịch vụ ăn nghỉ, chèo thuyền kayak trên vùng hồ.

Homestay được đầu tư khang trang từ bè cá của gia đình ông Nguyễn Văn Bình, tổ Tháu, phường Thái Bình, TP Hoà Bình là điểm đến thu hút khách tham quan, trải nghiệm.

Với việc chú trọng đầu tư trở thành một homestay nổi thoáng mát, sạch sẽ ngay khu vực vùng hồ Hoà Bình, gia đình ông Bình thường xuyên đón khách từ Hà Nội và các tỉnh lân cận về nghỉ ngơi, trải nghiệm. Không chỉ thu từ dịch vụ ăn, nghỉ, ông Bình còn bán cá thương phẩm cho khách du lịch ngay tại homestay mà không phải bán qua tư thương hoặc bán lẻ như trước. Trung bình mỗi tháng mùa hè, homestay của gia đình ông đón trên dưới 400 khách tham quan, trải nghiệm, mang lại nguồn thu nhập ổn định.

Đưa gia đình trải nghiệm tại homestay của gia đình ông Bình, anh Lê Nam, khách du lịch đến từ Hà Nội chia sẻ: Tôi đã được chiêm ngưỡng cảnh đẹp của hồ Hoà Bình khá nhiều lần nhưng đây là lần đầu tiên được trải nghiệm một "homestay nổi" vừa khang trang lại vừa mang đậm phong cách truyền thống như ở đây. Đồ ăn nấu đúng theo kiểu truyền thống với xôi ngũ sắc, cá nướng, gà luộc, măng nứa rất tươi ngon. Ở đây cũng có khá nhiều dịch vụ có thể trải nghiệm phù hợp với nhiều lứa tuổi như câu cá, bơi thuyền kayak, leo núi, tắm sông... rất thích hợp trải nghiệm mùa hè.

Hướng tới phát triển bền vững nghề

Hồ Hoà Bình là một trong những hồ chứa nước ngọt lớn nhất miền Bắc, tổng diện tích khoảng 8.900 ha, sức chứa 9,3 tỷ m3 nước. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi và sự quan tâm của các cấp, các ngành, nghề nuôi cá lồng đã có bước phát triển mạnh mẽ. Năm 2014 trong tỉnh mới có 1.700 lồng cá thì đến nay đã tăng lên gần 5.000 lồng cá, sản lượng trên 7.000 tấn/năm. Từ những chiếc lồng được làm bằng tre, bương nay đã được thay thế bằng khung sắt, kẽm và ống nhựa HDPE có độ bền cao, thân thiện với môi trường.

Theo Chi cục Thuỷ sản tỉnh, hiện nay có 5 cơ sở nuôi trên 100 lồng cá, còn đa số các cơ sở nuôi từ 20 - 50 lồng. Sản phẩm thuỷ sản phong phú, đa dạng, gồm: cá tươi sống, cá phile, cá một nắng, cá hun khói và các sản phẩm chế biến sâu đã được công nhận tiêu chuẩn OCOP 3 sao, 4 sao.

Những năm qua, nghề nuôi cá lồng phát triển mạnh trên vùng hồ Hoà Bình, đem lại thu nhập cho hàng nghìn hộ dân. Ảnh chụp tại xã Hiền Lương (Đà Bắc).

Theo Sở Nông nghiệp và PTNT, giai đoạn 2015-2023, nghề nuôi cá lồng trên hồ Hoà Bình phát triển rất nhanh, từ hơn 2,3 nghìn lồng lên gần 5 nghìn lồng cá. Hiện nay, trong Khu du lịch quốc gia hồ Hòa Bình có 16 dự án đầu tư dịch vụ, văn hóa và du lịch được cấp phép hoặc cấp giấy chứng nhận đầu tư, với tổng nguồn vốn khoảng 3.304 tỷ đồng. Nắm bắt xu hướng, nhu cầu của khách du lịch khi đến hồ Hòa Bình, nhiều hộ đã phát triển mô hình nuôi cá lồng gắn với phát triển du lịch, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hiện có khoảng trên 20 hộ nuôi trồng thủy sản trên hồ Hòa Bình đã đăng ký loại hình hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái.

Với những tiềm năng lớn, tỉnh đang xây dựng Đề án Phát triển thủy sản hồ chứa thủy điện Hòa Bình gắn với du lịch đến năm 2030. Mục tiêu xây dựng 8 vùng nuôi trồng thủy sản lồng, bè tập trung gắn với các tour, tuyến, điểm du lịch khu vực hồ Hòa Bình. Phấn đấu có 80% cơ sở nuôi cá lồng áp dụng quy trình sản xuất nuôi trồng thủy sản tốt (VietGAP) hoặc tương đương kết hợp với các hoạt động du lịch như: tham quan, học tập, câu cá giải trí và trải nghiệm về nuôi thủy sản, tạo ra sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn. Qua đó, góp phần thu hút khoảng 1,6 triệu lượt khách du lịch đến với Khu du lịch quốc gia hồ Hòa Bình, giải quyết việc làm cho khoảng 4.000 lao động.

Ông Lương Thanh Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản cho biết: Những năm qua, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh đã ban hành các chính sách hỗ trợ, khuyến khích để phát triển nuôi cá lồng vùng hồ thủy điện Hòa Bình. Ngành thuỷ sản đã không ngừng nỗ lực tuyên truyền, chuyển giao khoa học kỹ thuật, công nghệ mới. Đồng thời đưa các đối tượng mới có giá trị kinh tế cao vào sản xuất để tái cơ cấu ngành thuỷ sản, nâng cao giá trị trên diện tích nuôi trồng như: nuôi cá tầm trong lồng tại xã Hiền Lương (Đà Bắc); nuôi thử nghiệm cá chình bông, cá chạch trong lồng tại thành phố Hoà Bình, bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế cho người nuôi.

Đến nay, Hòa Bình dần xây dựng được thương hiệu cá, tôm sông Đà, đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận nhãn nhiệu Cá sông Đà - Hòa Bình, Tôm sông Đà - Hòa Bình; xây dựng được 3 chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm. Ngành thuỷ sản tiếp tục triển khai thực hiện các giải pháp nhằm phát triển nuôi trồng thủy sản hiệu quả, bền vững, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu. Qua đó nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm, đáp ứng được các yêu cầu của thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Hiện nay, nuôi cá lồng gắn với phát triển du lịch hiện là hướng đi nhiều hộ dân hướng tới nhằm đánh thức tiềm năng, thế mạnh vùng lòng hồ Hoà Bình. Sở đã chỉ đạo Chi cục Thuỷ sản hướng dẫn các hộ nuôi cá lồng, các hợp tác xã tiếp tục phát triển chăn nuôi hiệu quả các loài thuỷ sản có giá trị kinh tế gắn với bảo vệ môi trường sinh thái. Trong đó, tập trung vào các loại cá đặc sản vùng hồ, áp dụng quy trình nuôi trồng VietGAP, thuỷ sản hữu cơ, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất thuỷ sản nhằm nâng cao giá trị gia tăng, giảm chi phí. Đồng thời, hướng tới phát triển nuôi trồng các loài thuỷ sản mục đích làm cảnh, giải trí ở khu đô thị, khu du lịch. Khuyến khích, hỗ trợ phát triển nuôi trồng thuỷ sản gắn với du lịch, các hoạt động giáo dục, du lịch sinh thái, tham quan trải nghiệm.

Theo baohoabinh.com.vn