Nhiều giải pháp gỡ khó cho ngành Nông nghiệp được đề xuất

Sớm đầu tư và vận hành kho dự trữ lúa gạo ở các vùng miền

Đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) cho biết, thời gian qua, Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết thể hiện sự quan tâm rất lớn đến chính sách tam nông. Ngành Nông nghiệp đã tìm ra nhiều giải pháp ứng phó hiệu quả để sản lượng lúa cả nước duy trì sản lượng tốt, đặc biệt năm 2023 đạt trên 43 triệu tấn, bảo đảm nhu cầu trong nước và xuất khẩu, song thu nhập từ nông nghiệp vẫn còn có sự chênh lệch giữa các vùng; thu nhập của nông dân vẫn còn thấp trước yêu cầu của cuộc sống. 

Đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng) phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận.

Về chất lượng cuộc sống nông dân, đại biểu khẳng định, quy trình trồng lúa có 8 bước cơ bản, từ việc chọn giống, chuẩn bị đất trồng, chuẩn bị hệ thống tưới tiêu, gieo hạt lúa, quá trình chăm sóc cây lúa phát triển, đánh giá sẵn sàng thu hoạch, phương pháp thu hoạch lúa và quá trình lưu thông tiêu thụ. Ở mỗi bước có nhiều công đoạn, ứng với mỗi công đoạn là khó khăn mà nông dân gặp phải…

Từ thực trạng trên, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị Chính phủ tiếp tục khuyến khích nhà khoa học nông nghiệp chuyển gen công nghệ sinh học công nghệ lai tạo phát triển giống cây trồng mới cho năng suất cao, chịu hạn, kháng sâu bệnh, được kiểm định và quản lý chặt chẽ, cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn và cấp mã vùng trồng, công bố chất lượng kết hợp chỉ dẫn địa lý để nông dân có sự lựa chọn.

Sớm đầu tư và vận hành hệ thống kho dự trữ lúa gạo với đầy đủ trang thiết bị đặt tại ba vùng trồng lúa tập trung của cả nước, để đảm bảo chất lượng lúa gạo sau thu hoạch. Có chính sách trợ giá để bình ổn giá lúa gạo cho nông dân, mức giá thu mua cần tính đủ các mức chi phí thành phần, đảm bảo nông dân có lãi trên 30%.

Cùng với đó, Chính phủ phân công các bộ ngành liên quan chịu trách nhiệm dự báo thị trường xúc tiến thương mại, quản lý để đảm bảo vùng trồng lúa.

Đại biểu cũng cho rằng, vào các đợt cao điểm mùa vụ, nông dân phải chịu giá các loại phân bón, giá thuốc bảo vệ thực vật tăng mạnh, rất cần doanh nghiệp phát huy trách nhiệm xã hội, tối đa công suất, hạ giá thành bằng cách giảm các chi phí, giảm các đầu mối trung gian phân phối phân bón; ưu tiên trước hết cho sản xuất nông nghiệp trong nước, sau đó mới tính tới xuất khẩu. Vì thế, Chính phủ nên áp dụng chính sách thuế linh hoạt theo biểu thuế tự động.

Về phát triển nông nghiệp hiện đại, đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị Chính phủ tiếp tục tạo cơ chế khuyến khích liên kết chặt chẽ 6 nhà (nhà nông, Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà phân phối và nhà băng - ngân hàng) mạnh hơn, hiệu quả hơn nữa, bằng cách Nhà nước đóng vai trò điều tiết rà soát sửa đổi bổ sung các chính sách liên quan một cách đồng bộ và có đủ cơ sở pháp lý ràng buộc các nhà để mỗi nhà làm tốt nhất trách nhiệm của mình trong chuỗi liên kết.

Chính phủ tạo cơ chế, chính sách điều hành tín dụng, khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; mở rộng mạng lưới của các tổ chức tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân, nông thôn tiếp cận vốn và dịch vụ ngân hàng.

Chính phủ cần có chính sách dạy nghề cho nhà nông chuyên nghiệp về kinh tế nông nghiệp để tăng cường khả năng nhận biết các dấu hiệu thị trường và năng lực kinh doanh; sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai; kết hợp với ứng dụng tiến bộ  kỹ thuật và tổ chức lại sản xuất nông nghiệp thông qua các tổ chức liên kết. Hình thành các hiệp hội có sự tham gia sâu rộng của các doanh nghiệp, tập đoàn, hợp tác xã. Sau khi thu hoạch, người nông dân được chủ động quyết định giá trị do mình tạo ra.

Về nông thôn văn minh, đại biểu kiến nghị Chính phủ xây dựng các dữ liệu thu trực tiếp trên đồng ruộng của người dân qua các khâu tổ chức, quản lý và sản xuất để hỗ trợ đưa ra các quyết định có căn cứ khoa học và đây chính là xu thế toàn cầu.

Chính phủ đầu tư phát triển các hệ thống giao thông, hệ thống thủy lợi cấp thoát nước; Tạo cơ chế, chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư chế biến tại các địa phương ở ba vùng trồng lúa phát triển mạnh công nghiệp chế biến nông sản và ngành nghề dịch vụ ở nông thôn gắn với du lịch sinh thái.

Đầu tư cho nông nghiệp còn hạn chế, người nông dân gặp nhiều rủi ro

Tham gia ý kiến tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Bình Phước) cho biết, báo cáo của Chính phủ có nêu nhiều giải pháp phát triển kinh tế, trong đó có giải pháp đẩy mạnh cơ cấu lại, phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới. Báo cáo của Chính phủ đánh giá năm 2023, khu vực nông nghiệp phát triển ổn định, tiếp tục là trụ đỡ vững chắc của nền kinh tế trong khó khăn.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Bình Phước) phát biểu tại phiên thảo luận.

Tuy nhiên, đại biểu phản ánh, đầu tư cho nông nghiệp còn hạn chế, người nông dân gặp nhiều rủi ro khi sản phẩm làm ra không tiêu thụ được. Đại biểu đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành hữu quan tập trung phân tích, đánh giá thực chất và kỹ lưỡng nguyên nhân của tình trạng này, khắc phục những tồn tại, hạn chế, chấm dứt điệp khúc “được mùa – mất giá” và nhiều đợt “giải cứu nông sản” như thời gian qua. 

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị Chính phủ, các bộ ngành nghiên cứu tạo điều kiện thuận lợi, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để hỗ trợ doanh nghiệp, thu hút nguồn vốn, nguồn lực cho việc phát triển nông nghiệp, tháo gỡ những vướng mắc về thị trường, giá cả, vật tư cho người nông dân. Các bộ, ngành cần đồng hành tháo gỡ khó khăn trong việc xin phép xây dựng các công trình phục vụ trồng trọt, chăn nuôi, công trình phục vụ phát triển nông nghiệp. 

Ngoài ra, tính ổn định quy hoạch chính sách trong từng lĩnh vực nông nghiệp chưa cao, việc quản lý thực hiện quy hoạch còn thiếu chặt chẽ, thiếu chế tài hiệu quả. Hạn chế này cần được giải quyết để tạo điều kiện phát triển nông nghiệp trong thời gian tới. Ngân hàng Nhà nước cần đồng hành với doanh nghiệp nông nghiệp, có chính sách ưu đãi đặc biệt cho nông nghiệp xanh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, để hóa giải những thách thức gặp phải, đóng góp vào sự phát triển của nông nghiệp Việt Nam.

Giải quyết kịp thời các vấn đề trong quản lý, bảo vệ, phát triển rừng

“Công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng không phải là vấn đề mới, tuy nhiên, những vấn đề bất cập từ các chính sách, thực tiễn ở địa phương đặt ra cần Chính phủ lắng nghe, quan tâm và giải quyết kịp thời”, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đắk Lắk) bày tỏ.

Trước hết, về chính sách Nhà nước đặt hàng quản lý, bảo vệ rừng, đại biểu đề nghị, Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ đặt hàng, chính sách miễn giảm tiền thuê đất, thuê rừng đối với các công ty lâm nghiệp đang thực hiện nhiệm vụ công ích về quản lý bảo vệ rừng tự nhiên.

Về chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đặc dụng, đại biểu đề nghị Chính phủ phân cấp mạnh mẽ cho chính quyền địa phương thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ dưới 50 ha, đất rừng sản xuất dưới 1.000 ha với các dự án, công trình phù hợp với quy hoạch lâm nghiệp cấp quốc gia, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Khó khăn trong sản xuất, phát triển nông nghiệp

Đại biểu Trần Thị Thanh Lam (Bến Tre) cho rằng, khó khăn của người dân trong sản xuất nông nghiệp không phải vấn đề mới, nhưng chưa bao giờ là cũ. Qua tiếp xúc cử tri, các đại biểu Quốc hội nhận được nhiều phản ánh của người dân về các vấn đề chi phí đầu vào sản xuất nông nghiệp ở mức quá cao, tình trạng “được mùa mất giá”, phụ thuộc vào thị trường, thời tiết, thiên tai.

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã đầu tư xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng. Nhưng theo bà Lam, hai tiêu chí liên quan trực tiếp đến đời sống người dân nông thôn là lao động và việc làm để cải thiện thu nhập “thì xã nào cũng gặp khó”. Có xã đạt nông thôn mới cũng phải ì ạch mới vượt qua được tiêu chí này.

“Đó có phải là mất công bằng và bất hợp lý trong cơ chế thị trường với nông dân? Nguyên nhân có phải do Nhà nước chưa có chính sách phù hợp hay có chính sách mà chưa phát huy trong thực tiễn”, đại biểu đoàn Bến Tre bày tỏ và cho rằng, nông nghiệp không những chưa được đầu tư đúng mức mà còn mang thêm gánh nặng từ công nghiệp hóa, đô thị hóa kém hiệu quả. Nông nghiệp được xác định là trụ đỡ của quá trình công nghiệp hóa nhưng nông dân, theo bà, lại đang thua thiệt.

Bà Lam dẫn chứng, ở các nước phát triển thì lợi nhuận từ công nghiệp và dịch vụ được ưu tiên đầu tư vào nông nghiệp. Nông dân làm lúa, nuôi gà, lợn nhưng chỉ phải bỏ ra một phần nhỏ trong giá sản phẩm, còn lại do Nhà nước đầu tư.

Nhà nước cần có nhiều hình thức đầu tư cho nông nghiệp như cho vay vốn lãi suất thấp, xây dựng cơ sở hạ tầng, dự báo thị trường. Ủng hộ chủ trương công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn để rút ngắn khoảng cách với thành thị, cải thiện đời sống nông dân, bà Lam mong Quốc hội có quyết sách hợp lý tạo điều kiện để người dân gắn bó với nông nghiệp - trụ cột vững chắc của nền kinh tế trong mọi hoàn cảnh.

Ngoài ra, cần rà soát Nghị định 132 để có quy định hợp lý, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vượt khó, duy trì sản xuất, phục hồi tiềm lực, tiếp tục đóng góp cho ngân sách Nhà nước.

Phát biểu tranh luận tại phiên họp, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng, nhiều đại biểu bày tỏ quan tâm sâu sắc đến việc cơ cấu lại ngành nông nghiệp, giá cả thị trường, băn khoăn, lo lắng cho ngành và cho người nông dân, tuy nhiên, các đại biểu chưa đề cập đến vấn đề liên quan đến quy định không gây mất rừng của Ủy ban châu Âu EC ngày 16/5/2023 có hiệu lực vào tháng 12/2024.

Đại biểu Mai nêu rõ, theo quy định này, cà phê, cao su, gỗ và một số sản phẩm từ gỗ, vốn là ngành hàng chủ lực của Việt Nam, cùng hàng triệu người nông dân trong lĩnh vực sản xuất các nông sản này sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Quy định này đặt ra cho chúng ta một khối lượng công việc lớn, kéo theo đó là nguồn lực và thời gian thực hiện.

Đại biểu đề nghị các đại biểu Quốc hội quan tâm, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành liên quan, chính quyền địa phương sớm có giải pháp phù hợp để thích ứng với quy định này.

Cần giải pháp mạnh hơn trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, đại biểu Tạ Minh Tâm (Tiền Giang) cho rằng, dù gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng hơn 2 năm thực hiện kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp đã mang lại kết quả tích cực, khung pháp lý tạo thuận lợi cho quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp đã được quan tâm, ban hành mới, ngành nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong giải quyết việc làm, giảm nghèo, tạo sự ổn định, đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội của cả nước.

Tuy nhiên, đại biểu cho biết, tiến độ thực hiện một số chương trình, nhiệm vụ, đề án trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp còn chậm, kết quả đổi mới cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp còn chậm, hiệu quả sản xuất nông nghiệp chưa đồng đều, các nút thắt cơ bản của ngành nông nghiệp còn chưa được giải quyết, vấn đề rủi ro thương mại chưa được giải quyết triệt để, việc thực hiện các chỉ tiêu đề ra trong phát triển nông nghiệp còn khó khăn, chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp.

Đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá, hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, thu hút đầu tư, tăng sức hấp dẫn trong kinh doanh nông nghiệp, đầu tư cơ sở hạ tầng nông nghiệp nhằm khắc phục những tồn tại, vướng mắc hiện có, có chính sách đột phá, chiến lược trong phát triển cơ sở hạ tầng, xây dựng nông thôn theo hướng hiện đại, gắn với đô thị hóa.

Ngoài ra, cần đẩy nhanh tiến độ công việc cơ cấu lại nền kinh tế trong lĩnh vực nông nghiệp, lồng ghép hiệu quả nội dung cơ cấu lại ngành nông nghiệp với xây dựng nông thôn mới, tập trung ở các nội dung phát triển sản xuất nông nghiệp, phát triển liên kết gắn với chuỗi giá trị, đầu tư hạ tầng thương mại logistic, quan tâm lồng ghép hiệu quả để phát huy sức mạnh của các nguồn lực đầu tư cho hai lĩnh vực này.