Phát triển bền vững ngành mía đường: Cần ổn định vùng nguyên liệu

Mía được mùa, trúng giá

Nông dân Trà Vinh đang bước vào thu hoạch mía niên vụ 2023-2024, bà con rất phấn khởi vì được cả mùa lẫn giá. Đây là năm thứ 2 liên tiếp người trồng mía tại đây có lãi cao, sau chục năm thua lỗ.

Hiện, mía nguyên liệu được các công ty mía đường thu mua  với giá 1.320 đồng/kg, mức cao nhất từ trước đến nay.

Với năng suất đạt  130-150 tấn/ha, trừ chi phí, nông dân thu lãi  40-50 triệu đồng/ha, mức lãi cao nhất so với những năm gần đây.

Ông Kim Hùng (xã Lưu Nghiệp Anh, huyện Trà Cú) có 1ha mía vừa thu hoạch xong, phấn khởi cho biết: “Với năng suất đạt 150 tấn/ha, trừ các khoản, mỗi công (1.000m2) còn lãi 5-6 triệu đồng. Năm nay, sản xuất thấy tốt hơn năm rồi, lại được giá, nông dân sẽ tiếp tục theo mía”.

Theo nhiều nông dân ở huyện Trà Cú, niên vụ mía 2023-2024, chi phí dịch vụ máy móc, nhiên liệu, thuê nhân công tăng nhưng giá phân bón giảm so với năm trước. Hầu hết người trồng mía phấn khởi bởi năng suất tăng, mía bán với giá cao.

Ông Huỳnh Văn Thảo, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Trà Cú thông tin, vùng mía nguyên liệu huyện Trà Cú chiếm hơn 80% diện tích  trồng mía toàn tỉnh Trà Vinh. Trước đây, người trồng mía bị thua lỗ liên tục nên diện tích mía của huyện giảm dần từng năm. Niên vụ năm 2023-2024, toàn huyện có hơn 1.200 ha mía, đạt 102% kế hoạch. Nhiều khả năng vùng nguyên liệu mía của tỉnh sẽ tăng dần trở lại do giá mía ổn định ở mức khá cao và chính sách hỗ trợ mở rộng vùng nguyên liệu từ phía công ty mía đường.

Nông dân Đồng bằng sông Cửu Long được mùa mía, giá cao.

Tại huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng), nông dân rất phấn khởi khi mía trúng mùa, được giá. Ông Trương Văn Bảnh ở xã Đại Ân 1 cho hay, liên tục ba niên vụ mía gần đây, gia đình ông được Công ty Mía đường Sóc Trăng ký hợp đồng tiêu thụ mía nguyên liệu. Được công ty hỗ trợ giống, phân bón, máy móc, gia đình ông Bảnh mạnh dạn trồng  1,3ha  mía. Niên vụ mía 2023-2024, gia đình ông Bảnh thu lợi nhuận hơn 70 triệu đồng.

Theo tính toán của các hộ trồng mía ở huyện Cù Lao Dung, chi phí đầu tư 1ha mía từ đầu đến thu hoạch khoảng 25 triệu đồng, nếu đó là ruộng mía sau thu hoạch chừa lại gốc để phát triển vụ mía mới. Đối với ruộng mía trồng mới, chi phí đầu tư hơn 80 triệu đồng/ha.

Từ năm 2019 đến nay, Công ty Mía đường Sóc Trăng thực hiện ký kết hợp đồng bao tiêu mía nguyên liệu cho người trồng mía tại huyện Cù Lao Dung. Ông Lê Anh Dương, Phó Tổng Giám đốc Công ty Mía đường Trà Vinh cho biết, công ty đã ký kết với nông dân trong tỉnh để phát triển vùng mía nguyên liệu với diện tích khoảng 1.000ha. Công ty thực hiện hỗ trợ nông dân bình quân 10 tấn giống và 1,4 tấn phân bón/ha mía, kèm theo 8 triệu đồng tiền làm đất mà không tính lãi.

Đối với đất kém hiệu quả chuyển đổi sang trồng mía, công ty hỗ trợ 3 triệu đồng/ha không hoàn lại. Công ty còn ký bảo hiểm giá mía cam kết thu mua với mức tối thiểu 1.100 đồng/kg với điều kiện nông dân phải ký hợp đồng nhận đầu tư và cam kết cung cấp đủ sản lượng mía nguyên liệu. Công ty mong muốn địa phương tiếp tục vận động nông  dân chuyển đổi đất kém hiệu quả sang trồng mía nhằm tăng diện tích vùng mía nguyên liệu lên khoảng 3.000ha…

Chưa đáp ứng nhu cầu

Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) dự báo, sản lượng mía đưa vào chế biến trong niên vụ 2023 -2024 đạt 10,6 triệu tấn, tăng 9% so với cùng kỳ và sản xuất được hơn 01 triệu tấn đường thành phẩm, tăng 10% so với cùng kỳ - mức sản lượng cao nhất kể từ niên vụ 2019/2020 đến nay.

Tuy nhiên, sản lượng nói trên  chỉ đáp ứng 1/3 nhu cầu tiêu thụ trong nước. Chính vì thế, việc giá đường thế giới giảm không thể tác động ngay đến giá đường trong nước trong ngắn hạn, nguyên nhân bởi đường nhập khẩu đang được giám sát chặt chẽ, đang tuân thủ chính sách chống bán phá giá và chống trợ cấp của Việt Nam. Do đó, giá đường trong nước chủ yếu phụ thuộc vào diễn biến cung cầu của thị trường trong nước.

Nhờ nguồn cung dồi dào và giá đường thế giới hạ nhiệt, nhiều chuyên gia dự đoán giá đường trong nước khó có thể bật tăng mạnh mẽ như năm trước. Thậm chí, giá đường trong nước năm 2024 sẽ giảm nhẹ theo biến động của giá đường thế giới.

Dù có điều chỉnh giảm, giá đường trong nước niên vụ 2023 -2024 vẫn sẽ cao hơn giai đoạn 2018-2020. Ngoài ra, việc giá đường tăng cao trở lại trong thời gian vừa qua còn thu hút đông đảo người dân quay trở lại trồng mía, nhiều doanh nghiệp cũng tích cực đẩy mạnh việc mở rộng vùng nguyên liệu, gia tăng sản lượng mía đường. Những yếu tố này cũng được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tích cực cho hoạt động kinh doanh của những doanh nghiệp mía đường.

Chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) Nguyễn Văn Lộc cho biết, sản lượng đường năm 2024 dự báo sẽ dồi dào, bao gồm đường nhập khẩu trực tiếp chính ngạch và nhập lậu qua biên giới Tây Nam cùng với đường lỏng sirô ngô nhập khẩu, cộng với lượng đường sản xuất từ mía của vụ ép 2023-2024.

Cần sớm khắc phục hạn chế

“Dự kiến còn 25 nhà máy đường hoạt động với tổng công suất thiết kế là 122.200 tấn mía/ngày. Niên vụ mía này dự báo sẽ gặp nhiều thách thức khi phải đối mặt với hiện tượng El Nino, giá vật tư nông nghiệp tăng, tình hình đường nhập lậu và gian lận thương mại cũng như thị trường đường bị thu hẹp do sự gia tăng nhập khẩu đường lỏng”, ông Lộc cho biết.

Theo các chuyên gia ngành mía đường, để giữ ổn định vùng mía nguyên liệu đáp ứng nhu cầu sản xuất của nhà máy, các địa phương, doanh nghiệp, nông dân sớm khắc phục các hạn chế về năng suất, công nghệ, giá thành sản xuất. Cùng với đó, đổi mới khâu tổ chức sản xuất; khai thác tối đa đất đai để tăng diện tích, cơ giới hóa sản xuất, tăng cường quản lý giống; đổi mới công nghệ chế biến để giảm chi phí sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.