Đảm bảo lợi ích người gửi tiền tại các tổ chức tài chính vi mô

Tăng cơ hội tiếp cận vốn cho người có thu nhập thấp

Tại Việt Nam, chương trình TCVM được triển khai từ năm 1987, nhằm mục tiêu hỗ trợ vốn cho người nghèo, người có thu nhập thấp, các doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ để phục vụ phát triển kinh tế, hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi, góp phần thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo bền vững và bảo đảm an sinh xã hội.

Trên thực tế, người nghèo và người có thu nhập thấp thường là đối tượng chậm được hưởng lợi từ các dịch vụ tài chính hay sự phát triển của kinh tế nhưng lại dễ bị tổn thương khi tình hình kinh tế bất ổn. Thiếu vốn, khó khăn về tài chính buộc nhiều người nghèo phải đi vay tín dụng “đen” với lãi suất cao và bản thân các ngân hàng cũng không mặn mà với các khoản cho vay nhỏ lẻ, thời gian ngắn, chi phí cao nhưng tạo ra ít lợi nhuận. Trong bối cảnh đó, TCVM với việc cung cấp các dịch vụ tài chính nhỏ phù hợp với năng lực của người nghèo, chủ yếu là các khoản vay nhỏ không yêu cầu tài sản thế chấp mà chỉ cần tín chấp bằng hình thức vay vốn bảo lãnh đã mở ra cánh cửa thoát nghèo cho người dân. Theo kết quả khảo sát mới đây của Nhóm nghiên cứu TCVM Việt Nam, có tới 90% đối tượng khảo sát bày tỏ sự hài lòng khi vay vốn tại các tổ chức TCVM vì sự thuận tiện và phù hợp với nhu cầu bản thân họ; 95,30% người được hỏi nói rằng muốn được vay vốn từ tổ chức này. Điều này phần nào cho thấy nhu cầu rất lớn của nhiều người nghèo từ nguồn vốn vay của các tổ chức TCVM.

Tại các khu vực nông thôn, tổ chức TCVM giữ vai trò quan trọng trong tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Về khía cạnh kinh tế, thông qua việc cung cấp các dịch vụ tài chính, các tổ chức TCVM thực hiện chức năng huy động tiết kiệm, tái phân bổ tiết kiệm cho đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho trao đổi thương mại và hàng hóa dịch vụ, trở thành công cụ đắc lực để giảm nghèo đói và tăng thu nhập. Về khía cạnh xã hội, các tổ chức TCVM tạo ra cơ hội cho người dân ở nông thôn – nhất là người nghèo/người thu nhập thấp – tiếp cận được với dịch vụ tài chính, tăng cường năng lực xã hội và là động lực khuyến khích họ tham gia vào cuộc sống cộng đồng.

Chính sách BHTG thúc đẩy phát triển của TCVM

Để thực hiện mục tiêu xây dựng và phát triển hệ thống TCVM an toàn, bền vững, hướng tới phục vụ người nghèo, người có thu nhập thấp, các doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, các nhà nghiên cứu về TCVM Việt Nam đã đề xuất một số giải pháp, trong đó có xây dựng dựng môi trường pháp lý đồng bộ, phù hợp, nâng cao năng lực hoạch định chính sách và quản lý của cơ quan quản lý nhà nước, nâng cao năng lực của các tổ chức TCVM, tuyên truyền nâng cao nhận thức về mô hình TCVM và tạo điều kiện về nguồn vốn cho hoạt động TCVM phát triển.

Sau khi Luật Các TCTD chính thức công nhận tổ chức TCVM là một trong các loại hình TCTD, Luật BHTG và Nghị định số 68/2013/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHTG cũng quy định rõ “Tổ chức TCVM phải tham gia BHTG đối với tiền gửi của cá nhân bao gồm cả tiền gửi tự nguyện của khách hàng TCVM, trừ tiền gửi tiết kiệm bắt buộc theo quy định của tổ chức TCVM”. Đến nay, có 3 tổ chức TCVM chính thức đã được BHTGVN cấp Chứng nhận BHTG. Như vậy, giống như các TCTD khác, quyền lợi của người gửi tiền tại các tổ chức TCVM này đều được bảo vệ như nhau. Với mục tiêu cốt lõi trong chính sách BHTG: bảo vệ người gửi tiền nhỏ lẻ - những đối tượng bị hạn chế trong tiếp cận thông tin nhằm góp phần đảm bảo sự phát triển an toàn, lành mạnh của hệ thống ngân hàng, niềm tin của người gửi tiền đối với tổ chức TCVM sẽ được nâng lên, giúp tổ chức này có thêm lợi thế cạnh tranh trong việc cung cấp sản phẩm tiết kiệm thuận lợi để huy động và mở rộng quy mô nguồn vốn.

Bên cạnh đó, việc tham gia BHTG cũng sẽ hỗ trợ cho tổ chức TCVM trong công tác tuyên truyền, vận động để tổ chức, cá nhân hiểu biết thêm về hoạt động hỗ trợ người nghèo. Cùng với sự hỗ trợ từ phía Chính phủ, NHNN và các Bộ, ngành có liên quan, việc thúc đẩy triển khai chính sách BHTG đối với hoạt động của các tổ chức TCVM là nhân tố quan trọng góp phần vào Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, hạn chế tình trạng tín dụng “đen” ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

P.V