Cần loại bỏ những thông tin “độc” gây ảnh hưởng đến nông sản

Những thông tin như sầu riêng “tắm”, “nhúng” hóa chất (một hoạt chất có tên là Ethephon) hay xoài bọc “túi lạ” trên một số tờ báo chính thống trong thời gian qua đã gây ra tổn thất nặng nề cho bà con nông dân.

Một công đoạn xử lý chuối chín trong kho mát  bằng khí Etylen 

Không nên đưa thông tin khi chưa được kiểm chứng

Trước đây, khi thông tin về việc sầu riêng “nhúng” hóa chất ở Đắk Lắk được đăng trên các tờ báo chính thống trong nước thì lập tức các nước nhập khẩu nông sản ở châu Âu đồng loạt kiểm tra các mặt hàng nông sản của Việt Nam. Điều oái oăm là người ta không tìm ra dư lượng của Ethephon hay Etylen như một số tờ báo đã đưa tin.

Hậu quả của thông tin trên đã làm cho trái cây Việt cũng như các mặt hàng nông sản khác rớt giá thê thảm ngay cả ở thị trường trong nước. Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu các mặt hàng trái cây đã qua chế biến đã phải thốt lên rằng, những thông tin như vậy chỉ có lợi cho các nhà chế biến trong nước và nước ngoài vì họ mua được sản phẩm đầu vào với giá thấp. “Nhưng là người Việt Nam nên tôi không mong muốn điều này bởi nó chỉ có lợi cho một số ít doanh nghiệp chế biến trái cây xuất khẩu mà lại ảnh hưởng đến bà con nông dân và cả nền nông nghiệp”, vị này nói.

Vụ việc sầu riêng “tắm”, “nhúng” hóa chất thực ra chỉ là việc người thu mua sầu riêng dùng Ethephon (chất này khi pha với nước sẽ chuyển thành Etylen - một hormon thực vật giữ vai trò chính trong quá trình chín của cây trồng và nông sản) để làm cho trái cây chín đều chứ không phải hóa chất độc hại như mọi người nghĩ. Bằng chứng là các nhà khoa học đầu ngành đã khẳng định hoạt chất Ethephon không độc hại.

Hay mới đây nhất là thông tin xoài được bọc “túi lạ” ở Tiền Giang và Đồng Tháp, thông tin này đã làm cho xoài đang ở mức giá 30.000 đồng/kg tụt xuống còn 15.000 - 16.000 đồng/kg. Trong khi đó, xoài ở các địa phương trên chủ yếu là xuất khẩu sang các nước như Nhật, Hàn Quốc, New Zealand…

Điều đáng nói là có những tờ báo được cho là “lớn” lại đăng nhiều tin bài về “túi lạ” bọc xoài làm cho bà con và địa phương bức xúc.

Nên tham khảo các nhà khoa học trước khi đưa tin

Trở lại vụ sầu riêng “nhúng” hóa chất, GS.TS. NGND Nguyễn Quang Thạch, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Viện Sinh học Nông nghiệp cho biết, việc sử dụng các hợp chất sinh học trên các loại cây trồng dẫn đến những hiểu biết chưa đúng, gây thiệt hại cho các loại nông sản Việt Nam và ảnh hưởng cả tới hình ảnh nông sản Việt Nam, việc hiểu đúng và rõ chất Ethephon khi sử dụng đối với nông nghiệp trong thực tế hiện nay cần phải được tuyên truyền đúng.

“Từ lâu các nước trên thế giới đã sử dụng rộng rãi Ethephon trong ngành trồng trọt cả trong và sau thu hoạch để kích thích sự chín đều và đồng loạt của các loại quả, tạo điều kiện cho công nghệ sau thu hoạch, đây là một công trình khoa học của thế giới”. GS.TS. NGND Nguyễn Quang Thạch cho biết thêm.

Cách đây 20 năm, để thúc đẩy sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam, Nhà nước đã cho tiến hành dự án “Chuyển giao sản xuất thử nghiệm và ứng dụng chế phẩm Ethephon từ Liên bang Nga vào Việt Nam”. Căn cứ vào chương trình hợp tác khoa học công nghệ với Nga được ghi trong Nghị định thư tại khóa họp lần II của ủy ban Hợp tác Khoa học Công nghệ Việt Nga, Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ & Môi trường có Quyết định số 1647/QĐ-QHQT ký ngày 26/9/1995 giao cho Viện Sinh học Nhiệt đới thuộc Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia thực hiện dự án và đã được Hội đồng Nghiệm thu cấp Nhà nước nghiệm thu ngày 13/11/2006.

Kết quả nghiên cứu của dự án được các Hội đồng khoa học nghiệm thu đánh giá cao và cho phép triển khai ứng dụng với các ứng dụng chính là: Sử dụng Ethephon để điều khiển quá trình ra hoa kết trái của cây trồng theo ý muốn của nhà nông nhằm rải vụ và nghịch vụ các loại cây trái để tránh trái cây chín tập trung trong một thời gian quá ngắn, thất thoát nhiều và bị rớt giá; nhằm phục vụ cho xuất khẩu quanh năm như sầu riêng, xoài, mít…

Ethephon có nhiều ứng dụng để điều khiển các quá trình sinh trưởng của cây và trái chứ không chỉ gói gọn trong việc kích thích ra mủ trên cây cao su như một số bài báo đã đưa tin. Ở nước ta, Ethephon được phép sử dụng trong phân bón và điều này được ghi rõ trong Danh mục các chất điều tiết sinh trưởng được phép sử dụng trong phân bón ban hành kèm theo Thông tư số 36/2010/TT-BNNPTNT ngày 24/6/2010 của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT.

Theo chuyên gia Nguyễn Lân Hùng, Tổng thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam, Etylen không gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng vệ sinh nông sản và môi trường do Etylen là một chất điều tiết sinh trưởng được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp. Khoa học đã chứng minh được tác động của Etylen đến các quá trình sinh trưởng khác nhau của cây trồng như: Sự phát triển và chín của quả; kích thích sự tiết nhựa (cây cao su), ức chế sinh trưởng, sự ngủ nghỉ của củ giống và hạt giống; sự phân hóa, sinh trưởng của rễ cây; sự rụng lá; sự ra hoa, sự phân hóa giới tính của hoa (hoa cái của cây họ bầu bí).

Còn TSKH Trần Hạnh Phúc, Viện Sinh học Nhiệt đới khẳng định, Ethephon không liên kết được trong mô cây trồng. Nó dễ dàng bị loại bỏ khi rửa bằng nước. Do đó, dù là trái cây hay rau củ, nên rửa sạch trước khi sử dụng. Đối với các nhà vườn và các thương lái nên sử dụng đúng giai đoạn, đúng liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất; sử dụng sản phẩm có thương hiệu và nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đó cũng chính là cách thể hiện lương tâm nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội vì sức khỏe của cộng đồng.

Theo các nhà khoa học, việc người dân sử dụng Ethephon theo tỷ lệ cho phép trong kích thích trái cây chín đều, chín nhanh hoàn toàn không gây độc hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Bởi khi gặp nước, Ethephon chuyển thành Etylen - một hormon thực vật giữ vai trò chính trong quá trình chín của cây trồng và nông sản, nên khi phun hoặc nhúng vào trái cây, quả không gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Đây được xem là một ứng dụng hiệu quả cho công nghệ sau thu hoạch, tạo ra sản phẩm đẹp, đồng đều, chống thất thoát, chất lượng tốt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu và trái cây Việt Nam có khả năng cạnh tranh được với trái cây của các nước trong khu vực.

Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng cho rằng, việc người dân nhúng hay phun trực tiếp lên trái cây đều được, miễn là phải pha theo tỷ lệ của nhà sản xuất khuyến cáo. “Nếu các bạn qua Thái Lan các bạn sẽ thấy người trồng sầu riêng cũng như một số trái cấy khác cũng đều nhúng Ethephon để cho trái chín đều. Nhúng hay phun chỉ là phương pháp áp dụng”, ông Hùng cho biết.

Còn về thông tin người dân dùng “túi lạ” để bọc xoài ở Đồng Tháp và Tiền Giang, Cục Bảo vệ thực vật đã phối hợp với Sở NN&PTNT các địa phương lấy cả mẫu “túi lạ” bọc xoài lẫn mẫu xoài đi phân tích tất cả các chỉ tiêu về kim loại nặng và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Kết quả cho thấy, cả trên mẫu túi lẫn trên mẫu xoài không hề phát hiện ra bất kỳ một chất BVTV, kim loại nặng hay bất kỳ yếu tố độc hại nào.

Túi bọc xoài là một biện pháp kỹ thuật thông thường đã được các nước trên thế giới áp dụng hàng trăm năm qua

Cơ quan chức năng cho biết, đó chỉ là loại túi bọc xoài, một biện pháp kỹ thuật thông thường đã được các nước trên thế giới áp dụng hàng trăm năm qua, và từ lâu đã được sử dụng tại Việt Nam, được Bộ NN&PTNT khuyến khích áp dụng, nhất là đối với các vùng cây ăn quả chất lượng cao dùng để xuất khẩu.

Ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực  vật (Bộ Nông nghiệp và PTNT) khẳng định, biện pháp bao gói quả là một trong những tiến bộ kỹ thuật không chỉ được áp dụng tại Việt Nam mà từ lâu đã được đa số các nước sản xuất và xuất khẩu hoa quả lớn trên thế giới như Mỹ, Úc, Nhật Bản… áp dụng.

Thiết nghĩ, các cơ quan quản lý cần hiểu rõ hơn về hoạt chất Ethephon cũng như túi bọc trái cây vì đây là một công trình khoa học cấp Nhà nước, được sử dụng rộng rãi trên thế giới trong ngành nông nghiệp, đồng thời các phóng viên khi đưa tin nên tham khảo ý kiến nhà khoa học để có cái nhìn khách quan hơn nhằm làm lành mạnh hóa thị trường và ổn định tâm lý người tiêu dùng, tránh tạo ra tâm lý xa lánh hàng Việt Nam, vô tình tiếp tay cho các thương hiệu nhập khẩu chiếm lĩnh thị trường nội địa.

Quang Minh