Thứ tư, ngày 4 tháng 5 năm 2016 | 1:36

Cơ hội cho gạo Việt

Hạn hán đang gây tác hại nghiêm trọng cho các 'vựa lúa' châu Á, nhưng VN được dự báo có thể duy trì, thậm chí tăng sản lượng gạo xuất khẩu.

Nông nghiệp VN hứa hẹn nhiều diễn biến tích cực trong thời gian tới Ảnh: Diệp Đức Minh

Sản lượng gạo toàn cầu được dự đoán sẽ giảm lần đầu tiên kể từ năm 2010, khi lượng mưa thấp liên quan đến hiện tượng thời tiết El Nino ảnh hưởng nặng nề đến sản lượng thu hoạch tại các “vựa lúa” châu Á. Một đợt nắng nóng tàn khốc đang bao trùm Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo số 1 thế giới, trong khi số 2 Thái Lan phải đối mặt với tình trạng hạn hán trong năm thứ hai liên tiếp. Tại VN, hiện ở vị trí thứ 3, nhiều khu vực đất canh tác bị khô hạn do hệ thống tưới tiêu dựa vào sông Mê Kông đã cạn nước.

Nỗi lo an ninh lương thực

Theo tính toán của Reuters dựa trên dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, dự trữ gạo ở 3 nước xuất khẩu hàng đầu dự kiến sẽ giảm khoảng 1/3 vào cuối năm 2016, xuống còn 19 triệu tấn. Đây sẽ là đợt sụt giảm lớn nhất kể từ năm 2003. Bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung nào cũng đều có thể trở nên đặc biệt nhạy cảm. Vào năm 2008, sản lượng gạo châu Á tụt giảm do tác động của El Nino, khiến Ấn Độ phải đưa ra lệnh cấm xuất khẩu, từ đó đẩy giá gạo leo thang và gây ra những vụ bạo động giành lương thực ở Haiti cùng phản ứng hoảng loạn ở các nước nhập khẩu nhiều gạo như Philippines. Tại Thái Lan, giá gạo tiêu chuẩn đã đạt kỷ lục khoảng 1.000 USD/tấn trong năm 2008.

Dù vẫn ở mức thấp hơn đáng kể so với năm 2008, nhưng giá gạo đầu tháng này đã đạt 389,50 USD, mức giá cao nhất kể từ tháng 7 năm ngoái. “Nhìn chung giá gạo hiện thời vẫn ổn định và đang nhích lên. Điều sẽ khiến mọi thứ trở nên rối loạn là một thảm họa nghiêm trọng xảy ra tại một trong những nước sản xuất gạo lớn”, Reuters dẫn lời ông Bruce Tolentino thuộc Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế có trụ sở ở Philippines, nhận định.

Trong khi đó, theo chuyên gia kinh tế James Fell thuộc Tổ chức Hội đồng ngũ cốc quốc tế (IGC), hiện giờ thế giới chưa phải chứng kiến một phản ứng mạnh về giá gạo liên quan đến tình trạng thời tiết khô nóng do vẫn còn nguồn dự trữ gạo đáng kể tại Ấn Độ và Thái Lan. “Tuy nhiên, tình trạng này không thể kéo dài mãi”, ông lưu ý. Chuyên gia Richard Cronin, Giám đốc chương trình Đông Nam Á thuộc Trung tâm Stimson (Mỹ), cũng cảnh báo: “Người Indonesia và Philippines sẽ đói nếu người Thái và người Việt không sản xuất đủ gạo. Đây là một sự hình dung về tác động lâu dài của quá trình biến đổi khí hậu tại vùng châu thổ sông Mê Kông”.

Xuất khẩu gạo của VN vẫn ổn

Trong báo cáo thị trường gạo tháng 4 được công bố mới đây, Tổ chức Lương thực và nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) cho biết sản lượng lúa của VN có thể giảm 1,5% trong năm nay, xuống còn 44,5 triệu tấn do tác động của hạn hán và tình trạng xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long, nhưng lượng gạo xuất khẩu vẫn sẽ đạt 8,7 triệu tấn như dự đoán trước đó. Trong khi đó, theo dự đoán của Chính phủ VN, lượng gạo xuất khẩu trong nửa đầu năm 2016 có thể đạt hơn 3 triệu tấn, tăng 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Cuối năm 2015, VN đã bán 1 triệu tấn gạo cho Indonesia và 450.000 tấn cho Philippines, việc giao hàng được thực hiện vào cuối quý 1 năm nay.

Tuy nhiên, cơ hội vẫn đang tiếp tục mở ra cho VN nếu có thể hạn chế tình trạng tụt giảm sản lượng và có chính sách giá cả hợp lý. Theo Reuters, các chuyên gia dự đoán Indonesia sẽ nhập 2 triệu tấn gạo trong năm 2016, tăng 60% so với vài năm trước đây. Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì mức nhập khẩu thường niên là 5 triệu tấn. Theo dự báo của IGC, sản lượng gạo nước này trong năm nay sẽ tiếp tục thấp hơn mức tiêu thụ trong năm thứ 3 liên tiếp. Trong khi đó, Philippines hiện có nguồn dự trữ gạo thấp nhất kể từ tháng 10.2015 bất chấp việc đã nhập 750.000 tấn và cơ quan thu mua của nước này được chính phủ trao quyền nhập thêm 500.000 tấn.

KTNT