Hợp tác xã “toàn thôn”, mô hình 2 trong 1

Ông Lương Văn Đoàn, Chủ tịch huyện UBND Vị Xuyên (thứ 2 từ phải sang) cùng đoàn cán bộ thăm mô hình sản xuất của HTX thôn Chang.

“2 trong 1”

Vị Xuyên hiện có 150 HTX, với nhiều lĩnh vực kinh doanh như: Nông nghiệp, khai thác chế biến khoáng sản, lâm sản, cơ khí… nhưng chỉ có 1/3 số HTX hoạt động  hiệu quả. Theo đánh giá của ông Lương Văn Đoàn, Chủ tịch UBND huyện Vị Xuyên: “Số HTX chuyển đổi theo Luật HTX mới chiếm tỉ lệ thấp; còn lại hầu hết là HTX hoạt động yếu kém, mang tính hình thức, mùa vụ; các HTX nông nghiệp cơ sở vật chất còn thiếu, yếu. Trình độ năng lực quản lý của cán bộ HTX còn nhiều hạn chế”.

Từ thực trạng trên, câu hỏi đặt ra cho Ban lãnh đạo huyện Vị Xuyên là, đâu là hướng đi đúng cho HTX phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương. Nhiều cuộc họp lãnh đạo ở huyện có sự tham gia của cấp tỉnh và Liên minh HTX tỉnh Hà Giang đã được tổ chức. “Nhiều phương án được “hiến kế” nhưng có lẽ mô hình HTX “toàn thôn” là hợp lý nhất trên địa bàn hiện nay. Bên cạnh đó, chúng tôi đề nghị Liên minh HTX tỉnh tiếp tục mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ quản lý cán bộ HTX; đề nghị thành lập quỹ hỗ trợ HTX và có chính sách ưu đãi đối với HTX”, ông Đoàn chia sẻ.

Thôn Chang (xã Việt Lâm) được chọn thí điểm triển khai Đề án tổ chức mô hình Hội đồng quản lý phát triển thôn. Đây là mô hình quản lý và phát triển cấp thôn kiểu mới được lập ra và đi vào hoạt động đầu tiên trong tỉnh Hà Giang. Hội đồng quản lý và phát triển thôn Chang được thành lập và tổ chức hoạt động đã làm tốt vai trò đối với người dân và chính quyền địa phương.

Nhưng để phát triển bền vững, Hội đồng quản lý và phát triển thôn phải được kiện toàn theo hướng có người đại diện và phải có tư cách pháp nhân để giao dịch, hơn nữa phải đáp ứng được mục tiêu: lồng ghép các chức danh quản lý thôn để tăng cường năng lực của thôn là trực tiếp quản lý sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Trên cơ sở đó, mô hình HTX “toàn thôn” được thành lập để đảm nhận các nhiệm vụ đề ra.

Nòng cốt Ban quản trị HTX là bộ máy Hội đồng quản lý phát triển thôn, thành viên là tất cả 123 hộ trong thôn. Vốn điều lệ của HTX là tài sản của thôn, bao gồm đất và tài sản trên đất. Nguồn vốn do xã viên đóng góp với mức 200 nghìn đồng/hộ. Ngoài ra, nguồn vốn hoạt động ban đầu của HTX cũng được sự hỗ trợ của nhà nước theo hình thức đầu tư có thu hồi để tái đầu tư.

Để HTX hoạt động hiệu quả, huyện Vị Xuyên đã thành lập tổ tư vấn, tiến hành họp thôn lấy ý kiến của các hộ tham gia, phổ biến điều lệ HTX và phương án sản xuất. Theo đó, HTX thành lập 3 tổ: sản xuất, dịch vụ và chăn nuôi. Mỗi tổ bao gồm các nhóm nhỏ được phân công cụ thể. Trong đó, tổ sản xuất gồm có nhóm trồng cam, rừng, rau đảm bảo quá trình sản xuất có sự phối hợp, sản xuất tập trung. Tổ dịch vụ có trách nhiệm cung ứng vật tư, trang thiết bị máy móc, thức ăn chăn nuôi. Đặc biệt, khi có sản phẩm đầu ra của xã viên, trách nhiệm quan trọng của tổ dịch vụ là lo đầu ra, bao tiêu sản phẩm cho nhân dân. Đối với tổ chăn nuôi, cũng hình thành trên cơ sở các nhóm hộ cùng sở thích: nhóm nuôi lợn, cá, nhóm gia cầm hay nuôi trâu, bò, dê… Các nhóm sở thích ngoài trao đổi kinh nghiệm sản xuất trong trồng trọt, chăn nuôi còn hỗ trợ nhau về vốn để mở rộng quy mô.

Sự đồng lòng của nhân dân

Những cái được của mô hình HTX này, theo đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Triệu Tài Vinh, đó là: Sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân nên HTX vừa tổ chức các hoạt động sản xuất kinh doanh, hỗ trợ hộ gia đình thành viên phát triển kinh tế, vừa làm các nhiệm vụ của bộ máy lãnh đạo quản lý thôn, điều này đã được thống nhất, biểu quyết ghi trong Điều lệ HTX.

Bộ máy quản lý HTX được vận động và thống nhất với Chi ủy thôn giới thiệu tham gia; Trưởng thôn được Đại hội thành viên tín nhiệm bầu giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX; Bí thư thôn là Phó giám đốc điều hành. Ngoài nhiệm vụ trong HTX, các chức danh này đồng thời đảm nhận nhiệm vụ của thôn bản như quản lý xã hội, chỉ đạo sản xuất; qua đó vừa tăng cường và phát huy năng lực của cán bộ thôn và tinh giảm các chức danh, vừa tiết kiệm kinh phí quản lý của Nhà nước.

Từ khi HTX “toàn thôn” được thành lập, người dân địa phương đã tiếp cận được máy móc phục vụ sản xuất.

Đây là mô hình quản lý, phát triển sản xuất kiểu mới ở cấp thôn, vì vậy, nó sẽ là một hiện tượng, là mô hình điểm để các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định và điều hành chính sách của tỉnh Hà Giang nghiên cứu và khảo nghiệm. Liên minh HTX tỉnh cũng coi đây là chuyên đề trong công tác chuyên môn nên lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh luôn sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ để HTX sản xuất, dịch vụ nông - lâm nghiệp thôn Chang phát triển bền vững, sản xuất kinh doanh có hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Sẩu, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX sản xuất dịch vụ nông - lâm nghiệp thôn Chang, cho biết: “Theo hướng chỉ đạo làm điểm mô hình nông nghiệp đưa máy móc công nghệ vào sản xuất từ gieo mạ, cấy máy đã đạt được kết quả khả quan. Mô hình HTX “toàn thôn” hình thành và phát triển ở thôn Chang với tư cách đại diện pháp nhân, có con dấu, tài sản. Thôn Chang  tinh giảm cán bộ thôn từ 12 đồng chí xuống còn 7 đồng chí nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất của người dân trên địa bàn”.

Nhờ sự quan tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ thôn đến tỉnh, thôn Chang đã “thay áo mới” về sản xuất kinh tế nông, lâm nghiệp. Trước khi chưa triển khai thực hiện Đề án Hội đồng quản lý phát triển thôn gắn với HTX “toàn thôn” do Hội đồng quản lý, người dân chủ yếu áp dụng lối canh tác cũ, sản xuất nhỏ lẻ, chưa mạnh dạn áp dụng tiến bộ kỹ thuật, giống mới vào sản xuất. Công tác điều hành của bộ máy chính quyền thôn chưa hiệu quả, còn mang tính hình thức, do đó trong quá trình phát triển sản xuất đạt hiệu quả thấp như: Lúa đạt 55 tạ/ha; ngô đạt 36 tạ/ha...

Sau khi HTX “toàn thôn” được thành lập, dưới sự điều hành của Hội đồng quản lý thôn, sản xuất nông, lâm nghiệp được quan tâm thường xuyên, các biện pháp khoa học kỹ thuật được người dân áp dụng đồng bộ như chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, đưa giống mới có năng suất cao, thị trường tiêu thụ vào sản xuất, triển khai các mô hình sản xuất mới. Do công tác điều hành, quản lý hiệu quả nên trong sản xuất đạt được những kết quả đáng mừng, đàn lợn tăng từ 1.200 con lên 1.500 con, trâu tăng từ 129 con lên 154 con. Trong sản xuất nông nghiệp, đảm bảo thực hiện theo tiêu chí “5 cùng”, giúp năng suất lúa tăng từ 55 tạ/ha lên 65 tạ/ha... Thu nhập bình quân trong thôn tăng từ 16 lên 19,5 triệu đồng/người/năm.

Chị Hà Thị Diệp, xã viên tổ sản xuất dịch vụ, nói: Chúng tôi rất mong mô hình HTX “toàn thôn” phát triển hơn nữa, nhân rộng hơn nữa, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, xóa đói giảm nghèo.

“Các dịch vụ khác của HTX phục vụ chăn nuôi, trồng cây công nghiệp, cây ăn quả vẫn tiếp tục triển khai theo hướng vừa chỉ đạo sản xuất,  vừa cung ứng được dịch vụ cho bà con. HTX chủ động mua đất, làm nhà kho, nhà xưởng, làm dịch vụ, bên cạnh đó HTX còn có vai trò làm kinh tế phục vụ các hoạt động tại thôn”, ông Lương Văn Đoàn, Chủ tịch UBND Vị Xuyên, chia sẻ.

Ông Mương Ngọc Lào, Phó bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Vị Xuyên, cho biết thêm: “Việc phát triển mô hình HTX “toàn thôn” có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung và an ninh chính trị nói riêng của Vị Xuyên. Giúp bà con có cơ hội tiếp cận máy móc hiện đại trong sản xuất nông, lâm nghiệp và thay đổi tư duy sản xuất theo hướng thương mại, hàng hóa. Điều này mang lại hy vọng cho người dân trong việc mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế”.

Hy vọng, mô hình “2 trong 1” này sẽ được nhân rộng không chỉ ở Hà Giang mà nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, quản lý, giảm số cán bộ ăn lương, qua đó, giúp đời sống của người dân ngày một nâng cao cả về chất và lượng.

Nhất Nam