Đưa ngành hàng sen lên tầm cao mới theo hướng đa giá trị

Lễ hội Sen Đồng Tháp lần thứ nhất được tổ chức với chủ đề “Sen ngày mới” nhằm phát huy bản sắc văn hóa của người Đồng Tháp, tôn vinh hoa sen, người trồng sen, phát huy giá trị văn hóa - kinh tế cho các sản phẩm chế biến từ cây sen.

Đồng thời, thúc đẩy ngành trồng sen gắn với phát triển du lịch và tạo dựng hình ảnh địa phương. Xây dựng sản phẩm đặc thù, thu hút du khách đến tham quan du lịch Đồng Tháp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Sự kiện này ngày càng ý nghĩa hơn khi được tổ chức đúng vào dịp kỷ niệm 132 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2022).

Điểm nhấn của Đồng Tháp

Đồng Tháp Mười là vùng đất trũng, phù hợp với loài cây sống trong bùn và vươn lên khỏi mặt nước. Nhắc đến Đồng Tháp, hẳn ai cũng nghĩ đến vựa lúa lớn của cả nước, là “vùng đất sen hồng” với những cánh đồng sen bạt ngàn, nhưng ít ai biết rằng, Đồng Tháp còn là không gian ẩm thực miền Tây với những món ăn dân dã, độc đáo và hấp dẫn. Tại Lễ hội Sen Đồng Tháp lần đầu tiên, tỉnh xác lập kỷ lục 200 món ăn chế biến từ sen.

Trên con đường khẩn hoang của mình, người dân Đồng Tháp được thiên nhiên ban tặng cây sen và họ đã biết tận dụng loài cây quý này từ vẻ đẹp đến công dụng y học và ẩm thực. Những món ăn ngon ở Đồng Tháp được chế biến từ sen phải kể tới như: cơm hạt sen, gỏi ngó sen, cá lóc nướng trui cuốn lá sen non, gà hầm sen, trà lá sen, trà tim sen, hạt sen sấy, rượu sen, chè sen, sen luộc, sen rang muối ớt… Việc xác lập kỷ lục 200 món ăn từ sen cũng là dịp để tôn vinh văn hoá ẩm thực đặc trưng của Đồng Tháp, vừa là sản phẩm du lịch độc đáo, đặc trưng của vùng Đồng Tháp Mười giới thiệu đến du khách xa gần.

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, ông Phạm Thiện Nghĩa cho biết, việc chọn hoa sen là biểu tượng của địa phương chính là thể hiện phẩm chất, tinh thần con người Đồng Tháp vươn lên như hoa sen, không khuất phục trước gian khó “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Từ đặc trưng này, tỉnh đã chọn Slogan để thu hút nhà đầu tư, khách du lịch là: “Đồng Tháp thuần khiết như hồn sen”, với mong muốn du khách, nhà đầu tư khi đến đây sẽ cảm nhận được nét nguyên sơ và sự chân tình, ấm áp của đất và người Đồng Tháp.

“Chúng tôi đang xây dựng và quảng bá hình ảnh người Đồng Tháp nghĩa tình, năng động, sáng tạo, phát triển kinh tế bền vững, chất lượng trên nền tảng văn hóa bản địa vùng Đồng Tháp Mười - văn hóa sen”, ông Nghĩa chia sẻ.

Gần 200 sản phẩm làm từ cây sen đã giúp nhiều người dân ăn nên làm ra. Sản phẩm OCOP của Đồng Tháp và một số địa phương được làm từ sen chiếm tỷ lệ lớn. Sen cũng là ngành hàng đang được tỉnh kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư. Việc tổ chức Lễ hội Sen giúp tỉnh đánh giá được chính xác về ngành sen, cây sen và giá trị từ sen mang lại cho kinh tế địa phương. Về lâu dài, lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp sẽ tái cơ cấu ngành hàng sen để nâng cao giá trị cây sen, đóng góp vào GRDP ngày càng nhiều cho Đồng Tháp.

“Từ một địa phương thuần nông, “khuất nẻo”, Đồng Tháp đã trở thành điểm sáng của cả nước về cải thiện môi trường đầu tư, xây dựng chính quyền thân thiện, đồng hành, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái và thúc đẩy mạnh mẽ phong trào khởi nghiệp, tạo ấn tượng trong lòng du khách”, ông Nghĩa cho biết.

Phát triển ngành hàng chủ lực theo hướng đa giá trị

Theo ông Phạm Thiện Nghĩa, Đồng Tháp đã xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm từ cây sen, chuẩn hóa sản phẩm ngành hàng sen tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), kết nối nông dân để cùng sản xuất tạo ra vùng nguyên liệu để phát triển cây sen. Bên cạnh đó, tăng cường sự liên kết giữa doanh nghiệp và người dân trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; xây dựng chuỗi giá trị các sản phẩm từ sen, gắn với phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng của Đồng Tháp.

“Những năm qua, cây sen luôn gắn bó với con người và quê hương của Đồng Tháp. Trong tái cơ cấu nông nghiệp, tỉnh đã đưa ngành hàng cây sen là một trong những ngành hàng chủ lực và hướng tới sẽ phát triển cây sen với hình thức đa giá trị hơn. Đồng Tháp đã có những chính sách, đã có những chương trình để phát triển khởi nghiệp và cũng đã có liên kết với các doanh nghiệp để phát triển những cánh đồng sen lớn hơn, vừa để phát triển du lịch, vừa tạo được nguồn nguyên liệu để phát triển được chuỗi ngành hàng sen”, ông Phạm Thiện Nghĩa cho biết.

Kỳ vọng về Lễ hội Sen Đồng Tháp lần thứ I – năm 2022 là dịp để nâng cao giá trị ngành hàng Sen, gắn với liên kết, kết nối để đưa sản phẩm OCOP từ sen đến gần hơn với người tiêu dùng.

“Tôi thấy rất vui khi thấy sản phẩm của mình được lan tỏa để mọi khách hàng biết được sản phẩm về sen, trước hết là vùng miền của Đồng Tháp. Qua những lễ hội, rất mong muốn sau lễ hội có những thành quả, ví dụ những cái mình làm chưa tròn trịa mình cố gắng làm cho tốt, đồng thời phát huy để nâng tầm sản phẩm và ngày càng vươn xa”, ông Nguyễn Trọng Hương (Công ty TNHH sản xuất thương mại Hương Sen Đồng Tháp) bày tỏ mong muốn.

Đồng Tháp hiện có khoảng 20 sản phẩm OCOP từ sen đạt 3 - 4 sao. Có nhiều sản phẩm chất lượng cao, mang tính nghệ thuật, mỹ thuật tinh tế hứa hẹn trở thành những ngành hàng phát triển mạnh như: thư pháp lá sen, tranh lá sen, hoa sen ướp tươi, lụa tơ sen, sữa sen, hạt sen sấy, trà sen thượng hạng… Nhiều dự án khởi nghiệp từ sen của các bạn trẻ đã thành công như: ecolotus của Khởi Minh Thành Công, tinh dầu Hương Đồng Tháp, nhang sen Liên Tâm, sữa hạt sen Ba Tre…

Tỉnh đang triển khai các hoạt động phát triển ngành hàng sen, quan tâm đồng hành hỗ trợ người dân, doanh nghiệp phát triển các sản phẩm chế biến từ cây sen, nhất là các dự án, doanh nghiệp khởi nghiệp từ sen nhằm đưa ngành hàng sen Đồng Tháp phát triển bền vững.

Đánh thức tiềm năng kinh tế bản địa, phát triển du lịch

Theo ông Nguyễn Ngọc Thương, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Tháp, Phó trưởng ban thường trực tổ chức Lễ hội Sen Đồng Tháp lần thứ I – năm 2022, Đồng Tháp hiện có 6 loài sen được canh tác trên diện tích hơn 360ha. Tỉnh đã mời các địa phương lân cận có trồng sen tham gia lễ hội triển lãm sản phẩm từ sen, sẽ có nhiều chương trình lễ tôn vinh sen và người trồng sen trong tương lai.

“Sắp tới, Đồng Tháp sẽ nâng tầm lên thành tổ chức Festival Sen. Chúng tôi cũng đang làm bảo tàng Sen tại Thiền viện Trúc Lâm với diện tích hơn 10ha ở Tháp Mười - huyện có diện tích trồng sen nhiều nhất tỉnh, nhằm tôn vinh bản sắc văn hoá của Đồng Tháp, qua đó tạo điều kiện phát triển các sản phẩm du lịch địa phương theo hướng sinh thái xanh, bền vững”, ông Thương nói.

Đến nay, riêng các địa điểm du lịch từ sen tỉnh Đồng Tháp đã có hàng chục điểm tham quan là cánh đồng sen bao la, bát ngát ở các huyện Tháp Mười, Hồng Ngự, Lấp Vò, Tam Nông,… Đây là những điểm đến lý tưởng cho du khách. Thật sự đối với nhiều người khi nhắc về sen hồng là nhớ về Đồng Tháp. Thành công này là kết quả sau 5 năm miệt mài xây dựng thương hiệu “Đất Sen hồng” theo Đề án “Tạo dựng hình ảnh địa phương” của tỉnh từ năm 2017.

Trong chuỗi sự kiện Lễ hội Sen Đồng Tháp, bên cạnh không gian Khu triển lãm sản phẩm OCOP, văn hoá - du lịch, trải nghiệm sen đa sắc, còn có Diễn đàn kết nối du lịch TP.HCM và 13 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) lần thứ II.

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Việt, TP.HCM và 13 tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL đã xác định được trọng tâm lĩnh vực liên kết hợp tác và ký kết quy chế, thỏa thuận hợp tác liên vùng.Đây là cơ sở quan trọng để các địa phương đẩy mạnh triển khai hoạt động tái khởi động du lịch thực chất, hiệu quả trong thời gian tới.

Ông Việt cũng lưu ý, các địa phương cần đảm bảo điểm đến du lịch được kiểm soát an toàn, hoạt động du lịch được tổ chức chặt chẽ, có lộ trình đồng bộ, khoa học và hiệu quả; chủ động chuẩn bị các phương án xử lý đối với trường hợp rủi ro trong quá trình triển khai mở cửa lại hoạt động du lịch.

Đa dạng hóa, nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch, trong đó tập trung khôi phục sản phẩm du lịch đường sông, du lịch gắn với khai thác hoạt động nông nghiệp, sinh thái; du lịch văn hóa miệt vườn; các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng và giải trí ven sông, nghỉ dưỡng biển đảo…

Nắm bắt được thế mạnh địa phương, một số HTX, Tổ hợp tác đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, chú trọng chế biến để nâng cao giá trị sản phẩm. Đặc biệt, với sự trợ lực từ chương trình OCOP, các HTX đã khẳng định được giá trị sản phẩm trên thị trường, đưa sản phẩm đặc trưng đến gần hơn với người tiêu dùng ở thị trường trong và ngoài tỉnh.

Đưa ngành sen lên tầm cao mới

Ông Lê Hoài Đông, Giám đốc HTX Sen Việt (TP Cao Lãnh), chia sẻ: Đồng Tháp là vùng đất sen hồng, có thế mạnh phát triển cây sen hàng chục năm qua. Vì vậy, nhiều tập thể, HTX và cá nhân đang được nhà nước hỗ trợ vốn để đưa sản phẩm đặc sản Sen vào Chương trình OCOP. Từ đó giúp khơi dậy được tiềm năng, thế mạnh từ cây sen gắn với lợi thế về điều kiện sản xuất, vùng nguyên liệu và văn hóa truyền thống của địa phương.

Riêng HTX Sen Việt nhiều năm qua đã góp phần đưa cây sen và các sản phẩm từ sen của tỉnh Đồng Tháp lên tầm cao mới. Người dân và thành viên HTX đã bước đầu có thêm nguồn thu nhập ổn định từ cây sen, tính ra cao hơn trồng lúa 2-3 lần.

Theo ông Đông, khi bắt tay vào chế biến sản phẩm sen, HTX mới nhận thấy sen nguyên liệu do nông dân cung ứng thường theo mùa. HTX tập trung vào sản xuất 3 sản phẩm chủ lực như “trà tâm sen Tâm An”, “trà lá sen Thanh An” và sản phẩm bột sữa sen của HTX đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2020. Hiện những sản phẩm từ sen được tiêu thụ rất mạnh ở trong nước.

Ông Nguyễn Phước Thiện, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Đồng Tháp, cho hay: Riêng năm 2021, Đồng Tháp có thêm ít nhất 49 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Đồng thời, tỉnh còn triển khai, phát triển Trung tâm thiết kế sáng tạo phát triển sản phẩm OCOP gắn với quảng bá, giới thiệu sản phẩm cấp tỉnh tại TP. Cao Lãnh trên cơ sở kết hợp vào không gian hỗ trợ cồng đồng khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của tỉnh.

Bên cạnh đó, tỉnh tiếp tục hỗ trợ phát triển các sản phẩm OCOP đã đạt chứng nhận OCOP năm 2019 và 2020, phấn đấu ít nhất có 20 sản phẩm nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao. Hoàn chỉnh hồ sơ trình Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp Quốc gia xem xét đánh giá, công nhận sản phẩm OCOP đạt hạng 5 sao năm 2021. Song song đó, UBND tỉnh cũng tập trung chỉ đạo, thực hiện hiệu quả 2 mô hình điểm của tỉnh, đó là Sản phẩm từ sen huyện Tháp Mười và Dự án phát triển Làng văn hóa du lịch Sa Đéc (TP. Sa Đéc).

Đồng thời, triển khai xây dựng Trung tâm thiết kế sáng tạo phát triển sản phẩm OCOP gắn với quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên cơ sở kết hợp vào không gian hỗ trợ cộng đồng khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của tỉnh. Trong giai đoạn 2021-2025, Đồng Tháp phấn đấu có ít nhất 50% số sản phẩm đạt chứng nhận OCOP được kết nối liên kết với các hệ thống siêu thị hoặc trung tâm thương mại trong nước; 100% sản phẩm OCOP của tỉnh được đưa lên ít nhất tại một sàn giao dịch thương mại điện tử trong nước.

Trong thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp giai đoạn tới, Đồng Tháp chọn sen là một trong số các ngành hàng chủ lực để phát triển nhằm nâng cao giá trị và thương hiệu “Đất Sen hồng”. Theo kế hoạch, tỉnh sẽ đầu tư phát triển vùng sản xuất nguyên liệu sen tập trung với diện tích năm 2025 khoảng 1.350ha. Tăng cường mở rộng sản xuất đối với các giống sen chuyên biệt, phục vụ cho các nhu cầu khác nhau như hoa trang trí, lấy hạt, lấy ngó, sản phẩm cao cấp, chiết xuất từ sen. Nâng chất các sản phẩm từ sen hiện có để tham gia chương trình OCOP và xây dựng các sản phẩm từ sen phục vụ phát triển du lịch và lễ hội sen,...