Nâng cao giá trị cây có múi: Cần liên doanh, liên kết trong chuỗi sản xuất

Tại Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp chủ đề: “Giải pháp phát triển bền vững cây có múi tại các tỉnh phía Bắc” do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia vừa tổ chức tại Bắc Giang, nhiều ý kiến cho rằng, nông dân muốn phát triển kinh tế, có thu nhập cao, nhất thiết phải biết áp dụng phương pháp hữu cơ trong trồng trọt để nâng cao giá trị sản phẩm phải liên doanh, liên kết với HTX, doanh nghiệp làm trụ đỡ đầu ra cho sản phẩm.

Xây dựng thương hiệu phải từ “trái cây sạch”

Huyện Yên Thế được người dân trong tỉnh Bắc Giang và cả nước biết đến với sản phẩm nổi tiếng “Cam Bố Hạ”. Tuy nhiên, trong quá trình canh tác, do chưa chú trọng đến quy trình kỹ thuật thâm canh cũng như phục tráng giống nên cây cam có biểu hiện thoái hóa giống, già cỗi và nhiễm bệnh. Hiện, người dân ở Yên Thế đã trồng thêm cây bưởi ngoài cây cam để phát triển kinh tế.

Ông Nguyễn Văn Sơn ở thôn Vàng, xã Đồng Lạc (Yên Thế) chia sẻ: “Người làm vườn lo nhất là đầu ra cho sản phẩm. Muốn có đầu ra thì phải có thương hiệu, muốn có thương hiệu thì nhất thiết phải có sản phẩm an toàn, sản phẩm sạch. Người tiêu dùng hiện nay chỉ ưa sử dụng sản phẩm trái cây an toàn, trái cây trồng bằng phương pháp hữu cơ mà thôi.

Nếu không có những sản phẩm thương hiệu thì người nông dân coi như mất trắng, bởi vì số lượng trồng bưởi của bà con bây giờ tương đối nhiều, có gia đình trồng hàng nghìn gốc bưởi”.

Ông Sơn lấy ví dụ thực tiễn từ trái cam của Cao Phong (Hòa Bình), nếu mua cam bình thường chỉ 7.000 - 10.000 đ/kg, nhưng khi đóng vào túi khoảng 5kg, họ bán với 300.000 đ/kg. Rõ ràng là thương hiệu đã làm tăng giá trị của trái cam Cao Phong.

Hiện, nông dân huyện Yên Thế cũng đang áp dụng biện pháp trồng hữu cơ để tăng giá trị cho trái cây có múi.

Theo Giám đốc HTX Xuân Hồng Phạm Văn Dũng, ngay từ khi thành lập HTX, chúng tôi xác định, để có thể cạnh tranh trên thị trường với xu hướng người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi sản phẩm có chất lượng cao, mẫu mã đẹp và phải an toàn, HTX đã định hướng cho các thành viên HTX sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn. Từ năm 2010, 100% cán bộ, xã viên HTX áp dụng sản xuất và chăm sóc sản phẩm hoa quả theo tiêu chuẩn VietGAP. Đến năm 2013, sản phẩm của HTX được cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP.

“Hiện, sản phẩm hoa quả của HTX được phân phối và cung cấp vào siêu thị. Năm 2019, HTX Hồng Xuân có 2 sản phẩm đạt OCOP, đó là vải thiều đạt 4 sao và cam ngọt đạt 3 sao. Thời gian tới, HTX sẽ phấn đấu đưa các sản phẩm hoa quả mang thương hiệu Hồng Xuân đều đạt OCOP”, ông Dũng cho biết thêm.

Phải liên doanh, liên kết để nâng cao giá trị sản phẩm

Chia sẻ với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Sơn cho biết, người nông dân chỉ thực hiện được việc  áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, ứng dụng và chăm sóc theo quy trình VietGAP để trái cây có  chất lượng và năng suất cao hơn nhưng như thế là chưa đủ. Để bán được giá cao, nông dân không có chuyên môn cũng như kỹ năng làm thương mại, do vậy, trồng ra trái cây dù có chất lượng cao cũng không thể tiêu thụ được nếu như không có doanh nghiệp đỡ đầu trong khâu tiêu thụ sản phẩm.

"Liên doanh với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là trái cây có múi hiện nay đang là hướng lựa chọn của chúng tôi. Những doanh nghiệp này sẽ làm công việc vận chuyển, tiêu thụ sản phẩm trái cây đi các thị trường trong và ngoài nước", ông Sơn chia sẻ.

Tìm kiếm doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm là cách lựa chọn của ông Sơn; còn với HTX Hào An lại chọn doanh nghiệp bảo quản, chế biến sản phẩm sau thu hoạch để liên doanh, liên kết.

Theo ông Hào, trái bưởi khác với những loại trái cây khác, khi thu hoạch phải tiêu thụ ngay. Riêng với bưởi Diễn, sau khi thu hoạch, cần có thời gian để cho vị ngon, ngọt của bưởi được đậm hơn.

Do vậy, bảo quản sau thu hoạch là khâu không kém phần quan trọng để nâng cao giá trị trái cây có múi của người nông dân, nếu có doanh nghiệp làm công đoạn bảo quản này, đương nhiên thời gian bảo quản trái cây lâu hơn, vận chuyển đến các thị trường xa hơn nhưng vẫn giữ được chất lượng, điều đó cũng đồng nghĩa với giá trị của sản phẩm sẽ cao hơn rất nhiều.

Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Kim Văn Tiêu cho rằng, người nông dân phải biết liên doanh, liên kết với các HTX, các doanh nghiệp, không nên có tư tưởng làm ăn nhỏ lẻ, manh mún, tự phát, vì khi làm ăn nhỏ lẻ, manh mún sẽ có nhiều hệ lụy.

Đó là hệ lụy chặt đứt bán đoạn, rất khó kiểm soát an toàn thực phẩm, khó kiểm soát ô nhiễm môi trường, khó để đánh giá và cấp giấy chứng nhận truy xuất vùng trồng; sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, dẫn đến bao giờ giá thành cũng cao và hệ lụy cuối cùng là phát triển không bền vững. Chính vì vậy, phải tổ chức lại sản xuất theo hướng liên doanh, liên kết và ít nhất là hợp tác xã, tiến tới liên kết với doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải là trụ đỡ, là đầu tàu dẫn dắt để phát triển bền vững và ổn định đầu ra.

Theo ông Tiêu, việc thực hiện sản xuất theo hình thức liên kết theo chuỗi như vậy trước hết làm cho giá thành sản xuất sẽ giảm xuống. Đã liên kết thì bao giờ với số lượng hàng hóa lớn, diện tích lớn, việc truy xuất nguồn gốc  rất thuận lợi.

Do sản xuất cùng một chủng loại, cùng một loại phân và tổ chức quản lý sẽ tạo ra sản phẩm có chất lượng, có thương hiệu, sản phẩm đó đi vào thị trường mới thuận lợi, đặc biệt là các siêu thị, người tiêu dùng sẽ yên  tâm sử dụng những sản phẩm nông nghiệp có nguồn gốc xuất xứ, được canh tác một cách an toàn.

Việc liên doanh, liên kết trong sản xuất, đặc biệt là trong nông nghiệp cho chúng ta thấy rõ hiệu quả, không chỉ người nông dân được nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, mà còn ổn định đầu ra, bảo đảm được sự phát triển kinh tế lâu dài, bài ca “được mùa mất giá, mất mùa được giá” sẽ không còn.